Ciad

Ciad
Bandiera Stema
Ino	La Tchadienne (it)
Bomò	«Unité, Travail, Progrès» «Unity, Work, Progress» «الاتحاد، العمل، التقدم» «Единство, труд, прогрес» «Oasis of the Sahel»
Epònemo	Ciad (it)
Pozision
15°28′N 19°24′E
Cavedaƚe	N'Djamena
Popołasion
Totałe	15 477 751 (2018)
Łéngua	fransezo àrabo
Zeografia
Parte de	Africa centrale (it)
Àrea	1 284 000 km²
Bagnà da	Ciad (it)
Ponto pì alto	Emi Koussi (it) (3 415 m)(3 415 m)
Ponto pì baso	Bodele (it) (160 m)
Rente a	Camerun Lìbia Nìzer Nizèria Sudan Repùblega Sentrafricana Liga Àraba
Dati istòreghi
Creasion	11 agosto 1960
Organizasion pułìtega
Òrgano ezecutivo	Governo del Ciad (it)
Òrgano lejislativo	National Assembly (en)
• Presidente (it)	Mahamat Déby Itno (it)
• Presidente (it)	Idriss Déby (it) (4 majo 2018)
Economia
PIL nomenałe	13.723 (-->)
Moneda	franco CFA dell'Africa centrale (it)
Còdazi de identifegasion
Fuzo oràrio	UTC+1
Domìnio de primo liveło	.td
Prefiso tełefònego	+235
Tełèfono d'emerzensa	.td

El Ciad (en arabo تشاد Tšad), ofisialmente ła Republica del Ciad (en fransexe République du Tchad) el xe on Stato de l'Africa Sentrałe.
El confina a nord co ła Łibia, a est col Sudan, a sud co ła Republica Sentrafricana, a sudovest col Camerun e ła Nizeria e a ovest col Nizer.

Zeografia

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Zeografia del Ciad.

El xe vasto 1 284 000 km².

Ła montagna pì alta se cata inte ła catena del Tibesti (3 414 metri).

El Lago Chad xe el secondo lago africano par estension, anca se questa ła cambia de vari km² soto l'influenza de łe piove.

El paexe se pol dividar in tri rejoni ziogràfeghe: inte el nord se cata el deserto del Sahara, al sentro gh'e na strisia semidesertega de savana saheliana, al sud ghe xe pianure fertili e verdi, ciamade savana sudanica.

Storia

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Storia del Ciad.

Antighità

Da i ricatamente archeologici se sa che ghe jera varie popołasion in stà zona zà dal setimo secoło vanti Cristo.

Inte el 1000 d.C., i kanem ga fondà el so inpero che funsionea controłando łe rote carovaniere. Co ła desertificasion del nord del paexe, vari grupi se ga spostà e ła region ga perso ła so importansa, anca se l'è restada na zona inportante par el controło de łe carovane de marcanti arabi o berberi.

Modernità

I francexi ga anetù el Ciad a ła so cołonia de l'Africa Equatoriałe inte el 1920, fin a l'indipendensa del 1960.

El primo presidente l'è stà François Tombalbaye, un cristian del sud. Ła so pułìtega el ga creà del risentimento tra i musulmani del nord e l'è sciopà ła prima guera civile inte el 1965. Inte el 1979, i ribełi łi xe entrà inte ła cavedal e ga scomizià na guera tra de łori. Hissène Habré ga vinto sta guera interna e l'è diventà el novo presidente del paexe.
Inte el 1990, Idriss Déby s'a tolto el poder co on colpo de stato. Ancò el paexe vive inte l'incertesa. Soldai ribełi vol ciapar el controło del paexe, ma łe trupe de Déby xe stà bone de mantegner el controło de ła cavedal.

Zeografia połitega

Ła cavedal ła xe N'Djamena.

Popołasion

El ga na popołasion de 9.826.419 abitanti, par na densità de 7,2 ab/km².

On quarto de ła popolasion vive inte i sentri urbani (N'Djamena, Sarh, Moundou, Abéché and Doba).

Etnie

Ghe xe pì de duzento grupi etnici.
I pì importanti grupi łi xe i sara al sud e i toubous al nord.

Religione

I 54% dei ciadiani xe islamici, 20% catołighi, 14% protestanti, e el resto segue łe reijon tradisionałi.

Łéngue

Łe łéngue ofisiałi łe xe el fransexe e el arabo, ma se parla pì de sento łéngue difarenti.
El arabo ciadiano xe ła łéngua franca.

Economia

El Ciad xe considerà ła quinta nasion pì poareta del mondo. El 80% de ła popolasion vive soto el livel de poertà.

El coton, che l'jera coltivà par l'esportasion, ga perso tereno par colpa de le guere civili.
No ghe xe investimenti stranieri, trane i campi petrolifiri inte ła region de Dobà, inte el sud.

Łe infrastuture no łi xe stà svilupà.
In Ciad ghe soło 14 000 tełefoni fisi.

Portałi:
• Portałe de Africa
|

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ciad
• el detien schemi gràfeghi so