Łìbia

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Łibia


Łìbia
دولة ليبيا (ar) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoLibya, Libya, Libya Cànbia el vałor in Wikidata


Pozision

Map

27°N 17°E / 27°N 17°E27; 17Coordinae: 27°N 17°E / 27°N 17°E27; 17

ContinenteAfrica

Capitałe  Tripołi Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe6 678 567 (2018) Cànbia el vałor in Wikidata
303 951 (2017)
Densità3,8 hab./km²
Demònemolìbega, lìbeghe, lìbeghi, lìbego   Edit this at Wikidata
Idiomaàrabo Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita71,934 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,158 (2015)
Zeografia
Parte deNordàfrica Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea1 759 541 km² Cànbia el vałor in Wikidata
Bagnà damar Mediteràneo Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoBikku Bitti (2 267 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoSabkhat Ghuzayyil (it) Traduzi (−47 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Prima mesion documentadaJamāhīriyya Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoCàmara dei Raprezentanti Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente del Consejo presidensiałe Cànbia el vałor in WikidataMohamed al-Manfi (it) Traduzi (15 de marso del 2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Primo Ministro de ła Lìbia Cànbia el vałor in WikidataAbdul Hamid Mohammed Dbeibeh (it) Traduzi (5 de febraro del 2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

1.95/10

   

Menbro de
Economia
PIL nomenałe39 798 423 941 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,718[12] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[12] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedadinaro lìbego Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Sentrałe de Lìbia Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion19 %[13] Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1LY Cànbia el vałor in Wikidata LBY Cànbia el vałor in Wikidata 434 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionLAR Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.ly
Prefiso tełefònego+218 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega
Istòrego

















































MusicBrainz: 1509aaae-8271-30cb-89c1-d8660cf73975


Ła Łìbia o Libia (en arabo: ليبيا), ufisialmente Granda Jamāhīriyya Araba de Łibia Popołare e Sociałista el xe on Stato del Nordafrica parte del Maghreb.
El xe conprexo tra ł'Egito ad est, el Sudan a sudest, el Ciad e el Nizer a sud e ł'Algeria e ła Tunixia ad ovest; el xe bagnà dal Mar Mediteraneo a nord.

Zeografia[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Zeografia de la Libia.

No ghe montagne de rilievo.
La costa xe piata da la Tunisia al Cao Misurata, sabiosa fin a Bengasi, pi alta e rociosa fin a Ras el Tin.
Le acque del Golfo de Tobruk ie profonde.
I fiumi xe stagionali con esclusion del Kiam, el Ramla e el Derna.

La costa la xe semidesertica da la Tunisia al Cao Misurata. L’interno xe desertico e sensa risorse.

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Storia de la Libia.

Antighità[canbia | canbia el còdaxe]

Abitá fin da i tempi preistorici, i primi ricatamenti de valor xe quei del tempo de i fenici (VI secolo a.C.) su la costa.

Co la terza guera punica inte el 146 a.C. Roma ga conquistá Cartagine e la costa de la Libia. La rejon ciapa el nome de Tripolitania.

I vandali i ze rivá inte el 455 d.C. e i ghe rimane par dozento ani, quando i ga da scapar par l’avanzata araba.

L’ocupasion araba la e durada fin al 1146, quando la Libia la vien conquistá da i normanni de Sicilia.

I otomani i ze rivadi inte el 1521 e i ga dato vita a la dinastia de i Karamanli.

Inte el 1843, el predicator islamico Muhamad ibn Al-Sanss controlaa la Cirenaica e scominzia a controlar anca le altre rejoni de la Libia. Ie contro i so seguaci che l’Italia la comate par la conquista de la colonia. Par 20 ani, i senussi resiste a l’avanzata de le trupe italiane. L’Italia rimane fin al 1943.

Indipendensa[canbia | canbia el còdaxe]

Inte el 1951, el re Idris I prende el poder a cao de na monarchia parlamentare.

Inte el 1969, el zoino uficial Muammar Gheddafi fa on colpo de stato e nasionaliza tute le proprietá straniere. Gheddafi ga spinto par la modernizasion del paexe, ma ga anca sospeso le libartá civili. Dopo ani de sanzioni internasionali par el so sostegno al terorismo internasionale (1991-1999), la Libia xe torná a laorare co le altre nasioni del Mediteraneo e de l’Africa.

Zeografia politega[canbia | canbia el còdaxe]

Sudivixion aministrative[canbia | canbia el còdaxe]

La Libia la xe divixa in 22 distreti (baladiyat)

Distreti de la Libia
  • 01 Nuqat al Khams
  • 02 Zawiya
  • 03 Jafara
  • 04 Tripoli
  • 05 Murqub
  • 06 Misrata
  • 07 Sirte
  • 08 Benghazi
  • 09 Marj
  • 10 Jabal al Akhdar
  • 11 Derna
  • 12 Butnan
  • 13 Nalut
  • 14 Jabal al Gharbi
  • 15 Wadi al Shatii
  • 16 Jufra
  • 17 Al Wahat
  • 18 Ghat
  • 19 Wadi al Hayaa
  • 20 Sabha
  • 21 Murzuq
  • 22 Kufra

Cavedal e altre sità[canbia | canbia el còdaxe]

Ła so cavedal ła xe Tripołi.
Altre sità inportanti łe xe Bengasi, Misurata e Beida.

Povolazion[canbia | canbia el còdaxe]

Etnie[canbia | canbia el còdaxe]

I Libeghi moderni xe el resultà de smissiamenti infra i berberi locai e i arabi e altri povoi che i jera pasai da ste tere.
Ghe xe uncora grupi berberi che no se ga smissà co de altri povoi.

Religion[canbia | canbia el còdaxe]

Musulmani 97%, Cristiani 3%.

Léngue[canbia | canbia el còdaxe]

La zente la parla arabo.
El berbero el xe doparà ma no'l xe reconossuo.
L’inglese e el talian i xe doparai par far marcà.

Economia[canbia | canbia el còdaxe]

La Libia xera on paexe agricolo, la pesca l’era comun su la costa.
L’agricoltura[18] la xe ristreta al 1,2% del teritorio.

Dopo la scoperta del petrolio l’economia la dipende sora-de-tuto da la produsion energetica (gas, benzine e altri prodoti).

L’industria manufaturiera xe picola e serve solo al consumo interno.

Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Note[canbia | canbia el còdaxe]

  1. Declarà da: Constitution of Libya (1969). Sesion del documento: 1.
  2. URL de refarensa: https://www.oic-oci.org/states/?lan=en. Data de consultasion: 29 de otobre del 2022.
  3. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  4. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  5. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  6. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  7. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  8. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/libya. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  9. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  10. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 7. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  11. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  12. 12,0 12,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  13. URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
  14. voze de refarensaitu.int.
  15. 15,0 15,1 voze de refarensaitu.int.
  16. voze de refarensaiec.ch.
  17. 17,0 17,1 17,2 voze de refarensaiec.ch.
  18. anca se el governo ga sercà de modernizarla uxando la richeza dovua al petrolio


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Łinganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]









Controło de autoritàVIAF (EN138308426 · ISNI (EN0000 0001 2167 8150 · LCCN (ENn79066419 · GND (DE4035589-5 · BNF (FRcb118803303 (data) · BNE (ESXX450850 (data) · NLA (EN35304693 · NDL (ENJA00569442 · WorldCat Identities (ENn79-066419
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Łìbia&oldid=1159006"