Difarense intrà łe version de "Portogało"

Canbia lingambo
Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Navega in tel istorego in manjiera interativa
(Varda tute łe modifeghe che speta ła revixion)
[Revixion njiancora controłà][Revixion njiancora controłà]
← Difarensa pì vèciaDifarensa pì nova →
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VixuałeWikitesto
Nessun oggetto della modifica
Riga 61: Riga 61:
[[Imagine:Lisboa - Expo98 - Vista Geral.jpg|thumb|left|280px|El pónt de [[Łisbóna]]]]
[[Imagine:Lisboa - Expo98 - Vista Geral.jpg|thumb|left|280px|El pónt de [[Łisbóna]]]]


'''[[Łisbóna]]'''(Portugues:Lisboa), ła cavedal ła xe tacada su ła riva destra del grando estuario del [[Tejo]]. Ła xe na beła e vivaxe zsità dal caràtere mediteràneo nonostante ła sìe situada su l'Atlàntico. Ła ga grandi viałi albarai e quartieri che i se rànpega su łe cołine zsircostanti, onde se leva na vexetazsion lusurejante quaxi tropical. Łe do rive del Tago, che l'é largo quaxi un chiłòmetro, łe xe cołegae da d pónti: un xigantésco pónte de fer, ciamà XXV Abril; e el longhìsimo (zsérca 18 km) [[Vasco de Gama]]. El porto de [[Łisbóna]] el xe el pi grando del paéxe e qua ghe xe anca qûalcheduna de łe prinzsipałi industrie.
'''[[Łisbóna]]''', ła cavedal ła xe tacada su ła riva destra del grando estuario del [[Tejo]]. Ła xe na beła e vivaxe zsità dal caràtere mediteràneo nonostante ła sìe situada su l'Atlàntico. Ła ga grandi viałi albarai e quartieri che i se rànpega su łe cołine zsircostanti, onde se leva na vexetazsion lusurejante quaxi tropical. Łe do rive del Tago, che l'é largo quaxi un chiłòmetro, łe xe cołegae da d pónti: un xigantésco pónte de fer, ciamà XXV Abril; e el longhìsimo (zsérca 18 km) [[Vasco de Gama]]. El porto de [[Łisbóna]] el xe el pi grando del paéxe e qua ghe xe anca qûalcheduna de łe prinzsipałi industrie.


'''[[Oporto|Oporto]]'''(Pt. Porto), situada su l'Atlàntico, inte ła part setentrional del paéxe, ła xe na zsità sióra de òpare de art medievałi e rinasimentałi. Ła xe traversà dal fiume [[Douro]] e ła xe el prinzipal porto de inbarco dei vin portoghéxi, largaménte esportai in tut el móndo. El só zséntro stòrico, l'antigo quartier de ła [[Ribeira (Oporto)|Ribeira]] el xe stà ciamà da l'[[Unesco]] [[patrimonio de l'Umanità]].
'''[[Oporto|Oporto]]''', situada su l'Atlàntico, inte ła part setentrional del paéxe, ła xe na zsità sióra de òpare de art medievałi e rinasimentałi. Ła xe traversà dal fiume [[Douro]] e ła xe el prinzipal porto de inbarco dei vin portoghéxi, largaménte esportai in tut el móndo. El só zséntro stòrico, l'antigo quartier de ła [[Ribeira (Oporto)|Ribeira]] el xe stà ciamà da l'[[Unesco]] [[patrimonio de l'Umanità]].


'''[[Coinvra]]'''(Pt. Coimbra),situada inte'l distréto de [[Coinvra]] (distrito de Coimbra), inte ła rejon de Beira e ła xe bagnada del fiume Mondégo. Terzsa çità del paéxe, ła xe famóxa pa' ła só università, fondada inte'l 1290, intra łe prime in Eoropa. A uncuò ła xe el pi grando çéntro universitario del [[Portogało]] e ła òspita , oltra che i studénti del liogo, anca 20.000 toxati e tóxe del resto del paéxe.
'''[[Coinvra]]''',situada inte'l distréto de [[Coinvra]] (distrito de Coimbra), inte ła rejon de Beira e ła xe bagnada del fiume Mondégo. Terzsa çità del paéxe, ła xe famóxa pa' ła só università, fondada inte'l 1290, intra łe prime in Eoropa. A uncuò ła xe el pi grando çéntro universitario del [[Portogało]] e ła òspita , oltra che i studénti del liogo, anca 20.000 toxati e tóxe del resto del paéxe.


'''[[Braga]]''',situada inte`l distéto de [[Braga]] ,inte
la rejon de Minho,importante historica zsitá & Arquiodiocese.

'''[[Funchal]] ,capital de la rejon autonoma de Madeira.

'''[[Évora]] ,capital de rejon Alentejo

'''[[Faro]] ,capital de rejon Algarve.

'''[[Ponta Delgada]] ,[[Angra do Heroismo]] , [[Horta]] :
capitales de la rejon autonoma de Açores {Azores}.

==AEROPORTS (Principals)==
Lisboa/Lisbon(LIS)[Portela];
Porto/Oporto(OPO)[Pedras Rubras/Sa Carneiro{Maia};
Faro/Algarve(FAO);
Funchal/Madeira(FNC)[Santa Cruz];
Ponta Delgada/Azores(PDL)[Nordela/Papa Joao Paulo II{Sao Miguel}.


== Tradizsion e folklor ==
== Tradizsion e folklor ==
Riga 96: Riga 78:
Tra i canti, el pi popolar el xe el [[fado]]: canto urbano conpagnà da la chitara e da la viola che l'esprime dei sentimenti de profonda malinconia.
Tra i canti, el pi popolar el xe el [[fado]]: canto urbano conpagnà da la chitara e da la viola che l'esprime dei sentimenti de profonda malinconia.


⚫
==Portoghesi ilustri==
⚫
*[[Fernando Pessoa]], poeta (1888 - 1935)


⚫
==Portoghesi ilustri==
⚫
*[[Fernando Pessoa]] ,poeta (1888 - 1935)
*[[Luis de Camões]] ,poeta
*[[Miguel Torga]] ,poeta
*[[Florbela Espanca]] ,poetisa
*[[Sophia de Mello Breyner Andresen]] ,poetisa
*[[Amália Rodrigues]] ,cantora/fado
*[[Dulce Pontes]] ,cantora popular
*[[Tonicha]] ,cantora
*[[Linda de Suza]] ,cantora/actriz
*[[Paulo de Carvalho]] ,cantor
*[[Roberto Leal]] ,cantor
*[[Carmen Miranda ,actriz/artista
*[[Vieira da Silva]] ,pintora
*[[Amadeo de Sousa Cardoso]] ,pintor
*[[Soares dos Reis]] ,escultor
{{Eoropa}}
{{Eoropa}}
{{UE}}
{{UE}}

Version de le 11:37, 29 avr 2008

Portogało
República Portuguesa (pt)
Portugal (pt) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
InoA Portuguesa Cànbia el vałor in Wikidata

Bomò«Europe's West Coast»
«Arfordir Gorllewin Ewrop» Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

38°42′N 9°11′W / 38.7°N 9.183333°W38.7; -9.183333Coordinae: 38°42′N 9°11′W / 38.7°N 9.183333°W38.7; -9.183333

ContinenteEuropa
Capitałe  Łisbóna (1385–) Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe10 347 892 (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
10 347 892 (2021)/(2018)/(2013)/(2012)/(2011)/(2010)/(2009)/(2008)/(2007)/(2006)/(2005)/(2004)/(2003)/(2002)/(2001)/(2000)/(1999)/(1998)/(1997)/(1996)/(1995)/(1994)/(1993)/(1992)/(1991)/(1990)/(1989)/(1988)/(1987)/(1986)/(1985)/(1984)/(1983)/(1982)/(1981)/(1980)/(1979)/(1978)/(1977)/(1976)/(1975)/(1974)/(1973)/(1972)/(1971)/(1970)/(1969)/(1968)/(1967)/(1966)/(1965)/(1964)/(1963)/(1962)/(1961)/(1960)
Densità112,2 hab./km²
Demònemoportoghezo, portoghezi, portogheza, portogheze   Edit this at Wikidata
Idiomaportoghezo
mirandezo Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita81,12683 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,0024399999999929 (2015)
Taso de suicìdio7,2 (2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Putełi no scołarizai19 620 (2015) Cànbia el vałor in Wikidata
4 576 (2014)
Zeografia
Parte deEoropa sudest, Union Eoropèa e Spàsio Econòmego Eoropeo Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea92 225 km²[3] Cànbia el vałor in Wikidata
Bagnà daOsèano Atlàntego Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoMonte Pico (2 351 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoOsèano Atlàntego (0 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
  Spanja Cànbia el vałor in Wikidata
Dati istòreghi
Prima mesion documentadaInpero Portoghezo e Regno del Portogało Cànbia el vałor in Wikidata
Dì festivo
Dì del Portogało (10 de giugno)
Republic Day (en) Traduzi (5 de otobre) Cànbia el vałor in Wikidata 
                           Eror Lua: callParserFunction: function "

[[Categoria" was not found.

PatronoZòrzi màrtire Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoGoerno del Portogało Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoAsenblea de ła Repùblega Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente del Portogało Cànbia el vałor in WikidataMarcelo Rebelo de Sousa (it) Traduzi (9 de marso del 2016) Cànbia el vałor in Wikidata
Primo Ministro del Portogało Cànbia el vałor in WikidataAntónio Costa (26 de novenbre del 2015) Cànbia el vałor in Wikidata
Màsema autorità zudisiałeCorte suprema de zustìsia portogheza Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

7.90/10

   

Menbro de
Union Eoropèa, Organizasion de łe Nasion Unìe, NATO, Organizasion par ła Cooperasion e Desviłupo Econòmego, Consejo d'Eoropa, Ajensia Spasiałe Eoropea, Organizasion mondiałe del comerso, Oservatòrio Eoropeo del Sud, Organizasion par ła Seguresa e Cooperasion inte l'Eoropa, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Sentro Internasionałe de Regołamento de Difarense Rełasionae ai Investimenti, Banca Africana del Desviłupo, Banca Aziàtega del Desviłupo, Grupo Austràlia, comunità de Paezi de Łéngua Portogheza, Union Eoropea dei Pagaminti, EUROCONTROL, Tratà dei Siełi Verti, Rezime de Controło de ła Tecnołozia dei Mìsiłi[5], Interpol[6], Grupo de Fornidori Nucleari[7], Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe[8], Sentro de Coordenamento de Movimenti Eoropei[9], Organizasion Idrogràfega Internasionałe[10], Ajensia Internasionałe de l'Enerzia[11], UNESCO[12], Grupo de Oservasion de ła Tera, Union Postałe Universałe[13], Union Internasionałe de Tełecomunicasion[14], Spàsio Schengen[15], Visa Waiver Program[16], Organizasion Internasionałe de Protesion Siviłe[17], Organizasion Meteorołòzega Mondiałe[18], Organizasion mondiałe de ła sanità[19], International Centre for Migration Policy Development (en) Traduzi, Organizasion Mondiałe de łe Dogane[20], International Holocaust Remembrance Alliance (it) Traduzi[21] e Asociasion Eoropea de Lìbaro Scànbio Cànbia el vałor in Wikidata
Economia
PIL nomenałe253 982 847 571 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Persentuałe IVA23 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,866[23] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[23] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedaeuro Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca de Portogało Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion14 %[24] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

32.8/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1PT Cànbia el vałor in Wikidata PRT Cànbia el vałor in Wikidata 620 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionP Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
UTC-1 (a Azzorre (it) Traduzi, oràrio stàndar)
Ora de l'Eoropa de l'Ovest
Ora estiva de l'Eoropa de l'Ovest
UTC+0 (a Continental Portugal (en) Traduzi, oràrio stàndar)
Eoropa/Lisbona Cànbia el vałor in Wikidata
Domìnio de primo liveło.pt
Prefiso tełefònego+351 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Còdaze NUTSPT Cànbia el vałor in Wikidata
Preza ełètrega
Istòrego
Sito webportugal.gov.pt… Cànbia el vałor in Wikidata


















































MusicBrainz: 781b0c54-3d54-362d-a941-8a617def4992


El Portogało el xe el stato pi ozsidental de l'Europa, dopo de l'Islanda. Fazsà su l'Oçeano Atlantego, co zsérca 830 chiłòmetri de coste a sud e a òvest, el confina sol co ła Spagna (Gałizsia a nord, Castiłia e Leon, Estremadura e Andałuxìa a est). El so teritorio, corispondénte a l'antiga provinzsia romana de Łusitania, el òcupa na fasa de teritorio łónga quaxi 600 km e larga 150/200 km che dai riłievi de ła Meséta spagnoła el va el va do fin a ła costa atlàntica.

Favorìo da sta particołar poxizsion inte'l córso dei sècołi el ceo regno del Portogało el xe riesést a vadagnar na notévołe esperiénsa marinara che ła ghe a permetest de tacar su grant dominio cołonial, co posediménti in tuti i continenti, desfà sol na scianta manco de trénta ani indrìo. De qûel i resta i do arzsipełaghi de łe Axore e de Madeira, che łe fa part del teritorio nazsional cofà rejon tònome. El xe menbro de l'Union Europea, de ła Nato, del Conséjo de Europa, de l' OCSE e de l'Unione Europea Occidentale.

Popołazsion

El Portogało el ga na popołazsion de 10.421.000 abitanti co na densità media de 110 ab./kmq Łe xone pi popołae łe xe qûełe costiere setentrionałi e zsentrałi. Ła łéngua uficiale ła xe el portoghéxe, che l'apartegne al grupo de łe łéngue neołatine. Quaxi tuti i abitanti i xe de rełijon catòłica. Inportanti zséntri de imigrai africani i xe a trasferìo in Portogało da łe ex-cołonie (Angoła, Mozanbico, Guinea-Bissau, Ìxołe de Cavo Vérdo) a partir dai anni setanta. Uncuò i costituise el 7% zsérca de ła popołazsion conplesiva del paéxe.

Łe zsità prinzsipałi

[[Imagine:Lisboa - Expo98 - Vista Geral.jpg|thumb|left|280px|El pónt de Łisbóna]]

Łisbóna, ła cavedal ła xe tacada su ła riva destra del grando estuario del Tejo. Ła xe na beła e vivaxe zsità dal caràtere mediteràneo nonostante ła sìe situada su l'Atlàntico. Ła ga grandi viałi albarai e quartieri che i se rànpega su łe cołine zsircostanti, onde se leva na vexetazsion lusurejante quaxi tropical. Łe do rive del Tago, che l'é largo quaxi un chiłòmetro, łe xe cołegae da d pónti: un xigantésco pónte de fer, ciamà XXV Abril; e el longhìsimo (zsérca 18 km) Vasco de Gama. El porto de Łisbóna el xe el pi grando del paéxe e qua ghe xe anca qûalcheduna de łe prinzsipałi industrie.

Oporto, situada su l'Atlàntico, inte ła part setentrional del paéxe, ła xe na zsità sióra de òpare de art medievałi e rinasimentałi. Ła xe traversà dal fiume Douro e ła xe el prinzipal porto de inbarco dei vin portoghéxi, largaménte esportai in tut el móndo. El só zséntro stòrico, l'antigo quartier de ła Ribeira el xe stà ciamà da l'Unesco patrimonio de l'Umanità.

Coinvra,situada inte'l distréto de Coinvra (distrito de Coimbra), inte ła rejon de Beira e ła xe bagnada del fiume Mondégo. Terzsa çità del paéxe, ła xe famóxa pa' ła só università, fondada inte'l 1290, intra łe prime in Eoropa. A uncuò ła xe el pi grando çéntro universitario del Portogało e ła òspita , oltra che i studénti del liogo, anca 20.000 toxati e tóxe del resto del paéxe.


Tradizsion e folklor

Ła mentałità e łe tradizsion del pòpol portoghéxe łe xe łigae a łe inumerévołi vizsénde stòreghe che łe ło ga vist a contato có tante culture difarénti e foreste. Caraterìstghe in qualche rejon costiera, łe xe łe caxe in legne dei pescadori piturae a strise cołorae o łe caxe inbiancae co ła calzsina có tóchi de cołori vivi o decorazsion có piastrełe de majiòłica

N'altro tipo de costruzion che ancora tira vanti xe i molini: ghe ne xe restà de pi en Portogalo che in ogni altra parte d'Europa. Sparsi in xiro par tuto el paese, ghe xe molini a vento e a aqua, tanti dei quali i va ancora.

Par via de feste tradizionai, la pi conosua la xe la corida, che in portoghese la se ciama "tourada". La version portoghese la se destingue de quela spagnola parché el toro nol vien mia copà drento ne l'arena, di fronte ai spetatori.

Tra i canti, el pi popolar el xe el fado: canto urbano conpagnà da la chitara e da la viola che l'esprime dei sentimenti de profonda malinconia.

Portoghesi ilustri






Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Portogało&oldid=141602"