Svìsara

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Svìzera
Globe icon.svgSvìsara
Schweizerische Eidgenossenschaft (de)
Confédération suisse (fr)
Confederazione Svizzera (it)
Confederaziun svizra (rm) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
InoSwiss Psalm Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«Unus pro omnibus, omnes pro uno (it) Traduzi» Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoCanton Svitto Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

46°47′54.82″N 8°13′55.1″E / 46.798562°N 8.231973°E46.798562; 8.231973Coordinae: 46°47′54.82″N 8°13′55.1″E / 46.798562°N 8.231973°E46.798562; 8.231973

ContinenteEoròpa Cànbia el vałor in Wikidata

CapitałeWappen Bern matt.svg  Berna (1848–) Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe8 738 791 (31 de disenbre del 2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Green Arrow Up.svg272 774 (2017)
Densità211,67 hab./km²
Demònemosvìsara, svìsare, svìsari, svìsaro  Edit this at Wikidata
Idiomatodesco
italian
franseze
romàncio Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita82,89756 (2015, 2016) Cànbia el vałor in Wikidata
Red Arrow Down.svg−0,3 (2014)
Taso de suicìdio9,8 (2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Putełi no scołarizai69 459 (2015) Cànbia el vałor in Wikidata
Red Arrow Down.svg−5 734 (2014)
Zeografia
Àrea41 285 km² Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoPonta Dufour (4 634 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoŁago Magiór (193 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Dati istòreghi
Creasion1° de agosto del 1291
12 de setenbre del 1848
Dì festivo
Organizasion pułìtega
Forma de goernosistema diretoriałe e repùblega federałe Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoconsejo federałe Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoAsenblea Federałe Cànbia el vałor in Wikidata
Canceliero de ła Confederasion SvìsaraWalter Thurnherr
Presidente de ła Confederasion SvìsaraGuy Parmelin (1º de zenaro 2021)
Màsema autorità zudisiałeCorte suprema federałe de ła Svìsara Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

8.83/10

   

Menbro de
Economia
Persentuałe IVA7,7 %[19] Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,962[18] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[18] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedafranco svìsaro Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Nasionałe Svìsara Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion4 %[21] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

33.1/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1CH[26] Cànbia el vałor in Wikidata CHE Cànbia el vałor in Wikidata 756 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionCH Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.ch[22] e .swiss Cànbia el vałor in Wikidata
Prefiso tełefònego+41 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Còdaze NUTSCH0 Cànbia el vałor in Wikidata
Preza ełètrega

Sito webadmin.ch… Cànbia el vałor in Wikidata

Twitter: Suisse MusicBrainz: 1333ff06-8e3d-3c8e-9f3a-13a2a38b41df

Ła Svìsara (en tedesco Schweiz, in franseze Suisse, in itałian Svizzera, in romansio Svizra), co nome ofisial Confederasion Svìsara (in tedesco Schweizerische Eidgenossenschaft, in franseze Confédération Helvétique, in itałian Confederazione Svizzera, in romancio Confederaziun Svizra, in łatin Confœderatio Helvetica[28]), el ze un paeze de l'Eoropa sentrałe.
Ła confina a nord co ła Zermania, a est co'l Liechtenstein e l'Àustria, a sud co l'Itałia, e a òvest co ła Fransa.

Istoria[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Confederasion Svìsara ła jera abitàa inte l'antighità da i Elvezi[29], un pòpoło de raiza gàłega.
Ła ze stàa concuistada da i Romani guidài da Giułio Cesare durante ła so concuista de ła Gałia.

El 1° de agosto de'l 1291 i raprezentanti de tre cantoni i ga desidesto de ałearse formando na confederasion. Isteso, ła jera senpre influensada da l'Inpero Austrìago.
Ła ze stà reconosesta independente co ła Paze de Vestfałia inte'l 1648.

Napołeon ła ga invadùa inte'l 1798 e ła ze deventàa na repùblega. Inte'l 1803 se ga reformà na confederasion ciamada Confederasion Elvètega.
Inte'l 1815, co'l Congreso de Viena, ła ze stàa reconosùa cofà stato de "neutrałità permanentemente armada".

Zeografìa pułìtega[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Svìsara ła ze un stato federałe.

Divizion aministrative[canbia | canbia el còdaxe]

Ła ze dividesta in 26 cantoni, ognun co ła so autonomìa łejislativa e fiscałe.

Search ballonicon2.svg Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Cantoni de ła Svisera.


Partesipasion a organizasion sorastatałi[canbia | canbia el còdaxe]

Ła ze senpre stada neutrałe anca tegnendo rełasion comersiałi e pułìteghe co altri Stati e ła ga negà de vołer ndar drento inte ła CEE e ła NATO.

Capitałe e altre sità[canbia | canbia el còdaxe]

Ła capitałe federałe de facto ła ze Berna, che ła ze anca ła capitałe de l'omònimo canton.

Cultura[canbia | canbia el còdaxe]

Durante ła Revołusion protestante in Svìsara vivéa do inportanti teołoghi cofà Ulrico Zwingli e Zani Calvin.

Gałerìa de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Note[canbia | canbia el còdaxe]

  1. URL de refarensa: https://www.bk.admin.ch/bk/de/home/dokumentation/gesetzgebung/rechtsbereiche-der-bk/abgeschlossene-gesetzgebungsprojekte/bundesstadtstatus-stadt-bern.html. Tìtuło: Bundesstadtstatus Stadt Bern. Data de consultasion: 16 de otobre del 2018.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 URL de refarensa: https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19995395/index.html#a70.
  3. ID HDS: 009811.
  4. URL de refarensa: http://www.un.org/en/members/#switzerland.
  5. URL de refarensa: http://mtcr.info/partners/. Data de consultasion: 4 de disenbre del 2017.
  6. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  7. URL de refarensa: http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1. Editor: Grupo de Fornidori Nucleari. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  8. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  9. URL de refarensa: https://www.iea.org/countries/membercountries/. Editor: Ajensia Internasionałe de l'Enerzia. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
  10. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  11. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  12. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  13. URL de refarensa: https://www.touteleurope.eu/les-pays-membres-de-l-espace-schengen.html.
  14. URL de refarensa: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consultasion: 7 de marso del 2020.
  15. URL de refarensa: http://icdo.org/who-we-are/members/observer-states.html. Data de consultasion: 11 de majo del 2020.
  16. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/switzerland. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  17. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  18. 18,0 18,1 URL de refarensa: https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI. Declarà da: Rapporto sullo sviluppo umano. Data de publicasion: 2022. Editor: Programa de l'ONU par el Desviłupo.
  19. Data de consultasion: 29 de disenbre del 2020. URL de refarensa: https://www.ch.ch/fr/taux-tva-suisse/#:~:text=Le%20taux%20de%20la%20TVA,les%20revues%20et%20les%20m%C3%A9dicaments..
  20. URL de refarensa: http://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19994336/index.html.
  21. URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
  22. URL de refarensa: http://www.switch.ch/about/id/.
  23. URL de refarensa: http://www.itu.int/net/itu-t/inrdb/e129_important_numbers.aspx. Data de consultasion: 3 de lujo del 2016. Sototìtuło: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value. Curatore editoriale: Union Internasionałe de Tełecomunicasion. Tìtuło: International Numbering Resources Database.
  24. 24,0 24,1 URL de refarensa: https://www.ch.ch/en/emergency-numbers-first-aid/. Curatore editoriale: Svìsara. Tìtuło: Emergency numbers in Switzerland and first aid. Data de consultasion: 2016. Eror: Tag <ref> non valido; il nome "d167e67b058f91d21ef11db3f4a0d3ea2c93bd48" è stato definito più volte con contenuti diversi
  25. 25,0 25,1 25,2 URL de refarensa: https://www.ch.ch/en/emergency-numbers-first-aid. Curatore editoriale: Svìsara. Data de consultasion: 2016. Tìtuło: Emergency numbers in Switzerland and first aid. Eror: Tag <ref> non valido; il nome "a16da9866a0b34836f688237a295f4bf0bf9e822" è stato definito più volte con contenuti diversi Eror: Tag <ref> non valido; il nome "a16da9866a0b34836f688237a295f4bf0bf9e822" è stato definito più volte con contenuti diversi
  26. URL de refarensa: https://www.rts.ch/decouverte/monde-et-societe/histoire/6218180-quel-est-le-sens-du-sigle-ch.html. Data de consultasion: 29 de majo del 2023.
  27. 27,0 27,1 URL de refarensa: http://www.iec.ch/worldplugs/list_bylocation.htm. Data de consultasion: 10 de zugno del 2016. Curatore editoriale: Commissione Elettrotecnica Internazionale. Tìtuło: World Plugs.
  28. da dove riva ła sigla "CH"
  29. che i ga dà el nome Elvezia

Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]

Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]


Varda anca[canbia | canbia el còdaxe]




Controło de autoritàVIAF (EN154323889 · ISNI (EN0000 0001 2297 4701 · LCCN (ENn79062978 · GND (DE4053881-3 · BNF (FRcb11868612h (data) · BNE (ESXX451423 (data) · NLA (EN35535063 · NDL (ENJA00871917 · WorldCat Identities (ENn79-062978


Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Svìsara&oldid=1108748"