Confarensa de Jalta

Confarensa de Jalta

Sorte	summit
Epònemo	Jalta (it)
Intervało de tenpo	4 - 11 de febraro del 1945
Perìodo	Seconda guera mondiałe
Confarensa de Potsdam →
Pozision	palazzo di Livadija (Ucràina) (it) , Jalta (Ucràina) (it)
Stato	Union Soviètega
Partesipador	Stati Unii de l'Amèrica Regno Unio Union Soviètega

La Confarensa de Jalta ła ze stada na reunion dei prinsipałi lìder dei Liai de ła seconda guera mondiałe che ła se ga fato intrà el 4 e l'11 de febraro del 1945 a 3km da Jalta, Ucràina, de precizo inte el palaso de Livadia. Insieme a ła Confarensa de Teheran, ła ze sta l'ùgnoła volta che Franklin Delano Roosevelt, Josif Stalin i Winston Churchill, i trè grandi lìder liai respetivamente dei Stati Unii de l'Amèrica, de l'Union Soviètega e de l'Inpero britànego, i se ghea catà.

Ogniuna de łe trè potense łe ga portà i so intaresi inte ła Confarensa, oltre che a discórar so łe lianse del dopoguera: i inglezi i voleva mantegnere el so inpero, i sovièteghi i voleva slargar el teritòrio e rinforsar ła so prezensa inte i teritori concuistai, e i americani i vołeva che i sovièteghi i intervegnese inte ła guera del Pasìfego.

Descrision

Inte el detajo, i acordi ufisalmente otegnesti a Jalta i includea:

• na declarasion inte ła cuała se afermase che l'Eoropa ła zera lìbara, e che ła invitase al inbastimento de ełesion democràteghe in tuti i teritori libarai dal nazismo;
• ła proposta de na confarensa (da far inte l'apriłe 1945 a San Francisco) inte ła cuała discórar so l'istitusion de na nova organizasion mondiałe, łe Nasion Unie (ONU); in partegołare a Jalta se ghea considarà l'istitusion del Consejo de seguresa;
• el smenbramento, el dezarmo e ła desmiłitarizasion de ła Zermània, vedesti cofà "prerecuizii par ła futura paze"; el provizòrio smenbramento dei teritori todeschi (che el prevedeva che USA, URSS, Regno Unio e Fransa i zestise cadauno na zona de ocupasion), ma che dopo zera devegnesto definitivo co ła spartision in Est e Ovest finia solché inte el 1990;
• fisà el pagamento dei dani che ła Zermània ła gaveva da dar ai Liai, o sia 22 miłiardi de dòłari;
• in Polònia se sarària gavesto da insediar un "goerno democràtego provizòrio", che el garia gavesto da condùzar el paeze in lìbare ełesion inte el pì curto tenpo pusìbiłe;
• so ła Jugoslàvia, el ze sta aprovà l'acordo intrà Tito e Šubašić (cao del goerno monàrchego in bando), che el prevedeva ła fuzion intrà el goerno comunista e cueło in bando;
• i sovièteghi i garia declarà guera al Japon so ła volta de trè mezi da ła sconfita de ła Zermània; in cànbio i garia recevesto ła metà meridionałe de l'izoła de Sachalin, łe izołe Curiłi e i garia vedesti reconosesti i so "interesi" inte i porti cinezi de Port Arthur e Dalian;
• tuti i prezonieri de guera sovièteghi i sària stai rimandai in URSS, indipendentemente da ła so vołontà.

In pì in Romania e Bulgaria łe zera stae insediae de łe Comision Liae par goernare sti Paezi, pena sconfizesti. Inte ła rełasion finałe el zera sta inserio l'inpegno de garantir che tuti i pòpułi i podese ełèzar i so goernanti, inpegno no mantegnesto inte i dezenałi seventi.

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Confarensa de Jalta
• el detien schemi gràfeghi so

Linganbi foresti

• Jalta, Conferenza diTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
• Jalta, Conferenza di, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• (EN) Yalta ConferenceEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.