Sità del Vategan

**Sità del Vategan**
Civitas Vaticana (la)
Bandiera	Stema
	; ;
Ino	Inno e Marcia Pontificale
	;
Bomò	«nisun vałore»
Epònemo	colle Vaticano (it)
Pozision
	41°54′14.4″N 12°27′10.8″E
Continente	Europa
Enclave in	Roma e Itàłia
Capitałe	No declarada
Popołasion
Totałe	764 (2023)
Densità	1 559,18 hab./km²
Demònemo	vategana, vategane, vategani, vategan
Idioma	italian ; franseze ; latin
Zeografia
Àrea	0,49 km²
Ponto pì alto	colle Vaticano (it) (77 m)
Ponto pì baso	Piasa San Piero (33 m)
Rente a	Itàłia ; Union Eoropea (1957–)
Dati istòreghi
Prima mesion documentada	Stato Pontefiso
Dì festivo	13 de marso
Organizasion pułìtega
Forma de goerno	teocrasia, monarchìa ełetiva, monarchìa asołuta, absolute theocratic monarchy (en) e monarchia costitusionałe
Òrgano ezecutivo	Goernador del Stato Vaticano
Òrgano lejislativo	Pontificia commissione per lo Stato de ła Sità del Vategan (it)
Papa	Papa Francesco (13 de marso del 2013)
Presidente de ła Comision Pontefisa de Stato de ła Sità del Vategan	Fernando Vérgez Alzaga (it)
Menbro de	Union Postałe Universałe, Interpol e Union Internasionałe de Tełecomunicasion
Economia
Speza pùblega	235 000 000 (2010 )
Moneda	euro
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1	VA VAT 336
Còdaze postałe	00120
Còdaze de matricołasion	V
Fuzo oràrio	Ora de l'Eoropa Sentrałe ; UTC+1 ; Eoropa/Vategan
Domìnio de primo liveło	.va
Prefiso tełefònego	+39 e +379
Tełèfono d'emerzensa	112
	Premi (2004) Premio Ig Nobel (it) ;
Istòrego
	← Stato Pontefiso
Sito web	vaticanstate.va

El Stato de Sità del Vatican (in łatin. Status Civitatis Vaticanæ) el xe un Stato de ła Eoropa meridional.
El xe na enclave rento l'Itàlia e el confina soło co Roma.

Zeografia

L'è grando soło che 0,44 km².
L'è el Stato pi ceo del mondo.

El teritorio vatican vero e propio l'è fato da:

Piasa San Piero, normalmente parò gestìa da ła połisìa itałiana
ła Baxìłica de San Piero
el quartier aministrativo (a nord), indove che se cata el giornal, ła Banca, i Muxei Vaticani, ła Farmasìa e el Pronto Socorso
i famuxi Giardini Vaticani^[8] (sud, sud-est). I òcupa quaxi du tersi del teritorio de ła Sità e i se slarga su par el Cołe Vatican, onde che se cata ła stasion feroviaria, el Tribunal Statałe, el Goernatorato (sede del Goernador), i ufici aministrativi de Radio Vaticana, el Seminario Etiòpico, l'Eliporto, vari pałasi, parchéji e benxinari del Stato pi ceo del mondo.

El Vatican, oltre a ła só superfice el ga in gestion de łe parte de teritorio formalmente italian ma in realtà fora da ła lexe itałiana: łe cusì-ciamàe xone estrateritoriałi.

Storia

Co ła conquista de Roma jera stà desfà el Stato de ła Céxa e donca el Papa el jera sóto ła lexe itałiana e no'l gavarìa pi avùo ła łibartà de asion come cao de ła Céxa.

El Vatican l'è stà fondà l' 11 de febraro del 1929 col Tratato de Lateran, firmà intrà l'Itàlia e ła Santa Sede, o sia el Papa visto come ente giurìdico internasionałe^[9].
El Vatican, donca, el xe stà creà e dà in goerno al Papa, come cao de ła Ceza Catòłica e quindi l'è int'un çerto senso subordenà a ła Céxa^[10].

Zeografia połitega

Ła Sità del Vatican ła xe na Monarchìa Asołuta Teocràtica Ełetiva.
El xe ła sede del Papa^[11] e de ła Céxa Catòłica.

In baxe a ła "Lexe Fondamentałe" ^[12], modernixà motu proprio inte el 2001, el Papa el ga tuti tri i poteri lejislativo, executivo e giudisiaro. L'è o sia un Re asołuto; anca staltre Comision che ło juta inte el goerno łe vien nominàe da eło.
D'altra parte el Papa stéso el va al poter dopo èser stà votà dai Cardinałi riunìi in Conclave.

El Goernador de Sità del Vatican^[13] el va drio i afari interni del Stato Papałe.
El Segretario de Stato el se òcupa dei afari èsteri.

Ła protesion del Papa e dei confini l'è in man a łe famoxe Guardie Svìsere.
Ła Gendarmeria Vaticana ła xe incargà de łe normałi atività de połisia e sicurésa.

Demografìa

El Vatican el ga groso modo 900 abitanti.
Ła demografìa de ła Sità del Vatican ła ga da vegner vałutà in modo particołar parché ła xe regołà da leji speciałi. Ła citadinansa e ła rexidensa vaticane łe xe tenporane e łe dura soło finché se vive rento el Stato. I fiułi del personal làico che vive senpre in Vatican i mantien ła citadinansa soło finché i xe minoreni, dopo i ła perde automaticamente e i ciapa queła itałiana.
El Vatican el xe l'ùnico Stato che par gestir ła sitadinansa el ga bixogno de un Tratato internasionałe co n'altro Stato^[14].

Economìa

Łe entrade del Vatican łe vien dal turismo, da oferte dei fedełi e da investiminti bancari.
Łe richése artistiche, seben de vałor tanto alto, no łe xe robe che se pol vèndar fasilmente donca no łe cónta quaxi gnente dal pónto de vista efetivo.

Gałaria de łe someje

someja aerea da sud ovest
Jardini Vaticani e Pałaso de el Governadorà
Muzei Vaticani
guardie zvìsere

Note

↑ Declarà da: Enciclopedia Treccani. ID Treccani EI: stato-della-citta-del-vaticano. Editor: Istituto dell'Enciclopedia Italiana. Łéngua de l'òpara: italian. Data de publicasion: 1929. Autor: autori vari.
↑ URL del archìvio: https://web.archive.org/web/20200603173403/https://books.google.com/books?id=ZpJXsBX_6uUC&q=vaticano#v=snippet&q=vaticano&f=false. Data de consultasion: 9 de zugno del 2023. Łéngua de l'òpara: italian.
↑ URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
↑ URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/dms_pub/itu-t/opb/sp/T-SP-E.164D-11-2011-PDF-E.pdf.
↑ voze de refarensaitu.int.
↑ se pol vixitarli soło co un perméso de sogiorno speciałe (el pi curto del mondo: sol che sie ore) da domandar a l'Uficio Turismo e Pełegrini.
↑ considerà come n' organismo xa existente e col poter de far tratati internasionałi
↑ par exenpio no ghe xe mìa diplomàtici vaticani in senso stréto ma gh'è diplomàtici del Papa (Santa Sede) che i depende dal Papa come cao de ła Ceza anca se ciaramente i parla anca a nome del Vatican.
↑ el Papa de deso el xe Francesco
↑ come che vien ciamà ła Costitusion Vaticana
↑ el xe groso modo el corispondente de un Primo Ministro
↑ l'Itałia

Varda anca

Rełijon

Controło de autorità	VIAF (EN) 136038551 · LCCN (EN) n80053295 · GND (DE) 4062404-3 · BNF (FR) cb15336233z (data) · BNE (ES) XX452469 (data) · BAV ADV11422104 · NDL (EN, JA) 00560559 · WorldCat Identities (EN) n80-053295

Portałi

Portałe de Eoropa

|

[7cf14e5e8c7b3aa2330510ce8d19bb596f022129-1] Declarà da: Enciclopedia Treccani. ID Treccani EI: stato-della-citta-del-vaticano. Editor: Istituto dell'Enciclopedia Italiana. Łéngua de l'òpara: italian. Data de publicasion: 1929. Autor: autori vari.

[d28dd7d3b2d2278ffed3eefee6100212ee3acfad-2] URL del archìvio: https://web.archive.org/web/20200603173403/https://books.google.com/books?id=ZpJXsBX_6uUC&q=vaticano#v=snippet&q=vaticano&f=false. Data de consultasion: 9 de zugno del 2023. Łéngua de l'òpara: italian.

[dee05142a2950774e210ccb1406c69cae3986cbf-3] URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.

[46ba7d1117c23e8275a37395fe60659c108f478b-4] URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.

[6b35d061861a13b53082ba67daec3063fb3ba141-5] URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.

[957421a2876fc01cc29e1be718a667b6e269b1a3-6] URL de refarensa: https://www.itu.int/dms_pub/itu-t/opb/sp/T-SP-E.164D-11-2011-PDF-E.pdf.

[7f94030f539d26cb4db5f252f8f05e5cfc6b0d96-7] voze de refarensaitu.int.

[8] se pol vixitarli soło co un perméso de sogiorno speciałe (el pi curto del mondo: sol che sie ore) da domandar a l'Uficio Turismo e Pełegrini.

[9] siderà come n' organismo xa existente e col poter de far tratati internasionałi

[10] r exenpio no ghe xe mìa diplomàtici vaticani in senso stréto ma gh'è diplomàtici del Papa (Santa Sede) che i depende dal Papa come cao de ła Ceza anca se ciaramente i parla anca a nome del Vatican.

[11] Papa de deso el xe Francesco

[12] vien ciamà ła Costitusion Vaticana

[13] xe groso modo el corispondente de un Primo Ministro

[14] 'Itałia

[MericaN-15] 1,0 ^1,1 ^1,2 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Nord

[MericaS-16] 2,0 ^2,1 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Sud

[Oseania-17] rte de el teritorio el ze in Oseania

[Axia-18] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 parte de el teritòrio el ze in Àzia

[Africa-19] 5,0 ^5,1 ^5,2 parte de el teritòrio el ze in Africa

[ONU-20] 6,0 ^6,1 No i ghe ze mia inte el schema de łe Nasion Unie

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

v t e Stati del mondo · Eoropa
Stati	Albanìa • Andora • Àustria • Belzo • Biełorùsia • Bòsnia e Erzegòvina • Bulgaria • Croàsia • Danemarca^[1] • Estònia • Finlàndia • Fransa^[1]^[2]^[3] • Gresa^[4] • Irlanda • Islanda • Itàłia^[5] • Łetònia • Łiechtenstein • Łituània • Łusenburgo • Masedònia del Nord • Malta • Moldàvia • Montenégro • Norveza • Ongarìa • Paezi Basi^[1]^[2] • Połònia • Portogało^[5] • Prinsipato de Mònaco • Regno Unìo • Repùblega Ceca • Romania • Rùsia^[4] • San Marin • Sèrbia • Slovàchia • Slovènia • Spagna^[5] • Svèsia • Svìsera • Ucràina • Vatican • Zermània
Dipendense	Zibiltera • Ìxołe Åland • Ìxołe Fær Øer • Ìzołe del Canal ( Guernsey • Jersey • Sark) • Ìxoła de Man • Svalbard e Jan Mayen
Teritori custionai	Kósovo • Transnistria^[6]
Teritori transcontinentałi^[6]	Azerbaijan^[4] • Kazàkistan^[4] • Turchia^[4] • Zeorza^[4]
Notasion: ↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Nord ↑ ^2,0 ^2,1 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Sud ↑ parte de el teritorio el ze in Oseania ↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 parte de el teritòrio el ze in Àzia ↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 parte de el teritòrio el ze in Africa ↑ ^6,0 ^6,1 No i ghe ze mia inte el schema de łe Nasion Unie

v t e Microstati
Africa	Comore · San Tomà e Prinsipe · Seicełe
Americhe	Antigua e Barbuda · Bahamas · Barbados · Bełize · Domìnega · Granada · San Cristòforo e Nèvis · San Vinsenso e Granadine· Santa Łucia
Àxia	Bahrein · Brunei · Maldive · Singapor
Eoropa	Andora · Łiechtenstein · Malta · Prinsipato de Mònaco · San Marin · Vatican
Oseània	Kiribati · Ìxołe Maršal · Stati Federai de Micronezia · Nauru · Pałau · Samoa · Tonga · Tuvału · Vanuatu
Lista de stati co popołasion soto dei 500 000 parsone o superfise soto ai 1000 km²