Gànbia

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Gambia
Gànbia
Republic of The Gambia (en) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoFor The Gambia Our Homeland Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«Progress, Peace, Prosperity»
«Прогрес, мир, просперитет»
«The smiling coast of Africa» Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoFiume Gambia Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

13°30′N 15°30′W / 13.5°N 15.5°W13.5; -15.5Coordinae: 13°30′N 15°30′W / 13.5°N 15.5°W13.5; -15.5

ContinenteAfrica

Capitałe  Banjul Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe2 639 916 (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
223 248 (2020)
Densità233,62 hab./km²
Demònemoganbiana, ganbiane, ganbiani, ganbian   Edit this at Wikidata
Idiomainglezo Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita61,193 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,239 (2015)
Zeografia
Parte deAfrica Osidentałe Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea11 300 km² Cànbia el vałor in Wikidata
Bagnà daOsèano Atlàntego Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoOsèano Atlàntego (0 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Prima mesion documentadaGànbia (1965-1970) Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoAsenblea Nasionałe de Gànbia Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente del Gànbia Cànbia el vałor in WikidataAdama Barrow (21 de zenaro del 2017) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

4.49/10

   

Menbro de
Economia
PIL nomenałe2 038 414 974 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Persentuałe IVA15 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,5[13] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[13] Cànbia el vałor in Wikidata)
MonedaDałasi ganbeze Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Sentrałe de Gànbia Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1GM Cànbia el vałor in Wikidata GMB Cànbia el vałor in Wikidata 270 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionWAG Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.gm
Prefiso tełefònego+220 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega
Istòrego

















































MusicBrainz: 52641fae-20e3-3698-9fa9-1849f2c79ab8


El Gànbia el xe un Stato de l'Africa Ocidental.
El confina solo col Senegal a nord, est e sud.
El xe bagnà da l’Oceano Atlantego a ovest.

Na vecia colonia inglexe, el ga vù l’indipendenza inte el 1965 e la cavedal xe Banjul.

Zeografia[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Zeografia del Gànbia.

El Gànbia el xe un Stato picenin.
El Gànbia no el xe mai pi largo de 48 km.

El va drio al corso del fiume omonimo.

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Istòria del Gànbia.

Antighità[canbia | canbia el còdaxe]

El Gànbia l'è inportante parché el se cata al confin de le culture sudaniche e quele guineane.
L’area longo el fiume Gànbia ancò ocupá dal Gànbia l’è stá sempre divisa tra le popolasion wolof che vegnea dal nord, e quele mandinka che vegnea dal sud.

I portoghexi i xe rivá chi in tel 1455 e i ga costruio dei porti par el marcá co la popolasion locale e par rifornir le navi che ndaa a le Indie.
I inglexi i xe rivá inte el 1816 e i ga costruio on forte su l’isola de Banjul. En tel 1894, i inglexi i a trasformá el teritorio in protetorato lungo tuto el fiume Gànbia fin a 20 km nord the Basse-Santa Su.

Indipendensa[canbia | canbia el còdaxe]

El 18 fevraro 1965, el Gànbia l’è deventá indipendente e David Jawara l’è stá nominá primo ministro. Cinque ani pi tardi, el paexe l’è deventá na repùblega e Jawara el so primo presidente. En tel 1981, Jawara el ga subio on colpo de Stato. Le trupe senegalexi le xe vegnue a jutarlo, ma el ga dovù acetar la federasion col Senegal, formando el SeneGànbia.

Inte el 1995, Yahya Jammeh el sa tolto el poder co on colpo de Stato.

La federasion l’è durá fin al 1999.

Popolasion[canbia | canbia el còdaxe]

El 64% de i Gànbiani i vive ne le zone rurali.

Etnie[canbia | canbia el còdaxe]

Par la so storia de pasagi de varie popolasion, el paexe el ga tanti grupi etnici.
El grupo pi grosso i xe i mandinga, dopo se cata fula, wolof, jola, serere e serahule.

Religione[canbia | canbia el còdaxe]

El 90% de la popolasion xe musulmana.
I cristiani xe el 6%, e quei che segue le religioni tradisionali xe el 4%.

Léngue[canbia | canbia el còdaxe]

En Gànbia se parla inglexe.
El francexe l’è capio da la majoria de la popolasion. Se parla anca el mandingo e el wolof.

Economia[canbia | canbia el còdaxe]

La majoria de la popolasion la vive de agricoltura.
El teren rente del fiume el xe fertile e el parmete coltivasion de arachidi, mais, manioca.
La pesca la se pràtega sul fiume e in tel Oceano.
Lo sfrutamento de le poche foreste el parmete l’esportasion de legni pregiati.

La zente che laora ne l’industria la xe pocheta.

Fotografie[canbia | canbia el còdaxe]

Nòte[canbia | canbia el còdaxe]

  1. URL de refarensa: https://www.ethnologue.com/language/eng.
  2. URL de refarensa: http://www.tagesschau.de/ausland/gambia-commonwealth100.html.
  3. URL de refarensa: https://www.oic-oci.org/states/?lan=en. Data de consultasion: 29 de otobre del 2022.
  4. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  5. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  6. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  7. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  8. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  9. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/gambia. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  10. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  11. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 8. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  12. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  13. 13,0 13,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  14. voze de refarensaitu.int.
  15. voze de refarensaitu.int.
  16. voze de refarensaitu.int.
  17. voze de refarensaiec.ch.
  18. ben culural condevidesto co el Senegal


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Łinganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]






Controło de autoritàVIAF (EN137123352 · ISNI (EN0000 0001 2165 9101 · LCCN (ENn50022374 · GND (DE4019197-7 · BNF (FRcb119959968 (data) · NDL (ENJA00562222 · WorldCat Identities (ENn50-022374
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Gànbia&oldid=1106131"