Irak

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Iraq
Irak
la République d’Irak (fr)
جمهورية العراق (ar) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoMawtini Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«Takbīr (it) Traduzi» Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

33°N 43°E / 33°N 43°E33; 43Coordinae: 33°N 43°E / 33°N 43°E33; 43

ContinenteAsia

Capitałe  Bagdad Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe38 274 618 (2017) Cànbia el vałor in Wikidata
1 072 046 (2016)
Densità87,57 hab./km²
Demònemoirachena, irachene, iracheni, irachen   Edit this at Wikidata
Idiomaàrabo
curdo Cànbia el vałor in Wikidata
RełijonIslam Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita69,862 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,19 (2015)
Putełi no scołarizai1 826 357 (2007) Cànbia el vałor in Wikidata
−129 847 (2004)
Zeografia
Parte deMèdio Oriente e Àzia Osidentałe Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea437 072 km² Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoCheekha Dar (3 611 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Prima mesion documentadaAutorità Provizòria de Coałision Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega federałe e federasion Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoConsejo dei Raprezentanti de Iraq Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente de l'Iraq Cànbia el vałor in WikidataLatif Rashid (it) Traduzi (17 de otobre del 2022) Cànbia el vałor in Wikidata
Primo Ministro de l'Iraq Cànbia el vałor in WikidataMohammed Shia' Al Sudani (it) Traduzi (27 de otobre del 2022) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

3.51/10

   

Menbro de
Economia
PIL nomenałe207 691 599 310 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,686[12] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[12] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedadinaro irachen Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Sentrałe de Iraq Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion30 %[13] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

29.5/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1IQ Cànbia el vałor in Wikidata IRQ Cànbia el vałor in Wikidata 368 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionIRQ Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.iq
Prefiso tełefònego+964 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega
Istòrego

Sito webgds.gov.iq Cànbia el vałor in Wikidata

















































MusicBrainz: b0525ccb-15e9-3c56-81fa-471db3b31cfa


L'Irak o Iraq[17] el xe un Stato del Medio Oriente, situà inte el sud-ovest asiatico.
El confina co l'Arabia Saudia e el Kuwait a sud, la Giordania a ovest, la Siria a nordovest, la Turchia a nord, e l'Iran verso est. El xe bagnà dal Golfo Persego a sudest.

Zeografia[canbia | canbia el còdaxe]

El so teritorio el corisponde a quelo de la vecia Mesopotamia, la "tera dei do fiumi" (Bilād al-Rafidayn in arabo), mentre el nome de desso el vien dal persian eraq, che vol dir "tere basse" (rispeto a l'altopian iraniano).

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

Antighità[canbia | canbia el còdaxe]

In Mesopotamia xe nato alcune de le pi vece siviltà del mondo: i Sumeri, i Babilonesi, i Assiri.
La ga fato parte de l'inpero persian fin quando xe rivà i Arabi in tel 656 d.C.. I Arabi i ga portà l'Islam e Baghdad la xe deventà una de le sità pi inportanti del mondo islamico.
I Mongoli i ga invaso do volte l'odierno Iraq, inte el 1251 e dopo inte el 1401 con Tamerlan.
In tel 1638 el xe passà soto l'inpero otoman.

Indipendensa[canbia | canbia el còdaxe]

A la fin de la prima guera mondial i lo ga ciapà i britaneghi, che i lo ga proclamà indipendente el 1° otobre 1919, soto forma de monarchia. I britaneghi parò i ga continuà a governarlo co un mandato de la Società de le Nassion e inte el 1941 i ga stofegà inte el sangue un colpo de stato sostegnùo da la Germania nazista.
Finìa la seconda guera mondial i britaneghi i xe ndà via, ma in tel 1958 l'esercito iracheno el ga fato n'altro colpo de Stato proclamando la republica.

Storia resente[canbia | canbia el còdaxe]

Dopo varie lote par el potere, inte el 1979 Saddam Hussein el xe deventà presidente de l'Iraq, metendo su na ditatura.
In tel 1980 l'Iraq, col sostegno econòmego dei mericani, el ga atacà l'Iran dove da poco i gavea parà via el scià e messo su na republica islamica. La guera la xe finìa solo inte el 1988 sensa canbiamenti teritoriali e con piassè de un milion de morti.

In tel 1990 l'Iraq el ga invaso el Kuwait. In risposta le Nasion Unìe le ga autorixà l'invio de na forsa multinassional guidà dai mericani, che inte el zenaro-febraro 1991 la ga liberà el Kuwait.

El 19 marso 2003 l'Iraq el xe stà invaso da na coalision guidà dai mericani, che ga conquistà in pressia tuto el paese, metendo in piè un governo novo, de tipo democratico. In tel dicenbre 2003 i mericani i ga ciapà Saddam Hussein. Le nove autorità irachene le lo ga processà e condanà a morte pa i so crimini. El 30 dicenbre 2006 i lo ga picà.
El novo governo el ga vuo finora tanti problemi, sora-de-tuto par via dei atachi teroristici scadenà dai islamici fondamentalisti contro i soldai ocupanti, che de conseguensa no i ga gnancora podesto ndar via par paura che el governo iracheno nol sia bon de controlar da solo el paese. In più drento del governo a olte i barufa tra le etnie prinsipali. Parò pararìa che un fià a la olta sti problemi i se staga risolvendo. I mericani i pensa de poderse ritirar da l'Iraq inte el 2011.

Zeografia politega[canbia | canbia el còdaxe]

La cavedal la xe Baghdad.

Demografia[canbia | canbia el còdaxe]

El popolo iracheno se divide in tri etnie prinsipali: curdi sunniti, arabi sunniti e arabi sciiti.

Economia[canbia | canbia el còdaxe]

L'Iraq el xe el quindicesimo paese al mondo par produsion de petrolio, ma el quarto contando inveze le riserve.

Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]

  1. 1,0 1,1 Declarà da: Constitution of Iraq. Sesion del documento: 4.1.
  2. URL de refarensa: https://www.oic-oci.org/states/?lan=en. Data de consultasion: 29 de otobre del 2022.
  3. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  4. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  5. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  6. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  7. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  8. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/iraq. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  9. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  10. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 7. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  11. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  12. 12,0 12,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  13. URL de refarensa: https://www.rudaw.net/arabic/business/100820211.
  14. 14,0 14,1 14,2 voze de refarensaitu.int.
  15. voze de refarensaitu.int.
  16. 16,0 16,1 16,2 voze de refarensaiec.ch.
  17. a olte se cata scrito anca Iraq par via de la influensa italiana


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Colegamenti par fora[canbia | canbia el còdaxe]


- Sito curà dal Ministero dei Esteri e da l'ACI








Controło de autoritàVIAF (EN8055148947783454950004 · ISNI (EN0000 0001 2181 4095 · LCCN (ENn79077342 · GND (DE4072920-5 · BNF (FRcb118646205 (data) · BNE (ESXX450598 (data) · NLA (EN35236339 · NDL (ENJA00564211 · WorldCat Identities (ENn79-077342
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Irak&oldid=1108684"