Federałismo

El tricołore doparà dai vołontari federałisti intervegnui n'te ła prima guera de indipendensa itałiana (1848-1849) a fianco del Regno de Sardegna contro el Inpero austriaco

El federałismo xé na condision de on insieme de entità autonome, ligae parò, tra łore da on pato. Deriva da el latin "foedus" che xé "pato, aleansa".

El significà del termine pì comune, l'è pułitega. El federałismo l'è ła dotrina che poxa e juta on proceso de union tra stati difarenti, (a olte ciamai Länder, commonwealth, teritori, provinse ec.) che łe mantien in difarenti setori łe so lexi particołari, che łe ga on statuto condivixo e on goerno sentrałe comun. L'unità che se njien crear ła njien ciamada federasion, co manca la costitusion condivixa e el goerno sentrałe manca, se ciama confederasion.

Łe difarenti conponenti de sto insieme, le se połe riconosarse inte na autorità che łe raprexente tute: el połe esar on monarca, on capo de stato o on asenblea xenerałe.

In Itałia e en Veneto se parla tanto de federałismo par riferirse a on desentramento n'te ła jestion publega, andove se vołe darghe pì autonomia n'te ła aministrasion de łe so entrae e de łe spexe.