Łéngoa ungaréze

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Lengua ungarese


Infobox de Łéngua Łéngoa ungaréze
magyar nyelv e magyar Cànbia el vałor in Wikidata
Nome locaƚemagyar nyelv
Tipołéngua naturałe, łéngua viva, łéngua e spesałità Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inUngheria
Romania
Slovachia
Serbia
Slovenia
Ucraina
Autòctono deBurgenland, Ungaria, Voivodina (it) Traduzi, oblast' di Transcarpazia (it) Traduzi, Transilvània, Slovàchia, Àustria, distretto di Bacău (it) Traduzi, distretto di Alba (it) Traduzi, distretto di Bihor (it) Traduzi, distretto di Bistrița-Năsăud (it) Traduzi, distretto di Cluj (it) Traduzi, distretto di Covasna (it) Traduzi, distretto di Harghita (it) Traduzi, distretto di Neamț (it) Traduzi, distretto di Sibiu (it) Traduzi, distretto di Satu Mare (it) Traduzi, Distretto della Bačka Settentrionale (it) Traduzi, Distretto del Banato Centrale (it) Traduzi, Distretto del Banato Settentrionale (it) Traduzi, Distretto della Bačka Meridionale (it) Traduzi, regione di Bratislava (it) Traduzi, regione di Banská Bystrica (it) Traduzi, regione di Košice (it) Traduzi, regione di Nitra (it) Traduzi e regione di Trnava (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Parlanti
Totałe16 milioni (2019 Cànbia el vałor in Wikidata)
Caratarìsteghe
Scrituraalfabeto ungherese, alfabeto latin e alfabeto ungherese antico
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue uràłeghe
łéngue ùngreghe Cànbia el vałor in Wikidata
Regoƚà daHungarian Research Centre for Linguistics (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Vulnerabiłità1 segura Cànbia el vałor in Wikidata
Istòriahistory of the Hungarian language (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi
ISO 639-1hu
ISO 639-2hun
ISO 639-3hun Cànbia el vałor in Wikidata
SILHUN
Glottologhung1274 Cànbia el vałor in Wikidata
Linguasphere41-BAA-a Cànbia el vałor in Wikidata
Ethnologuehun Cànbia el vałor in Wikidata
ASCL3301 Cànbia el vałor in Wikidata
IETFhu Cànbia el vałor in Wikidata
Destribusion zeogràfega

Distribuxion dei parlanti de l'ungaréxe


L'ungherexe, ungarexe o a òlte anca magiàr (en ungh.: magyar nyelv o anca soło magyar) el xe na lingua del ramo ugrico del grupo ugrofinico de łe lingue uraliche[1], parlà da çirca 16 milioni[2] de persone, de cui çirca 10 milioni[2] inte ła soła Ungheria, dove che el xe la lingua uficiałe. El xe inoltre parlà da minoranse linguisteghe in Romania, Slovachia, Serbia, Slovenia, Austria e Ucraina.[2]
El xe inparentà - anca se a ła lontana - co el finlandexe, co l'estone e co łe lingue sami.[2][3]

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

L'esistensa de ła lengua ungaréxe, o mejo del protoungarexe, xe atestà intorno al I milenio a.C.[4] Se distingue quatro fasi de ła lingua[4]:

  1. Protoungarexe (I milenio a.C. - 896 d. C.)
  2. Antico ungarexe
  3. Medio ungarexe (XVI - XVIII sec.)
  4. Neoungarexe (dała fin del XVIII secoło)

Fonetica[5][6][canbia | canbia el còdaxe]

  • a /ɔ/
  • á /a:/
  • c /ts/
  • cs /tʃ/
  • e /ɛ/
  • é /e:/
  • g /g/
  • gy /d'/
  • h /h/
  • í /i:/
  • ly /j/
  • ny /ɲ/
  • o /o/
  • ó /o:/
  • ö /ø/
  • ő/ /ø:/
  • s /ʃ/
  • sz /s/
  • ú /u:/
  • ü /y/
  • ű /y:/
  • z /z/
  • zs /ʒ/
  • dj, dy (come gy)
  • lj (come ly)
  • ty /t'/

Gramàtega[canbia | canbia el còdaxe]

L'ungherexe xe na lingua aglutinante, o sia i casi de ła declinasion vien determinà tramite l'agiunta de sufisi. En ognuno dei casi, la vocałe varia a seconda de ła cosideta armonia vocałica.[3][7]

Articołi[canbia | canbia el còdaxe]

Articoło determinativo[canbia | canbia el còdaxe]

L'articoło determinativo xe a (che diventa az davanti a na vocałe), sia par el singołare, che par el plurałe.[8][9] Esenpi: a fiú = "el toxo", a fiúk = "i toxi", a lány, "ła toxa", a lányok, "łe toxe", az asszony, "ła dona", az asszonyok, "łe done", az ember = "ła persona", az emberek = "łe persone".

Articoło indeterminativo[canbia | canbia el còdaxe]

L'articoło indeterminativo xe egy.[8]

Pronomi personałi[canbia | canbia el còdaxe]

I pronomi personałi de l'ungaréxe i xe[10][11]:

  • én = "mi"
  • te = "ti"
  • maga = "Łu", "Eła" (2a pers. sing. form.)
  • ön = "Łu", "Eła" (2a pers. sing. form.)
  • ő = "łu"/"eło", "eła"
  • mi = "nojaltri"
  • ti = "vojaltri"
  • maguk = "Vojaltri" (2a pers. plur. form.)
  • önök = "Vojaltri" (2a pers. plur. form.)
  • ők = "lori", "lore"

Note[canbia | canbia el còdaxe]

  1. cfr. Hajdú, Péter, Introduzione alle lingue uraliche, ed. it. a cura de Danilo Gheno, Rosenberg & Seller, Torin, 1992, p. 12
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 cfr. Pontifex, Zsuzsa, Teach Yourself Hungarian, Hodder & Stoughton, London, 1993, p. 1
  3. 3,0 3,1 cfr. Kovács Romano, Zsuzsanna, Parlo Ungherese, Vallardi-Garzanti, Milano, 1992, p. 260
  4. 4,0 4,1 cfr. Hajdú, Péter, op. cit., p. 16
  5. cfr. Pontifex, Zsuzsa, op. cit., pp. 10-11
  6. cfr. Kovács Romano, Zsuzsanna, op. cit., pp. 7-8
  7. cfr. Pontifex, Zsuzsa, op. cit. , pp. 33-34
  8. 8,0 8,1 cfr. Kovács Romano, Zsuzsanna, op. cit., p. 162
  9. cfr. Pontifex, Zsuzsa, op. cit., p. 20
  10. cfr. Pontifex, Zsuzsa, op. cit., pp. 18-19
  11. cfr. Kovács Romano, Zsuzsanna, op. cit., p. 169

Voxi corełà[canbia | canbia el còdaxe]

Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]


Bandiera de l'Onion Eoropea Łéngoe uficiałi de l'Onion Eoropea Bandiera de l'Onion Eoropea
Bulgaro | Castiglian | Ceco | Danexe | Estone | Finlandexe | Fransexe | Gaełico | Greco | Inglexe | Itałian | Łetone | Łituan | Maltexe | Olandexe | Połaco | Portoghexe | Rumeno | Slovaco | Slovèno | Svedexe | Tedesco | Ungarexe
Controło de autoritàLCCN (ENsh85062997 · GND (DE4120374-4 · BNF (FRcb119552537 (data) · NDL (ENJA00562923
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Łéngoa_ungaréze&oldid=1097340"