Dotrina Truman
La dotrina Truman ła ze ła stratezia de pułìtega estera ideada dal presidente dei Stati Unii d'Amèrica del tenpo Harry S. Truman e anunsada el 12 de marso 1947[1], inte un descorso gavesto al Congreso, partindo dai avegnimenti de Gresa e Turchia, che i ghea dasà intravédare ła pusibiłità de na rendesta davanti a l'espansionismo soviètego. La Gresa ła se catava inte el mezo de na guera siviłe, fìnia dopo inte el 1949, andove i se scontrava intrà reałisti e comunisti; ła Turchia, invese, ła sofria de łe presion sovièteghe che łe mirava a sistemasion teritòriałi inte i stratèzeghi destreti de Kars e Ardahan, e a ła revizion del rezime dei Streti regołà da ła convension de Montreux del 1936.
La dotrina ła se proponea de contrastar i vołeri espansionisti de l'aversàrio comunista inte el mondo. El ze inportante da sotoliniar cofà che l'Union Soviètega ła fuse ciaramente inte el mezo dei pensieri de Truman, anca se inte el so discorso sto Paeze no el zera mai sta diretamente nomenà.
Istòrego
[canbia | canbia el còdaxe]Le rełasion intrà łe potense liae łe se gaveva guałivamente tensionae par via de ła cuestion todesca e de ła sovietizasion dei Stati de l'Eoropa de l'Est soto el direto controło de Mosca. Inte el 1946, dopo del long telegram invià da Kennan al Departemento de Stato, andove łe se enucleava łe caraterìsteghe del podere soviètego e ła so tendensa al controło ezemònego, i Stati Unii i ghea tacà a revédar łe so pozision inte i confronti de l'Union Soviètega. El s-ciopo de ła Guera siviłe grega, andove i rebełi i vegneva finansiai da ła Jugoslàvia de Tito[2], e łe presion sovièteghe inte i confronti de ła Turchia, par na revizion del rezime dei Streti, i zera drio desanguenar łe oromai ezàuste resorse britàneghe. L'inposibiłità de poder provédare a ła seguresa del tradisionałe lià grego insieme a ła dificultà inte el contegner ła vansada de Mosca verso sud ła tension ła ghea obligà Londra a dimandar juti al lià american[3][4]. El 21 de febraro del 1947 l'Anbasada britànega de Washington ła informava el goerno american che ła Gran Bretagna no ła zera pì bona de dar juti finansiari o de altra nadura a ła Gresa e Turchia, fazendo intédar che i sovièteghi i zera drio afermarse in chełi paezi.
El Sotosegretàrio de Stato Dean Acheson, el cuało devegnarà un intrà i scritori del Pato Atlàntego, el ghea proà portar el Congreso a dar sostegno a l'idea de un major coinvolzimento dei Stati Unii d'Amèrica in Eoropa e inte el mondo in zenerałe, dando na pre-idea de cueła che ła vegnarà ciamada ła teoria del domìno: co che inte un Stato se aferma el comunismo, chełi altri Stati confinanti i ris-cia de devegner anca lori comunisti.
Harry S. Truman el ghea anunsà ła dotrina dopo na reunion col presidente grego[5]. El presidente statunitense el pensava che par ła seguresa interna, inte i Stati Unii no ghe podeze èsar l'idea de star insensìbiłi e indiferenti davanti a cazi andove l'indipendensa e ła sovranità de pòpułi lìbari ła vegnese metesta soto perìcuło da tentativi de soversion interna o da presion esteriore[6]. In tal cazo i Stati Unii i garia suportà (interventismo) i pòpułi lìbari par rezìstar ai tentativi de insojetamento da parte de menoranse armae o da presion esterne.
Inte el so descorso durà 21 minuti, Truman el ghea dimandà al Congreso de aprovar un fondo de $250 miłioni par ła Gresa, soto forma de juti miłitari e econòmeghi, e de $150 milioni par ła Turchia. El totałe de $400 milioni, el corispondaria a sirca $4 miliardi de l'època atuałe.
Consevense de ła Dotrina Truman
[canbia | canbia el còdaxe]La dotrina ła ga avesto consevense anca in Eoropa. I goerni de l'Eoropa osidentałe co poderozi movimenti comunisti cofà Itàlia e Fransa i zera stai incorajai a tegnere fora dal goerno i partii comunisti, cofà resposta a l'Union Soviètega, che inte l'Eoropa de l'Est ła gaveva scumìsià a rinforsar ła so sfera d'influensa sui goerni locałi.
Negli Stati Unii, sul pian interno, l'ałarme del perìcuło roso ła ghea conduzesto al Macartismo, o sia na fobia anti-comunista inte i ani sincuanta. Sul pian internasionałe, ła Dotrina Truman ła ghea costituio ła baze de ła pułìtega èstera americana inte i confronti de l'Union Soviètega fin a ła so cascada inte el 1991[7].
Siben-ché revizitada e inrichia sul pian pràtego da parte de łe sucesive aministrasion americane, ła dotrina Truman ła ghea sancio el sbandono definitivo de ła Dotrina Monroe e el coinvolzimento permanente dei Stati Unii inte ła pułìtega mondiałe[8]. In fin, ła Dotrina Truman ła zera stada ła razon pułìtega de ła formułasion del Pian Marshall, el grando pian de juti pensà dal Segretàrio de Stato George C. Marshall par sostegner i Paezi Eoropei devastai da ła guera e inte el 1949 de ła nàsita de ła NATO[9].
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ David McCullough, Truman, New York, Simon & Schuster, 1992, 547-549.
- ↑ Bærentzen, Lars, John O. Iatrides, and Ole Langwitz. Smith. Studies in the History of the Greek Civil War, 1945–1949. Copenhagen: Museum Tusculanum, 1987. 273-280. Google Books. Web. 28 Apr. 2010. online
- ↑ Alan Bullock, Ernest Bevin: Foreign Secretary pp 368–9; Arnold Offner, Another Such Victory: President Truman and the Cold War, 1945–2002 (2002) p 197; Denise M. Bostdorff, Proclaiming the Truman Doctrine (2008) p 51
- ↑ Freeland, Richard M., The Truman Doctrine and the Origins of McCarthyism, Alfred A. Knopf, Inc., 1970, g. 90.
- ↑ Spalding, Elizabeth Edwards, The First Cold Warrior: Harry Truman, Containment, and the Remaking of Liberal Internationalism, The University Press of Kentucky, 2006, p. 64.
- ↑ Michael Beschloss, Our Documents: 100 Milestone Documents From The National Archives, Oxford University Press, 2006, pp. 194–99.
- ↑ James T. Patterson, Grand Expectations, New York, Oxford University Press, 1996.
- ↑ Merrill, op. cit., 2006 .
- ↑ The Truman Doctrine’s Significancehistoryonthenet.com, November 10, 2020.
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- (EN) Truman DoctrineEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}