14 de majo

El 14 de majo el ze el 134° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 135° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 231 dì.

Avegnimenti

• 1264 – Bataja de Lewes: Enrico III d'Inghiltera el vien caturà in Fransa, rendendo Simone V de Montfort el goernatore de facto de l'Inghiltera
• 1483 – Incoronasion de Carlo VIII de Fransa
• 1509 – Bataja de Agnadeło: inte l'Itàlia setentrionałe, łe forse fransezi łe sconfize i venesiani
• 1610 – Parize – Luigi XIII el devien rè de Fransa, el so regno el durarà pròpio 33 ani justi.
• 1643 – A sol che cuatro ani Luigi XIV el devien re de Fransa, el so regno el sarà el pì longo de un sovran eoropeo.
• 1787 – Filadelfia: i delegai i taca a unirse par scrìvare na nova costitusion par i Stati Unii d'Amèrica
• 1796 – Edward Jener el soministra ła prima vacinasion anti-vaioło
• 1801 – Tripułitània otomana (Lìbia): el pascià Yusuf Karamanli el fa sbasar ła bandiera del consolato statunitense a Trìpułi
• 1804 – La Spedesion de Lewis e Clark parte da Camp Dubois e ła taca el so stòrego viajo de suparamento del fiume Missouri
• 1836 – Tratai de Vełasco: el Mèsego el reconose l'indipendensa al Texas
• 1870 – Ła vien zugada ła prima partita de rugby in Nova Zełanda, a Nelson, intrà el Nelson College e el Nelson Rugby Football Club
• 1900 – Le Ołinpìadi estive del 1900 łe vien verzeste a Parize, Fransa
• 1913 – El goernatore de New York, William Sulzer, el aprova el statuto de ła Fondasion Rockefeller, che ła scumìsia a operare co na donasion da $100.000.000 da parte de John D. Rockefeller
• 1914 – Taca l'Ołocàusto ełènego, drio cheło che ne dize un documento ufisałe invià da Talaat Bey (ministro dei interni) al prefeto de Smyrna
• 1926 – El dirizìbiłe Norge el finise ła trasvołada transàrtega, rivando a Teller, in Alaska
• 1927 – Varo del Cap Arcona, dai cantieri Blohm und Vos, a Anburgo
• 1931 – Bołogna: al Teatro Comunałe Arturo Toscanini el vien ciapà a s-ciafoni da un grupo de fasisti par ver refiutà de sonare Giovinezza, l'ino fasista
• 1935 – Le Fiłipine łe ratìfega un acordo de indipendensa.
• 1939 – Co l'età de 5 ani, Lina Medina ła devien ła pì zóvane mare inte ła stòria de ła medezina.
• 1940
  • Seconda guera mondiałe: ła Luftwaffe ła bonbarda Rotterdam poco dopo che i Paezi Basi i se zera formalmente rendesti a ła Zermània nazista.
  • Seconda guera mondiale: I Paezi Basi i se rende a ła Zermània
• 1948 – Israele el se declara Stato indipendente e el vien istituio un goerno provizòrio.
• 1955 – Guera freda: oto nasion del Bloco comunista, intrà ste cuà anca l'Union Soviètega, i firma un tratà de mùtua difeza ciamà Pato de Varsàvia
• 1961 – Movimento american par i deriti siviłi: el bus dei Freedom Riders el vien insendià arente a Anniston (Alabama) e i demostranti par i deriti siviłi i vien ciapai a pachei da ła foła infogada
• 1964 – Ezito: i finise i lavori par ła costrusion de ła Diga de Assuan (che ła vegnarada inaugurada el 15 de zenaro del 1971)
• 1970 – In Zermània Ovest ła vien fondada ła Rote Armee Fraktion
• 1973 – Ła vien lansada Skylab, ła prima stasion spasiałe dei Stati Unii
• 1987 – Johny Chan, vinsendo łe World Series of Poker, el divien canpion del mondo de poker
• 1991 – In Sudàfrica Winnie Mandela, mojere del lìder anti-apartheid Nelson Mandela, ła vien arestada incolpada de conplisità inte el rapimento de cuatro zóvani.
• 1995
  • Tensin Gyatso, el cuatordèzemo Dalai Lama, el proclama Gedhun Choekyi Nyima (6 ani), cofà undèzema rencarnasion del Panchen Lama.
  • Carlos Saúl Menem el vien riełezesto presidente de ła Repùblega Arzentina
• 1997 – Le conpagnie aèree Air Canada, Lufthansa, SAS, Thai Airways International e United Airlines łe forma ła Star Alliance
• 2003 – Iraq: a Al-Hilla i vien renvegnesti i resti de łe vìtime de ła Straje de Hilla, perpetrada dal rezime de Saddam Hussein
• 2004
  • Dopoguera irachen: Muqtada al-Sadr el declara el jhād contro łe trupe de ła coałision
  • Ła vien metesta in sircolasion el primo scheo conmemorativo da 2 èoro: ła Gresa ła dèdega ła moneda a łe Ołinpìadi de Atene
• 2018 – Ła vien inaugurada l'anbasiada statunitense a Jeruzałeme; dei scontri a Gaza organizai in segno de protesta, i pròvoca 55 morti palestinezi

Nasesti

• 1725:
  • Lodovico Manin sentoventeximo e ultemo doxe de ła Repùblega Vèneta.

Morti

• 1998:
  • Frank Sinatra, cantante e atore statunitense (n. 1915)

Feste e recorense

Làeghe

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 14 de majo
• el detien schemi gràfeghi so