Fiat
(it) Fabbrica Italiana Automobili Torino 
| |||||
|
|||||
.png) | |||||
| Dati | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Sorte | caxa automobiłìstega azienda marca inpreza de capitałe verto | ||||
| Indùstria | industria automobilistica (it)  | ||||
| Forma zurìdega | S.p.A. | ||||
| Istòria | |||||
| Creasion | 11 de lujo del 1899 , Turìn | ||||
| Fondador | Giovanni Agnelli (it) | ||||
| Atività | |||||
| Prodoto | machina automobile | ||||
| Borsa vałori | (BIT FIA) | ||||
| Governo d'impresa | |||||
| Aministrador dełigà | Olivier François (it) (2011–) | ||||
| Ente controłante | FCA Italy | ||||
| Propietàrio | Stellantis (it) (2021–) | ||||
| Filiałi | |||||
| Indicatore economico | |||||
| Entrae totałi | 800 M$ (2012) | ||||
| Sito web | fiat.com | ||||
   | |||||
Pozision  | |||||
.svg){kind=logo}
FIAT (acrònemo de Fabbrica Italiana Automobili Torino) (Fàbrega Itałiana Automobiłi Torin) ła ze na marca automobiłìstega de FCA Italy, che da'l 2014 ła fa parte a só volta de'l grupo industriałe Fiat Chrysler Automobiles.
Ła marca ła ga na łonga storia, sendo stà fondà l'11 łujo 1899 a Pałaso Lascaris a Torin come caza produtora de automobiłi, par po' zviłupar ła pròpia atività in numarozi altri setori creando cuà cueło che'l sarìa deventà el pì inportante grupo finansiario e industriałe privà itałian de'l XX sècoło, oltra che ła prima holding de'l Paeze e, łimitatamente al setor automobiłìstego, ła mazor caza produtora de'l continente europeo e tersa a łiveło mondiałe, dopo łe statunitensi General Motors Co. e Ford Motor Co., par na vinténa d'ani, fin a'l sciopar de ła crize de l'industria automobiłìstega torineze scumisiada a ła fin dei ani otanta.[1]
Storia
[canbia | canbia el còdaxe]
Ła dita ła ze nasesta da ła comun vołontà de na dozena tra aristrocràteghi, posidenti, inprenditori e profesionìsti torinezi de instałar na fàbrega par ła produsion de automobiłi. L'idèa de produr automobiłi ła jera venjesta a Emanuele Cacherano di Bricherasio e Cesare Goria Gatti (che i ze stà dezà fondadori de l'ACI Automobile Club d'Italia che i gaveva presedentemente costituìo e finansià ła Accomandita Ceirano &.C. finałizada a ła costrusion de ła "Welleyes" na automobiłe projetà da l'ing. Aristilde Faccioli e costruìa artezanalmente da Giovan Battista Ceirano.
Oltra ai promodori A se ga mostrà disposti a partesipar el conte Roberto Biscaretti di Ruffia, el marcheze Alfonso Ferrero de Gubernatis Ventimiglia, el banchier e industriałe de ła seda Michele Ceriana Mayneri, l'avocato Carlo Racca, el posidénte Lodovico Scarfiotti, l'azente de canbio Luigi Damevino e l'industriałe de ła sièra Michele Lanza. Ła costituenda sosietà no ła jera njancora stà ofisiałizà che ła stanpa piemonteze za ła publegava ła notisia come serta. Semo informà che so l'inisiativa dei pì noti automobiłisti torinezi, se ga costituìa na socetà anonema, col capitałe de un miłione sirca, par ła costrusion e' l comersio de łe automobiłi. Mandemo a sta sosietà, ła cui oportunità ła sarà da tuti reconosùa, i nostri mejo auguri, persuadesti che co tałe vigor de enerzie e potensa de capitałe, no podarà a manco de vałido inpulso al zviłupo de l'automobiłizmo itałian., op. cit., da L'Automobile del 1º de łujo 1899
El grupo de nodari, dopo vari incontri tenjùi inte'l cafè de madame Burello par fisar łe łinee de l'acordo e aver otenjùo el puzo o finansiario de'l "Banco de Sconto e Sete" de Turin, el se ga riunìo a Pałaso Bricherasio par sotoscriver l'ato de "Costitusion de ła Sosietà Anònema Fàbrega Itałiana de Automobiłi – Torino" scrivesto da'l Cav. Dotor Ernesto Torretta, Nodaro Patrimoniałe de ła Real Casa: A jera l'11 de łujo 1899.[2] I soci i ga pagà un capitałe de 800.000 łire in 4.000 asion (sìrca 3,6 miłion de euro e i ga afidà ła presidensa a Ludovico Scarfiotti.
Ocore zontar che, el dì presedente a ła costitusion de ła sosietà, Michele Lanza el ga desidesto de retirarse, abandonando el sodałisio FIAT. Lanza gaveva za reałizà in pròpio, inte'l 1895, una de łe prime automobiłi itałiane e, ben conosendo łe dificoltà tècneghe a cui A se andava incontro, el retenjeva inoportuno escluder Giovanni Battista Ceirano da ła sosietà, prensipałe pàrtego mecànego, par mere chestion de rango. Parte de ła cuota asionaria destinada a Lanza ła zera stà asumesta da'l posidente Giovanni Agnelli, coinvolzesto in extremis da l'amigo ed ex camarada Scarfiotti, mentre ła rimanente cuota asionaria ła ze stà sostenjesta da'l Banco de Sconto e Sete.
Durando ła prima sentada, el consejo de aministrasion de ła nomenata FIA (Fabrega Itałiana de Automobiłi) el ga dełibarà l'acuisto de l' "Accomandita Ceirano & C.", łicuidando Ceirano co ła suma de 20.000 łire, oltra ad azmarlo cuało azente de vendita.
Ła prima vetura costruìa da ła FIAT ła ze stà el modeło "3½ HP", copia de ła "Welleyes" e produzesta in 8 ezenplari inte'l corso de'l 1899. Senpre in cuel'ano, l'azienda ła ga canbià ła denominasion in FIAT drìo suzerimento de Aristide Faccioli e co l'entuziàstego sostenjo de Cesare Goria-Gatti che, da łe cołone de'l zornałe L'Automobile, el invitava a l'adosion de tałe acrònemo anca par el sò benaugurante senjifegado łatin (tersa parsona singołar inte'l fio = devien, deventa, ze fato, conseguìo, nase) sìrca el futuro de l'intrapreza.[3] L'únego a sołevar algune parplesità ze stà Emanuele Cacherano de Bricherasio, cui l'acrònemo el pareva reciamarse a conceti biblego-rełijozi, in ràdego co łe so convinsion marxiste[4].
Łe prime 8 veture łe ze stà reałizàe inte l'acuizìa oficina Ceirano, drìoman ła produsion ła se ga trasferìa inte'l novo stabiłimento de corso Dante Alighieri, termenà a tenpo de record inte i primi mezi de'l 1900. Ła FIAT ła ga tacà ła costrusion de'l famozo stabiłimento produtivo denomenà Lingotto inte'l 1916 e i ło ga fazesto entrar in funsion inte'l 1923.
Drìo un primo parìodo de difisiłe zviłupo, zgenà da racuante recapitałizasion e da modifeghe inte ła conpozision de'l capitałe asionario (non senpre in maniera pasìfega ma anca zbocàe in procesi clamorozi par l'èpoga), ła propietà de ła caza automobiłìstega ła vien asumesta scuazi par intièro da Giovanni Agnelli, che'l deventarà senador durante el Fasizmo e el restarà a cao de l'azienda fin a ła fin de ła segonda guera mondiałe.
Dopo aver riscià de pèrdar ła propietà de l'azienda par ła pròpia conpromision co'l rezime fasista, Agnelli el pasa el comando a Valletta, sendo moristo in un insidente aereo l'únego fiòło mascio, Edoardo. Valletta, omo de cuałità non comuni, el se ga ocupà de rezer par conto de ła fameja Agnelli una de łe poche aziende itałiane non conpletamente inzenociàe da ła desfàta, el ze riusìo a farla rialsar e contenporaneamente el ga fornìo l'oportuna preparasion a'l ròło che 'pena posìbiłe el gavarìa dovesto asumer el zòane desendente "primo in łinea dinastega" (definision atribuìa a Montanelli).
Gianni Agnelli, l'erede, el ze devenjesto presidente de ła FIAT inte'l 1966 e'l ze restà fin al conpimento de'l 75º conpleano, cuando łe norme statutarie ło ga obligà a mołar ła presidensa.
Ła carga ła vien asumesta prima (1996) da l'ex aministrador dełegà Cesare Romiti e drioman (1998) da'l zenoeze Paolo Fresco, in arivo dai Stati Unii, ex vice presidente de ła General Electric.
Ła crize de'l grupo ła ga portà el fradèło Umberto a ła presidensa (2003) e daspò ła morte de Umberto A ze stà ła volta (2004) de Luca Cordero di Montezemolo. El erede dezinjà da ła fameja Agnelli, John Elkann, el ze stà nomenà vice presidente a l'età de 28 ani e altri menbri de ła fameja i zera entrài a far parte de'l consejo de aministrasion. L'Aministrador Dełegà, Giuseppe Morchio, dimisionario, el zera stà sostituìo da Sergio Marchionne, da'l 1º de zunjo 2004.
Ła zestion de Gianni Agnelli ła ga incrementà notevolmente ła vocasion multinasionałe e plurisetoriałe de l'azienda; na vocasion che ła afondava łe pròpie raìze inte łe realtà industriałi creàe da ła Fiat in tuta Europa, za inte'l primo vintenio de'l sècoło. Ła cresita, serto jutada anca da'l cusìdito "boom económego" dei ani sesanta, ła ze stà rełevante sia in canpo nasionałe che inte i marcà estari.
Łe atività e łe stratezie de'l grupo, in orizene direte a ła soła produsion industriałe de autoveture (e poco dopo anca de veicołi industriałi e agricołi), co'l pasar de'l tenpo e a cauza de łe mudàe condision de marcà e de'l consołidà aseto de grupo, łe ze andàe verso na difarente fegasion in tanti altri setori. El grupo el ga al momento atività in una vasta gama de setori de l'industria e inte i servisi finansiari.
A se trata de'l mazor grupo axiendałe itałian, che'l vanta anca senjifegadive atività a l'estaro, indove el ze prezente in 61 nasion co 1063 aziende che'l inpiega pì de 223.000 persone, 111.000 de łe cuałe fora da l'Itałia.
Modełi pre-bełici e bełici
[canbia | canbia el còdaxe]Ła prima produsion de autoverture, datà 1900, ła ze avenjesta co l'utiłizo de 150 operai inte'l stabiłimento in Corso Dante a Turin. Da łì A ze venjesti fora 24 autoveicołi modeło FIAT 3 ½ HP, de cui na curiozità ła jera ła mancansa de ła marcia dadrio. Inte'l 1903 ła produsion ła jera łimità a 103 tòchi de auto.
A'l 1902 resałe anca ła prima afermasion de ła caza inte łe conpetision automobiłisteghe, cuando, co a ła guida Vincenzo Lancia, ła se azudega na gara łocałe piemonteze ła "Torino Sassi-Superga".
Senpre inte el primo desenio del XX sècoło resałe łe prime difarenti fegasion de ła Fiat inte'l canpo dei veicołi comersiałi, dei tram, dei autocari e dei motori marini; inte'l fratenpo A se ga zlargà anca el nùmaro de łe parsone ocupàe, zonzeste a 2 500 unidà inte'l 1906. Inte'l 1908 A ze stà metesto in produsion ła Fiat 1 Fiacre, prima autovetura destinada a ła funsion de un tasi de cui zera stà esportai numarozi ezenplari inte łe pì inportanti sità cofà Parize, Łondra e New York.
Ła sosietà ła ga insià anca na atività a l'estero co ła fondasion inte'l 1908 de ła Fiat Automobile Co inte i Stati Unìi e ła sucesiva costrusion inte'l 1909 de'l stabiłimento de Poughkeepsie; fin al 1917 ghe ze stà produzesti, soratuto asenblando tòchi in arivo da l'Itałia, alguni modełi, i Type 53, 54, 55 e 56 asimiłabiłi ai ecuivałenti Tipo 3, 4 e 5 produzesti in Itałia[5][6].
Poco prima de'l sciopar de ła prima guera mondiałe, ła sosietà turineze ła ga renovà par intièro ła gama de autoveture in produsion co ła prezentasion dei modełi 1, 2, 3, 4, 5, 6; de sti modełi va recordà ła prezensa dei primi ezenpi de bateria e de trazmision a cardano. Inte'l 1911 l'azienda ła se ga simentà inte ła costrusion de un autoveicoło spesìfego par báter el record mondiałe de vełosità: a tal fin ła ga fabregà ła Fiat S76 Record, na auto da 28.353 cm³ e 290 CV de potensa, in grao de tocar scuazi i 300 km/h.
Senpre prima de ła sciopàda de ła guera l'azienda mare ła ga fondà ła"Fiat lubrificanti", ła ga zlargà łe só atività èstare co ła vertùra de na sosietà in Rusia e ła ga tacà ła produsion in serie de ła Fiat Zero de cui ła costruirà sirca 2 000 ezenplari, fornìi anca de inpianto ełètrego. Naturalmente ła produsion siviłe ła zera scuazi conpletamente convertìa a uzo bełico durante el ràdego e 'l modeło Fiat 501 el ze stà asenblà soratuto par el Rejo Ezersito.
A ła ripreza produtiva post bełica inte'l 1919 l'azienda turineza ła ga prezentà ła "Fiat 501" a uzo siviłe, de ła cuała ga riusìo a métar so'l marcà scuazi 45 000 unidà. Inte'l fratenpo ła ze andà vanti anca ła diversifegasion inte'l canpo dei veicołi industriałi e de l'asesorìstega; e sta ùltema raprezentada da ła fondasion de ła Magneti Marelli.
Inte'l 1920 ła FIAT, co un capitałe versà par a 200 miłion de łire, ła ocupava 25 000 operai e 2 500 inpiegài, costruìndo par zonta 100 veicołi onji zorno, tra autoveture, autocari e tratrore agricołe. Ła produsion dei só vari opifici, che i razonzeva ła suparfisie coverta de 1.300.000 metri cuadri, ła jera anca estendesta a ła costrusion de aeroplani e de motori par l'aviasion, pa'ła nàutega e par l'industria, oltra al materiałe feroviario e a ła reałizasion de asałi spesiałi.[7]
I modełi in produsion inte i ani 1920 i spasiava da l'utiłitaria Fiat 509 a ła łusuoza berlina Fiat 529, ecuipajà de freni so tute łe 4 rode de vołante regołabiłe. Na inovasion tecnołòzega inportante axz stà cueła del' 1928, andove ła Fiat, prima al mondo, ła ga utiłizà l'ałuminio par ła costrusion de łe teste dei motori.
Dopo ła vizita del Senador Agnelli ai stabiłimenti de ła Ford, fondada da Henry Ford inte'l 1903 inte i USA,A ze aparìo evidente che l'ùnega via parcoribiłe ła fuse de oparar in serie, traverso ła caena de montagio. Łe prime manifestasion de'l novo metodo de costrusion łe ze stà evidenti daspò l'inaugurasion de'l Lingotto, modernisimo stabiłimento de 153 000 m2, cołogà so sincue piani e co ła prezensa so'l coverto de na pista de prova par i novi modełi.
El desenio antesedente el sciopar de ła segonda guera mondiałe el ze caratarizà da ła połìtega autàrchega vołesta da Mussolini che ła ga inpedìo un zviłupo a l'estero de l'azienda, ma che'l ga jutà inte l'espansion so'l marcà interno. A ze stà de sto parìodo l'ezordio de ła Fiat 508 Balilla, prezentada inte'l 1932, inisialmente fornìa de canbio a 3 marce e in un segondo tenpo (da'l 1934) co uno pì moderno a 4, che'l ga senjà el novo record de produsion par ła Fiat co oltra 110 000 ezenplari. Pochi ani daspò el record el ze stà sfregołà co ła Fiat 500, conosesta inte ła prima varsion co ła nominaja de Topolino e che, prezentada inte'l 1936, in un vintenio de produsion ła ga riusìo a razonzer sifra de oltra 500 000 unità.
'Pena vanti de'l sciopar de ła guera l'è stà inaugurà anca el novo stabiłimento de Mirafiori, onde ga avesto inisio ła turnasion de'l łaor so l'arco de łe 24 ore.
Un modeło che no'l pol èsar dezmentegà el ze ła Fiat 6 siłindri 1500, łansà so'l fenir de'l 1935, che ła se ga difarensià par na inovativa łinea aerodinàmega e fiłante de ła carosarìa; 'sta nova łinea, asè acativante, ła xe stà estendesta (oviamente in formà redoto) da ła "Topolino" inte'l 1936 e da ła Fiat Nuova Balilla 1100, ła prima Fiat a sfrizarse de'l titoło de "1100", che ła ze stà metesta so'l marcà inte'l zunjo 1937. L'ùltemo prodoto anteguera - venjesto fora inte'l 1938 - el ze stà l'amiraja Fiat 2800: par ovie razon (ła natura istesa de ła vetura e 'l sciopo de ła segonda guera mondiałe) 'sto modeło, che'l ga inaugurà, in caza Fiat, na nova forma de'l cofano (un muzo dito a spartivento) el ze stà costruìo (anca in varsion "miłitar") in sołi 621 ezenplari fin al 1944.
Ła segonda guera mondiałe ła ga portà na dràstega redusion de ła produsion de autoveture, co na convarsion de łe łinee a ła costrusion de veicołi comersiałi rechiedesti da łe ezigense bełiche. I inpianti i ga subìo gravisimi dani a cauza dei bonbardamenti e zera stà presochè fermai.
Ła produsion Fiat del dopoguera
[canbia | canbia el còdaxe]Ła fine de'l ràdego mondiałe ła ga łasà un baro de rovinasi dei inpianti industriałi e se ga sumà, par l'azienda, a ła morte del só cofondador e'l conseguente pasajo de ła dirizensa al prof. Valletta: soło inte'l 1948, e grasie ai ajuti stansiai dal Piano Marshall, ga termenà i łaori de ricostrusion dei stabiłimenti e ga reciapà par intiero ła produsion de autoveture. Dezà so'l fenir del 1945, comuncue, ga scominsià a łasar ła fàbrega łe prime autoveture: ła gama ła jera cueła de l'anteguera (decurtada de ła grosa "2800" da raprezentansa) e ła conprendeva donca tre modełi de baze: ła 500 "Topolino", ła 1100 e ła sìe siłindri 1500.
Inte'l 1948, a ła fin de zunjo, A se ga avesto el primo rinovamento del dopoguera: ga nasesto ła 500 B, che diferiva da ła presedente soratuto par na modìfega al sistema de distribusion del motor, che ze pasà da łe "valvołe łaterałe" a łe pì moderne ed efisienti "valvołe in testa", co un vadagno de potensa (da 13 a 16 HP) e de vełosità (da 85 a 95 km/h). Prategamente intalterada ga aparìo invese ła carosarìa. Manco de tre mezi dopo, inte'l setenbre del 1948, ze vegnesta fora ła prima station wagon itałiana produzesta in serie: se tratava de ła 500 B "Giardiniera" che, so ła mecànega de ła 500 B 'pena imesa so'l marcà, ła montava na carosarìa orizenałe asè (ałora definìa "zardiniera"), caratarizada da łe fiancàe in łenjo: ła vetureta ła ofriva na abitabiłità de 4 posti "veri" più un discreto bagajajo, senpre co na siłindrada de 'pena 570 cm³. Contenporaneamente, anca i modełi suparariori, 1100 e 1500, i zera venjùi "ajornai" asumindo łe nove denominasion respetivamente de "1100 B" e de "1500 D".
Inte'l 1949 ła Topolino ła ga canbià vesta e ze devenjesta 500 C. A marso, ła nova varsion ła ze venjesta esponesta in premia vista al Sałon Intarnasionałe de l'Auto de Ginevra: ła mecànega ła zera prategamente invariada, mentre ła carosarìa ga abandonà i fanałi sporzenti dai parafanghi e ła se ga fazesto pì tondada e moderna. L'istesa modìfega ła ga intaresà oviamente anca ła varsion "Zardiniera". Ła prezentasion in Itałia de łe do varsion ła ga avenjesto do mezi drioman, inte'l majo 1949.
A ła Fiera del Levante de Bari, inte'l setenbre 1949, el renovamento el ga revardà ła 1100 e ła 1500, ła cui denomenasion ła ga asumesto el sufiso "E": se par ła 1100 el renovamento el zera oportun e conprensibiłe in cuanto el modeło el zera destinà a restar in produsion ancora a łongo, l'isteso no'l se ga podesto par ła soreła major 1500, da'l momento che A jera iminente el łanso de l'erede, ła 1400, che ła ga nasesto pena sìe/sete mezi drioman. Comuncue, tanto ła 1100 E cuanto ła 1500 E łe se difarensiava da łe presedente 1100 B e 1500 D par serte modìfeghe estèteghe, detarminàe soratuto da ła desconparsa de ła rodaa de scorta esterna, deso ałozada int'un apozito vano (avente anca funsione de bagajaio) che'l zera acesibiłe da l'esterno e che'l ze vegnesto a integrarsi inte ła parte dadrìo de ła carosarìa. Nantre modifeghe łe revardava i paraurti (irobustìi) e l'adosion de'l comando de'l canbio co łeva al vołante, drio l'inperante moda "mericana".
Soło inte'l 1950 A ghe ze stà ła prezentasion de un modeło veramente novo, ła Fiat 1400, che ga mandà definitivamente in pension ła pur vałida sìe siłindri 1500; ła ze stà el primo modeło co carosarìa portante e fornìo de serie de inpianto de rescaldamento. Inte i ani suito drio A vegnarà prezentà anca dei veicołi "inuzuałi" inte ła produsion de ła dita fin ad ałora: inte'l 1951 A ze venjesta fora ła Fiat Campagnola, mezo forastrada de derivasion de ła statunitense Jeep, doparada da l'ezersito meregan durande ła guera, mentre l'ano drio (1952) A jera stà ła volta de ła Fiat 8V, na berlineta sportiva a 2 posti caraterizada da łe sospension a 4 rode independenti, novità par l'azienda turineze. Altro traguardo inportante razonzesto inte'l 1951 el ze raprezentà da ła prezentasion de un aereo, el modeło G80, primo jet costruìo in Itałia.
Inte'l canpo de łe utiłidarie, el Sałon de Bruxelles de'l zenaro 1952 el ga tenjesto a batezo ła nova varsion station wagon de ła 500 C, definìa "Belvedere" e caratarizada da ła carosarìa conpletamente metàłega (ła presedente "Giardiniera" ła gaveva łe fiancade in łenjo/mazonite).
El 1952 no'l ze stà un ano partegołarmente rico de novità, tutavia, oltra a ła Belvedere metàłega e a ła sportiva 8V, A ga vedesto ła łuze el modeło 1900 inte łe do varsion: ła berlina (scuazi idèntega a ła 1400 ma co mascarina co pì cromadure, łunoto sgrandìo e interni pì łusuozi) e ła do porte denomenada "Granluce". Ła nova 1900 ła zera caraterizada, tecnègamente, da l'adosion de un speciałe zonto idràułego che'l rendea pì fluida ła marcia.
Da senjałar ancora che, a fine ano, l'autocaro łezier Fiat 615 ze stà vendesto anca co motorizasion Diesel, un picoło propulsor de 1,9 łitri ałimentà a gazołio che ga ecuipajà, l'ano dopo, ła prima autovetura Diesel de ła Fiat, ła 1400 Diesel.
Inte'l 1953 l'ocupasion inte i stabiłimenti ła gaveva razonzesto ła cifra de 71 000 unità mentre inte'l canpo de ła tècnega A jera stà produzesta ła prima varsion de ła Fiat 1400 co motorizasion Diesel, reciapada da l'autocaro łeziero tipo 615. De'l steso ano A ze stà ła comersiałizasion de'l modeło Fiat 1100 inte ła só nova edision a strutura portante denominà e conosùo come "modello 103" e considarà un fià cofà l'erede de ła 508 Balilla. De 'sto fortunà modeło, destinà a resitar na parte da protagonista tra i modełi Fiat par oltra cuìndaze ani (el sarà sostituìo da ła Fiat 128 inte'l 1969), A ze venjùa fora anca, a fine de ano, ła varsion "spenta" TV (Turizmo Vełose) seguìa, a l'inisio de'l 1954, da ła station-wagon (Famejar ła definision de l'èpoga).
Inte'l 1954 ła Fiat no ła ga prezentà grande novità: a'l Salone dell'automobile di Torino de primavera, a parte ła vetura sparimentałe a Turbina (esposta pì che altro par fini publisitari) ze stàe prezentàe łe nove 1400/1900 inte ła serie contrasenjada da'l sufiso "A" e caratarizada da na carosarìa amodernada e da algune picołe modifeghe mecàneghe.
ł El 1955 l'è stà caratarizà da'l retiro da'l marcà de ła 500 C e da ła prezentasion de ła Fiat 600, primo modeło che veramente el ghe ga dà inisio a ła motorizasion de masa dei itałiani, che ła ze seguìa inte'l 1956 da ła o straorizenałe derivada Fiat 600 Multipla, prima "monovołume" itałiana.
El 1956, Multipla a parte, ga visto venjir fora na nova serie de 1400/1900 (tipo "B") e de 1100/103 (tipo "E") mentre el 1957 el ze stà l'ano che'l ga senjà ła nàsita de ła Nuova 500 e de na nova serie de 1100/103 co "codine" pì łongo pronunsiàe (definìa anca cofà "modello '58" 'sta serie de 103, che ła ga seguìo a ła "E" de'l '56, ła ze stà contradistinta ofisialmente da'l sufiso "D").
So'l fenir de'l 1957 ze venjùo fora anca, in sostitusion de ła 1100/103 TV, ła manco sportiva ma pì łusuoza Fiat 1200 "Granluce", che, pur sostansialmente bazada so'l corpo vetura de ła 1100/103, ła gaveva un padiłion asàe pì moderno e łuminozo. Łe vendite de ła 1200 łe ga tacà inte'l 1958, ano che no'l ga rezistrà nesuna novità de rełevansa in caza Fiat.
El desenio el se sera, inte'l 1959, co ła cesasion de ła produsion de łe romai suparàe 1400/1900, sostituìe da łe asàe moderne ancorché "spigołoze" 1800/2100.
Inte'l 1961, A ze stà retirà da ła produsion el tipo 1200, sostituìo da ła 1300/1500.
Modełi ani sesanta
[canbia | canbia el còdaxe]Inte l'arco de pochi anni ła sosietà ła ga sercà de covèrzar łe varie rechieste dei automobiłisti spasiando da łe picołe siłindràe a łe grande berline e prezentando i vari modełi con ałestimenti berlina, giardinetta, coupé e spider, deventando, in cuanto azienda automobiłistega pì granda, uno dei perni de'l cusìdito "boom econòmego" de cuełi ani.
Inte'l 1964 A ze stà mesa in produsion n'altra autovetura destinada a un notévołe suceso, ła Fiat 850, inte ła só clàsega varsion berlina e in cuełe, artanto de suceso, coupé e spider. Inte'l 1966, isteso ano ch'A se ga avesto łogo de pasagio de consenje intrà el prof. Valletta e l'avocato Gianni Agnelli, ze stà prezentada ła vetura pì sportiva de ła gama, ła Fiat Dino projetada in parte con ła Ferrari, che ła ghe ne prezentava un modeło omołogo.
I primi ani de ła nova zestion i ze stà caratarizà da novi modełi che man man i ga sostituìo cuełi produzesti inte'l primo dopoguera, prezentando inte'l 1966 ła Fiat 124, che ła ze stà bona de frezarse de'l titoło de Auto dell'anno e so ła cui mecànega ła Pininfarina ła ga creà un modeło spider apresà asé. Inte'l 1967 A ze venjùa fora ła Fiat 125 e contenporaneamente l'azienda ła ga intensifegà ła só prezensa produtiva inte'l Sud Itałia; in pì ła ga acuistà parte de ła Ferrari e ła totałità de ła Lancia. El 1969 el ga vedesto ła prezentasion de ła prima autovetura torineze co el motor e ła trasion anteriori, ła Fiat 128, anca eła destinada a un bon seuceso de vendita e a frezarse de'l titoło de Auto de l'ano. De'l mèdemo ano ze stà anca ła Fiat 130, amiraja de ła caza co i só motori V6 da 2800 e 3200 cm³.
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ Valerio Castronovo (curà da), Il Piemonte inte el processo di integrazione europea, con la collaborazione di Alberto Cassone e Adriana Castagnoli, Milano, Giuffrè Editore, 2008, pp. 214, ISBN 88-14-14385-4.
- ↑ Storia 1899/1910, fiatspa.com (archivià dal URL orizenałe il 29 agosto 2012).
- ↑ dal fondo de Cesare Goria Gatti so L'Automobile del 15 de otobre 1899: « [...] oltra a seràr drento łe insiałe de ła raxon sociałe e de ła sità che ne xe sede, sona bon augurio de sto mecanismo che se prexenta soto cusì boni auspici e co tałi otime prove...»
- ↑ Renzo Rossotti, Quel nome ze simpàtego e scattante, La Stampa, 27 marzo 1986, pag.3
- ↑ (EN) For a brief spell, Fiat built cars in Americahagerty.com, 22 maggio 2018. entrada il 25 zugno 2019.
- ↑ (EN) The 9 Liter 1912 FIAT Type 55 Fleetwood Roadsterdragoneclassic.com. entrada il 25 zugno 2019.
- ↑ "Comunicato FIAT", La Stampa Sportiva, 18 aprile 1920, p. 8
Varda anca
[canbia | canbia el còdaxe]Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Fiat
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- (inglezo, IT, DE) Sito ufisałefiat.com. Sconosesta: inglezo (juto)
- Fiat (canale ufisałe)YouTube.
- (EN) FiatEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
- (EN) Opere riguardanti FiatOpen Library, Internet Archive.
- (EN) FiatMusicBrainz, MetaBrainz Foundation.
