Ècuador

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.


Ècuador
República del Ecuador (es) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoSalve, Oh Patria Cànbia el vałor in Wikidata


EpònemoEquatore Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

1°S 78°W / 1°S 78°W-1; -78Coordinae: 1°S 78°W / 1°S 78°W-1; -78

ContinenteAmerica de soto

Capitałe  Quito Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe16 938 986 (2022) Cànbia el vałor in Wikidata
314 128 (2017)
Densità66,27 hab./km²
Demònemoecuadoriana, ecuadoriane, ecuadoriani, ecuadorian, ecuadoregna, ecuadoregne, ecuadoregni, ecuadoregno   Edit this at Wikidata
Idiomaspanjoło
Kichwa (it) Traduzi
shuar Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita76,327 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,22499999999999 (2015)
Taso de suicìdio7,7 (2019) Cànbia el vałor in Wikidata
0,6 (2016)
Putełi no scołarizai225 277 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
−28 458 (2015)
Zeografia
Parte deAmèrica, sudamèrica, ispanoamèrica e amèrica latina Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea255 586,91 km²[2] Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoChimborazo (6 263,47 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoOsèano Pasìfego (0 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Prima mesion documentadaGranda Cołónbia Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega e repùblega presidensiałe Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoGoerno de l'Ecuador Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoAsenblea Nasionałe de Ecuador Cànbia el vałor in Wikidata
Cai de Stato de l'Ecuador Cànbia el vałor in WikidataDaniel Noboa (it) Traduzi (23 de novenbre del 2023) Cànbia el vałor in Wikidata
Màsema autorità zudisiałeNational Court de justice (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

5.71/10

   

Menbro de
Economia
PIL nomenałe106 165 866 000 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Persentuałe IVA12 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,74[14] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[14] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedadòłaro statunitense Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Sentrałe del Ecuador Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion5 %[15] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

47.3/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1EC Cànbia el vałor in Wikidata ECU Cànbia el vałor in Wikidata 218 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionEC Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.ec
Prefiso tełefònego+593 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega
Istòrego

Sito webpresidencia.gob.ec Cànbia el vałor in Wikidata

















































MusicBrainz: 967abc0e-f680-3cde-95d0-0b79b977d410


L' Ècuador, Èkuador o Ekuador (AFI: [ekwaˈðɔɾ] ), ufisalmente Repùblega de l'Ekuador, el ze un paeze sovran ponesto inte ła rejon nordosidentałe de l'Amèrika del Sud; ła kapitałe e sità pì popołada del paeze ła ze Kito[19][20]. Ła ze organizada in vintikuatro provinse. La konfina verso nord ko ła Kołónbia, al sud e verso est kol Perù e a l'ovest ko el osèano Pasìfego, el kuało el lo separa da l'arsipèłago de Kołon o ìzołe Galàpagos distanti 972 kilòmetri de ła kosta kontinentałe ekuadoregna. Traverso del so mar teritoriałe korispondente a łe ìzołe Galápagos, anka el ga konfini marìtimi ko ła Kosta Rica[21]. Ła lìnea ekuinosiałe o parałeło 0°, ła traveresa el paeze e ła divide i teritori kontinentałi e insułari in do, fazendo kascar kusita ła granda parte del teritorio ekuatorian inte el emifero Sud[22].

Na sesion volkànega de ła kordilera de le Ande ła divide el teritorio da nord a sud, dasando inte el so fianko osidentałe el golfo de Guaiakil e na pianura boskoza, e verso keło orientałe, ła Amazonia.

L'Ekuador l'òkupa un'àrea de 283 561 km² [23]. El ze el dèzemo paeze pì popolà de Amèrika, ko kalcosa pì de disete miłioni de abitanti, 16.444.634 inte el 2010 e 17.619.333 inte el 2017[24], el ze el pì densamente popolà de l'Amèrika del Sud[25] e el kuinto pì densamente popolà in tuta l'Amèrika.

L'Ekuador el ze konsiderà èsar na nova potensa enerzètega bazada su enerzie renovàbiłi[26][27]. Par de pì, se ze drio parlar del paeze ko una de łe pì alte konsentrasion de fiumi par kiłòmetri kuadri inte el mondo[28], uno dei paezi de pì alta diversità par km²[29][30] par-tanto, uno dei paezi ko pì granda biodiversità del mondo[28]. El ze el primo paeze del pianeta a skrìvar e garantizar Deriti de ła Natura inte ła so Kostitusion da l'ano 2008[31].

La léngua ufisałe el ze keła spagnoła, parlà par el 93% de ła popołasion, insieme ko altre trèdaze léngue indìzene rekonoseste, ke łe inklude el kichwa e el shuar. Inte el 2018, el IDH de l'Ekuador el ze katałogà kofà "alto", pozisionàndose inte el posto 81 a liveło mondiałe (insieme co Cina) e dodèzemo a liveło de latinamèrica. Ko un PIL PPA de 205 457 milioni de dòlari, ła ekonomia ekuadoriana ła òkupa el posto nùmaro 64 a liveło mondiałe[32] e ła sesta del Sudamèrika[32]. El paeze a liveło mondiałe el ze uno dei prinsipałi esportadori de petrojo[33], el rezulta kofà el prinsipałe esportador de bananaro a liveło mondiałe[34] e uno dei prinsipałi esportadori de fiori, ganbareti e kakao[35]. El Ekuador el ghea ricevesto inte el 2019 poko pì de 1,3 milioni de turisti stragneri, i kuałi i pozisiona el paeze kofà uno dei refarenti rejonałi in recesion de turismo internasionałe[36].

Zeografia[canbia | canbia el còdaxe]

El ga on'estension teritoriałe de 283 560 km².
A ł'Ekuador a apartien anca ł'arsipełago de łe Ixołe Galàpagos, ke łe se kata a 1 000 km da ła kosta verso ovest.

Zeografia połitega[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Organizasion teritoriałe de Ekuador.

El Ekuador el ze na repùblega presidensiałe.
Ła kapitałe ła ze Kito e ła sità pì inportante ła ze Guaiakil.

Divizion Aministrative[canbia | canbia el còdaxe]

El teritorio de l'Ekuador el se divide in: Paròkie (urbane o rurałi), ke łe forma i Kantoni, sti kuà i forma łe Provinse, e łe provinse łe forma łe Rejon Aministrative. Ognuna de ste entità kuà e i Distreti Metropułitani i ga un Goerno Autònomo Desentrałizà, inkargà de ezeguir pułìteghe drento del so kontesto aministrativo. [37]

Paròkie[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Paròkie de l'Ecuador.

Le paròkie łe ze łe divizion de kuarto liveło in Ekuador, pì de miłe in totałe. Le ze entità simiłari ai munisipi o komuni in altri paezi, divideste a so volta in paròkie urbane e paròkie rurałi. Le paròkie i ze inte łe man de un Goerno o Zonta Parokiałe de sìnkue menbri ełezesti par sufrajo universałe, ke ła ze presiedesta dal vocal (sìndiko) denomenà presidente de ła Zonta Parokiałe.

Kantoni[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Kantoni de l'Ekuador.
Kantoni de ła Repùblega de l'Ecuador.

I kantoni łe ze łe unità teritoriałi de terso liveło in Ekuador, formae da 221 in totałe. A fronte de sti kuà ghe ze un Goerno Munisipałe, formà da un sìndako e un Konsejo formà da konsejeri urbani e rurałi, ełezesti tuti par sufrajo universałe.

Provinse[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Provinse de l'Ekuador.

La Repùblega de Ekuador ła se divide in 24 provinse ke łe ze łe unità teritoriałi de sekondo liveło. Le provinse łe ełeze un prefeto e viceprefeto provinciałe, ke i ezèrsita el goerno lokałe insieme ko un Goerno Provinciałe formà da tuti i sìndaghi dei kantoni ke i forma ła provinkia.

ColombiaPerúPerúProvincia de GalápagosProvincia de AzuayProvincia de Bolívar (Ecuador)Provincia de CañarProvincia de CarchiProvincia de CotopaxiProvincia de ChimborazoProvincia de El OroProvincia de EsmeraldasProvincia del GuayasProvincia de ImbaburaProvincia de LojaProvincia de Los RíosProvincia de ManabíProvincia de Morona SantiagoProvincia de NapoProvincia de PastazaProvincia de PichinchaProvincia de TungurahuaProvincia de Zamora ChinchipeProvincia de SucumbíosProvincia de OrellanaProvincia de Santo Domingo de los TsáchilasProvincia de Santa Elena
Provinse de ła Repùblega de l'Ecuador
Provinsa Superfise stimada

(km²)

Popołasion (2020)[38] Kapitałe
20 Azuay 8189 881 394 Cuenca
12 Bolívar 4148 209 933 Guaranda
18 Cañar 3669 281 396 Azogues
2 Carchi 3790 186 869 Tulcán
17 Chimborazo 5999 524 004 Riobamba
10 Cotopaxi 6085 488 716 Latacunga
21 El Oro 5879 715 751 Machala
1 Esmeraldas 14 893 643 654 Esmeraldas
24 Galápagos 8010 33 042 Puerto Baquerizo Moreno
16 Guayas 15 927 4 387 434 Guayaquil
3 Imbabura 4611 476 257 Ibarra
22 Loja 11 100 521 154 Loja
11 Los Ríos 7100 921 763 Babahoyo
5 Manabí 19 427 1 562 079 Portoviejo
19 Morona Santiago 25 690 196 535 Macas
8 Napo 12 476 133 705 Tena
9 Orellana 21 691 161 338 Puerto Francisco de Orellana
14 Pastaza 29 068 114 202 Puyo
7 Pichincha 9692 3 228 233 Quito
15 Santa Elena 3696 401 178 Santa Elena
6 Santo Domingo de los Tsáchilas 4180 458 580 Santo Domingo
4 Sucumbíos 18 612 230 503 Nueva Loja
13 Tungurahua 3222 590 600 Ambato
23 Zamora Chinchipe 10 556 120 416 Zamora

Rejon Aministrative[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Zone de Pianifegasion de l'Ekuador.

La Segretaria Nasionałe de Pianifegasion e Desviłupo de l'Ecuador (SENPLADES) ła ghea konformà distinti livełi aministrativi de pianifegasion: zone, distreti e sirkùiti a liveło nasionałe; ke i parmete na mejo identifegasion de necesità e sołusion efetive par ła prestasion de servisi pùbleghi inte el teritorio. Sta konformasion no ła ìnplega ła deskansełasion de łe provinse, kantoni e/o paròkie[39].

1
Rejon Norte
2
Rejon Centro Norte
3
Rejon Centro
4
Rejon Pacìfico
5
Rejon Litoral
6
Rejon Centro Sur
7
Rejon Sur
derecha
Carchi Napo Chimborazo Manabí Bolívar Azuay El Oro
Esmeraldas Pichincha Cotopaxi Santo Domingo de los Tsáchilas Guayas Cañar Loja
Imbabura Orellana Pastaza Los Ríos Morona Santiago Zamora Chinchipe
Sucumbíos Tungurahua Santa Elena

Par de pì:

Demografia[canbia | canbia el còdaxe]

El ga na popołasion di pì de 13 000 000 de abitanti.

Ła łéngua ofisial del Paexe ła xe ło spagnoło anka se kalke komunità indixena ła dopara onkora i idiomi nativi. Tra sti kua kueło piasé parlà el xe el kecua, difondesto soratuto inte ł'altipian.

Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]

  1. 1,0 1,1 1,2 Declarà da: 2008 Constitution of Ecuador. Sesion del documento: 2.
  2. voze de refarensaecuadorencifras.gob.ec.
  3. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  4. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  5. URL de refarensa: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editor: Organizasion Idrogràfega Internasionałe. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
  6. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  7. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  8. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  9. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/ecuador. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  10. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  11. URL de refarensa: https://www.ats.aq/devAS/Parties?lang=e.
  12. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 2. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  13. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  14. 14,0 14,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  15. URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
  16. voze de refarensaitu.int.
  17. 17,0 17,1 17,2 voze de refarensaitu.int.
  18. 18,0 18,1 voze de refarensaiec.ch.
  19. Proyecciones Poblacionalesecuadorencifras.gob.ec, 18 de octubre de 2013. entrada il 25 de abril de 2020.
  20. Ana María Carvajal, Quito se convirtió en la ciudad más poblada del Ecuador con más de 2,7 millones de habitantes en el 2018elcomercio.com, 10 de enero de 2019. entrada l'11 de enero de 2019.
  21. Ecuador y Costa Rica definen límites marítimos.periodismoecuador.com.
  22. Modeło:Obra citada
  23. Area - The World Factbookcia.gov. entrada il 27 de lùlio 2021.
  24. Contador poblacional INEC Ecuadorecuadorencifras.gob.ec. entrada il 7 dicembre 2020.
  25. Densidad de población por país - INDEXMUNDIindexmundi.com.
  26. 14 De Febrero De 2014, Ecuador espera ser una potencia energética e industrial en 2018infobae.com. entrada il 4 de junio de 2017.
  27. (español) El, Glas: “Ecuador es una potencia energética”, 25 de mayo de 2015. entrada il 4 de junio de 2017. Sconosesta: español (juto)
  28. 28,0 28,1 Tierra del Volcán - Ecuadortierradelvolcan.com.
  29. Agencia Andes, País mas mega-diverso del mundo, in Bomboiza muestra su biodiversidad al mundo, 22 de mayo de 2010.
  30. Ecuador lanza mega país con Base a su rica biodiversidad., in Terra Noticias, 10 de marzo de 2013.
  31. (EN) Los derechos de la naturaleza en la constitución ecuatoriana de 2008 - S//sustentator.com. entrada il 4 de junio de 2017.
  32. 32,0 32,1 www.imf.org Fondo Monetario Internacional
  33. CONOZCA A LOS PAÍSES PETROLEROS DE AMÉRICA LATINA (Univision)foro.univision.com.
  34. Acción Ecológica Ecuadoraccionecologica.org. entrada il 14 de marzo de 2009.
  35. Se proyecta un aumento de 40 % en exportación de cacao (Univision)eluniverso.com.
    «español».
  36. tourism highlights 2014 Edition. Archivià il 5 de febraro 2015 in Internet Archive. {{#if: |Còpia de archìvio in Wayback Machine (archivià inte el 12 de zenaro de 2015)|{{#if: 20150112082549|Archivià inte el 12 de zenaro de 2015 in Wayback Machine}. World Tourism Organization.
  37. Art. 242.- El Estado se organiza territorialmente en regiones, provincias, cantones y parroquias rurales. Por razones de conservación ambiental, étnico culturales o de población podrán constituirse regímenes especiales. Los distritos metropolitanos autónomos, la provincia de Galápagos y las circunscripciones territoriales indígenas y pluriculturales serán regímenes especiales. , [[#CITEREFArt. 242.- El Estado se organiza territorialmente en regiones, provincias, cantones y parroquias rurales. Por razones de conservación ambiental, étnico culturales o de población podrán constituirse regímenes especiales. Los distritos metropolitanos autónomos, la provincia de Galápagos y las circunscripciones territoriales indígenas y pluriculturales serán regímenes especiales. |op. cit.]], Costitusion de l'Ecuador del 2008
  38. La población corresponde al [1].
  39. (ES) 3. Niveles administrativos de planificación – Secretaría Nacional de Planificaciónplanificacion.gob.ec. entrada il 21 de lùlio 2021.


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Łinganbi forèsti[canbia | canbia el còdaxe]









Controło de autoritàVIAF (EN150084159 · ISNI (EN0000 0001 2290 9811 · LCCN (ENn79068415 · GND (DE4129321-6 · BNE (ESXX450947 (data) · NDL (ENJA00561918 · WorldCat Identities (ENn79-068415
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Ècuador&oldid=1158956"