Łéngoa asturiana

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Infobox de Łéngua Łéngoa asturiana
asturianu Cànbia el vałor in Wikidata
Nome locaƚeasturianu
Tipołéngua, łéngua viva e łéngua naturałe Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inSpagna
Autòctono deAsturie, Provincia de León, Cantabria e Provincia de Zamora Cànbia el vałor in Wikidata
Parlanti
Totałe450 000 (dècada del 2000 Cànbia el vałor in Wikidata)
Caratarìsteghe
Scrituraalfabeto latin
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
łéngue romanze osidentałi
łéngue gało-ibèreghe
łéngue iberoromanze
łéngue ìbero-osidentałe
asturian-leonezi Cànbia el vałor in Wikidata
Statuto ofisałe
Lengua ofisałe inAsturie
Regoƚà daAcademia de la Llingua Asturiana
Vulnerabiłità3 in pericuło Cànbia el vałor in Wikidata
Còdazi
ISO 639-2ast
ISO 639-3ast Cànbia el vałor in Wikidata
SILAUB
Glottologastu1246 Cànbia el vałor in Wikidata
Ethnologueast Cànbia el vałor in Wikidata
UNESCO332 Cànbia el vałor in Wikidata
IETFast Cànbia el vałor in Wikidata
Endangered languages966 Cànbia el vałor in Wikidata
Toco in lengua
Declarasion Universaƚe dei Deriti de l'Omo, art. 1
Tolos seres humanos nacen llibres y iguales in dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros.


L'Asturian (asturianu) el xe ła łéngua romanxa del grupo ìbero-romanxo, sotogrupo Asturian-łeonéxe, parlada inte ła Asturie, Spagna EL nùmaro de łocudóri el xe stimà in sérca 450 000 persóne (1994). De ste qua, parò, sól 90 000 łe parla asturin cofà prima łéngua.

Evołusion e espansion[canbia | canbia el còdaxe]

ła orixen de ła łéngua asturiana-łeonéxe e de łe só variante ła risal ai primi del sècol X, co łe Asturie łe faxea part del regno cristian de Łèon. L'asturian-łeonéxe no'l se ga evolvést dal castełian, ma parałełaménte a sto qua, da łe parlae tardo-łatine de ła Spagna setentional, ùnega part de ła penìxoła ibèrege a no èsar stada conquistada dai àrabi.
Tutavìa el ga subìo łe influénse, col ténp, de łe łéngo visine: gałaigo-portoghéxe a òvest e catełian a est.

L'anesion del regno de León da parte del regno de Castija inte el 1230 la ga ridoto de un bel po' le posibiità de espansion lengoistega de l'asturian-leonese ne l'ànbito de la Reconquista, e isteso l'inportanza stessa de la łéngua la xe diminuia. Sotoposto a la forte presion del castejan, devegnesto łéngua ufizial in sèvito a l'union de le corone de Castija e de Aragona, l'asturian-leonese el ga finio par esar sopiantà da questo, sora-de-tuto inte i teritori de recente espansion.

  • L'asturian, dito anca bable, el xe la variante parlà e stàndar de l'asturian-leonese ne le Asturie e in Cantabria ozidental. El se divide in asturian ozidental, zentral e oriental.
  • Ne le Asturie ozidentai, de preciso tra i fiumi Eo e 'Navia, asturian e galego i se fonda insieme in na parlada che tol el nome de eonaviego.


Controło de autoritàGND (DE4212009-3
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Łéngoa_asturiana&oldid=1061728"