Idrògeno

'L idrògheno o idròdzeno (dal greco antigo ὕδωρ, hydor, "aqua", e ła raìxe γεν/γον che ła signìfega "zenerar"^[1]) el xe el primo ełemento chìmego de ła tabeła periòdica dei ełementi e el ga come sìnboło H e come nùmero atòmego 1.

Al stato ełementar ghe xe idròdzeno sóto fórma de mołècoła biatòmega, H₂, che a presion atmosfèrega e a tenperadura anbiénte (298 K) el xe un gas sénsa cołor, odor, vèro infiamàbiłe. L'idròdzeno el xe l'ełeménto più łixièro e più comun de tuto l'universo chel vedémo. El se cata 'ntel'acua (11,19%) e in tuti i conposti orgànisi e organismi vivénti. L'idrògeno el fa conposti co ła magior parte dei ełeménti, spéso anca par sìntexe direta. Łe stéłe łe xe in magioransa fate de idrògeno inte el stato de plasma. Sto ełeménto el xe doparà inte ła produsion de amonìaca, 'ntel'idrodzenasion dei oji vegetałi, in aeronàutega (prima inte i dirixìbiłi), come roba da bruxar alternativamente e, più de resénte, come reserva de energia inte łe batarie a conbustìbiłe.^[2] Daspò el xe serà in qualche pièra, come el granito.

Caraterìsteghe

Hydrogen spectrum test

L'idrògeno el xe l'ełeménto chìmego più łixièro. El só ixòtopo più comun (pròsio) el xe fato de un sìngoło proton e de un ełetron. In condision normal de presion e tenperadura l'idrògeno el xe un gas biàtomego H₂, co un pónto de bogimento de sołi 20,27 K e un pónto de fuxion de 14,02 K.

Mese a presion parécio alte, come quełe che se cata al séntro dei giganti gasóxi (Xove ad exenpio), łe mołècołe łe perde ła łora identità e ł'idrògeno el devénta un medało łìquido. Desferentemente, in condision de presion vèro basa, łe mołècołe H₂ łe pol subir disociasion e se mese a radiasion de giusta frequénsa, i àtomi individuałi i pol soravìver par bastansa ténpo par èser riłevai. Nùvołe de H₂ łe se fórma e łe xe sociade co ła nàsida de łe stéłe.

Sto ełeménto el xóga un róło vital inte el dar energia al'universo, traverso procesi de fuxion nuclear chei moła na granda quantità de energia drio ła smisiada de quatro àtomi de idrògeno in un de ełio.

Parché el pròsio el xe più sénplexe ełeménto chìmego, el xe stà studià da ła mecànega quantìstega in maniera profondia.

Fónte

Note

↑ Rolla, p. 278
↑ Rolla, p. 282}

**Tabeła periòdica dei ełeminti**
>	1 I A	2 II A	3 III B	4 IV B	5 V B	6 VI B	7 VII B	8 VIII B	9 VIII B	10 VIII B	11 I B	12 II B	13 III A	14 IV A	15 V A	16 VI A	17 VII A	18 VIII A
V
1	1 H																	2 He
2	3 Li	4 Be											5 B	6 C	7 N	8 O	9 F	10 Ne
3	11 Na	12 Mg											13 Al	14 Si	15 P	16 S	17 Cl	18 Ar
4	19 K	20 Ca	21 Sc	22 Ti	23 V	24 Cr	25 Mn	26 Fe	27 Co	28 Ni	29 Cu	30 Zn	31 Ga	32 Ge	33 As	34 Se	35 Br	36 Kr
5	37 Rb	38 Sr	39 Y	40 Zr	41 Nb	42 Mo	43 Tc	44 Ru	45 Rh	46 Pd	47 Ag	48 Cd	49 In	50 Sn	51 Sb	52 Te	53 I	54 Xe
6	55 Cs	56 Ba	*	72 Hf	73 Ta	74 W	75 Re	76 Os	77 Ir	78 Pt	79 Au	80 Hg	81 Tl	82 Pb	83 Bi	84 Po	85 At	86 Rn
7	87 Fr	88 Ra	**	104 Rf	105 Db	106 Sg	107 Bh	108 Hs	109 Mt	110 Ds	111 Rg	112 Cn	113 Nh	114 Fl	115 Mc	116 Lv	117 Ts	118 Og

* Lantànidi				57 La	58 Ce	59 Pr	60 Nd	61 Pm	62 Sm	63 Eu	64 Gd	65 Tb	66 Dy	67 Ho	68 Er	69 Tm	70 Yb	71 Lu
Atìnidi**				89 Ac	90 Th	91 Pa	92 U	93 Np	94 Pu	95 Am	96 Cm	97 Bk	98 Cf	99 Es	100 Fm	101 Md	102 No	103 Lr

Metałi alcałini	Metałi alcałino-teroxi	Lantànidi	Atìnidi	Metałi de transision
Metałi del bloco p	Semimetałi	No-metałi	Ałògeni	Gas nòbiłi

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Idrògeno
Scholia el detien schemi gràfeghi so Idrògeno

Controło de autorità	LCCN (EN) sh85063416 · GND (DE) 4064784-5 · BNF (FR) cb120632855 (data) · BNE (ES) XX527582 (data) · NDL (EN, JA) 00571624

[1] Rolla, p. 278

[Rolla282-2] Rolla, p. 282}

[1]

[2]