Fòsforo

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.


El fòsforo el ze un ełemento chímego deła tàbeła periòdega dełi ełementi che el gà come númaro adòmego 15 e come sínboło P. El ze un no metało del grupo de 'l nitròdzeno.

A temperadura anbiente el ze sòłido, ma sopra łi 44,15 °C el deventa súbido licuedo.

El fòsforo no se trova en nadura al stado ełementar, ma soto forma de fosfào (sałe del àtsedo fosfòrego), el ze abondante en talune rotse e nełe tsełule dełi èsari vivènti, del cui medabołismo el ze un conponente esentsial. El fòsforo ełementar el ze estremamente reativo e, conbinando se con 'l osídzeno emete na ténüe luminesentsa (da cui el só nome, φωσφόρος, phosphóros, che en grego senjífega "portador de lutse"). El printsipal uzo industrial del fòsforo ze neła produtsion de fertiłidzanti. El se inpiegào anca neła produtsion de esplozivi, fiamíveri, foghi artifeziałi, fitofàrmazi, dentifrizi, dederdzenti e lèd bianchi.

El fòsforo se prezenta come un sòłido tseroso bianco dal caraterístego zgradevołe odor ajàtseo; cuando el ze molto puro rizulta trasparente. El ze insołúbiłe en acua e sołúbiłe nełi solventi orgàneghi e spetsialmente nel solfuro de carbònïo. Rescaldào en aria bruza fatsilmente e el forma el decaòsido de tetrafòsforo P4O10, speso scritto coła fòrmuła bruda P2O5.

Tabeła periòdica dei ełeminti
> 1
I A
2
II A
3
III B
4
IV B
5
V B
6
VI B
7
VII B
8
VIII B
9
VIII B
10
VIII B
11
I B
12
II B
13
III A
14
IV A
15
V A
16
VI A
17
VII A
18
VIII A
V
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be

5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg

13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca
21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr
39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
*
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
Fr
88
Ra
**
104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Cn
113
Nh
114
Fl
115
Mc
116
Lv
117
Ts
118
Og
 
* Lantànidi 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
71
Lu
** Atìnidi 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
103
Lr


Metałi alcałini Metałi alcałino-teroxi Lantànidi Atìnidi Metałi de transision
Metałi del bloco p Semimetałi No-metałi Ałògeni Gas nòbiłi


Controło de autoritàLCCN (ENsh85101119 · GND (DE4045855-6 · BNF (FRcb119329562 (data) · BNE (ESXX534851 (data) · NDL (ENJA00569477
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Fòsforo&oldid=1157584"