Łéngoa asturiana

Asturian
Nome locaƚe	asturianu
Parlà in	Spagna
Parlanti
Totaƚe	450 000
Altre informasion
Scritura	alfabeto latino
Fameja
Fiƚojenexi	Indoeuropee  Itałiche   Romanxe    Iberiche     Asturleonexe      Asturian
Statuto ofiçiaƚe
Lengua ofiçiaƚe in	Asturie
Regoƚà da	Academia de la Llingua Asturiana
Codaxi de clasifegasion
ISO 639-2	ast
ISO 639-3	ast (EN)
Glottolog	astu1246 (EN) e astu1245 (EN)
Declarasion Universaƚe dei Deriti de l'Omo, art. 1 Tolos seres humanos nacen llibres y iguales en dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros.

L'Asturian (asturianu) el xe ła łéngoa romanxa del grupo ìbero-romanxo, sotogrupo Asturian-łeonéxe, parlada inte ła Asturie, Spagna EL nùmaro de łocudóri el xe stimà in sérca 450 000 persóne (1994). De ste qua, però, sól 90 000 łe parla asturin cofà prima łéngoa.

Evołusion e espansion

ła orixen de ła łéngoa asturiana-łeonéxe e de łe só variante ła risal ai primi del sècol X, co łe Asturie łe faxea part del regno cristian de Łèon. L'asturian-łeonéxe no'l se ga evolvést dal castełian, ma parałełaménte a sto qua, da łe parlae tardo-łatine de ła Spagna setentional, ùnega part de ła penìxoła ibèrege a no èsar stada conquistada dai àrabi.
Tutavìa el ga subìo łe influénse, col ténp, de łe łéngo visine: gałaigo-portoghéxe a òvest e catełian a est.

L'anesion del regno de León da parte del regno de Castija nel 1230 la ga ridoto de un bel po' le posibiità de espansion lengoistega de l'asturian-leonese ne l'ànbito de la Reconquista, e isteso l'inportanza stessa de la lengoa la xe diminuia. Sotoposto a la forte presion del castejan, devegnesto lengoa ufizial in sèvito a l'union de le corone de Castija e de Aragona, l'asturian-leonese el ga finio par esar sopiantà da questo, sopratuto nei teritori de recente espansion.

• L'asturian, dito anca bable, el xe la variante parlà e standard de l'asturian-leonese ne le Asturie e in Cantabria ozidental. El se divide in asturian ozidental, zentral e oriental.

• Ne le Asturie ozidentai, de preciso tra i fiumi Eo e 'Navia, asturian e galego i se fonda insieme in na parlada che tol el nome de eonaviego.

Łéngoe indoeuropee · Łéngoe romanze

Latin † · Latin volgare † Romanzo insulare: Sardo (Sardo campidanexe · Sardo logudorexe) Romanzo ocidentałe Grupo iberico: Aragonexe · Asturian · Gałisian · Leonexe (Mirandexe) · Portoghexe · Spagnoło/Castiglian Gruppo galo-romanzo: Catałan · Francexe · Furlan · Francoprovensal · Ladin · Ocitan · Romancio · Vałon · Vèneto Romanzo orientałe Grupo italian: Corso · Gałurexe · Sasarexe · Itałian (Diałeti itałiani) · Napołetan Grupo siciłian: Siciłian Grupo balcanico: Rumeno · Dalmatico † · Istrioto Romanzo meridionałe: Mozarabico †

Controło de autorità	GND (DE) 4212009-3