Łéngoa asturiana
| Asturian (asturianu) † |
|
|---|---|
| Parlà in: | Spagna |
| Persone: | 450 000 |
| Clasifica: | non in top 100 |
| Tipołogia: | SOV |
| Fiłogenexi: |
Indoeuropee |
| Statuto ofiçiałe | |
| Stato: | Asturie |
| Regolà da: | Academia de la Llingua Asturiana |
| Codexe de clasificassion | |
| ISO 639-2 | ast |
| SIL | AUB (EN) |
| Estrato en lengoa | |
| Dichiarassion Universałe de i Diriti de l'Omo - Art.1 Tolos seres humanos nacen llibres y iguales en dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros. |
|
| Łengoa - Elenco de łe łengoe - Łenguìstega | |
L'Asturian (asturianu) el xe ła łéngoa romanxa del grupo ìbero-romanxo, sotogrupo Asturian-łeonéxe, parlada inte ła Asturie, Spagna EL nùmaro de łocudóri el xe stimà in sérca 450 000 persóne (1994). De ste qua, però, sól 90 000 łe parla asturin cofà prima łéngoa.
Evołusion e espansion[canbia | canbia sorxente]
ła orixen de ła łéngoa asturiana-łeonéxe e de łe só variante ła risal ai primi del sècol X, co łe Asturie łe faxéa part del regno cristian de Łèon. L'asturian-łeonéxe no'l se ga evolvést dal castełian, ma parałełaménte a sto qua, da łe parlae tardo-łatine de ła Spagna setentional, ùnega part de ła penìxoła ibèrege a no èsar stada conquistada dai àrabi.
Tutavìa el ga subìo łe influénse, col ténp, de łe łéngo visine: gałaigo-portoghéxe a òvest e catełian a est.
L'anesion del regno de León da parte del regno de Castija nel 1230 la ga ridoto de un bel po' le posibiità de espansion lengoistega de l'asturian-leonese ne l'ànbito de la Reconquista, e isteso l'inportanza stessa de la lengoa la xe diminuia. Sotoposto a la forte presion del castejan, devegnesto lengoa ufizial in sèvito a l'union de le corone de Castija e de Aragona, l'asturian-leonese el ga finio par esar sopiantà da questo, sopratuto nei teritori de recente espansion.
- L'asturian, dito anca bable, el xe la variante parlà e standard de l'asturian-leonese ne le Asturie e in Cantabria ozidental. El se divide in asturian ozidental, zentral e oriental.
- Ne le Asturie ozidentai, de preciso tra i fiumi Eo e Navia, asturian e galego i se fonda insieme in na parlada che tol el nome de eonaviego.
| Latin † · Latin volgare † Romanzo insulare: Sardo (Sardo campidanexe · Sardo logudorexe) Romanzo ocidentałe Grupo iberico: Aragonexe · Asturian · Gałisian · Leonexe (Mirandexe) · Portoghexe · Spagnoło/Castiglian Gruppo galo-romanzo: Catałan · Francexe · Furlan · Francoprovensal · Ladin · Ocitan · Romancio · Vałon · Vèneto Romanzo orientałe Grupo italian: Corso · Gałurexe · Sasarexe · Itałian (Diałeti itałiani) · Napołetan Grupo siciłian: Siciłian Grupo balcanico: Rumeno · Dalmatico † · Istrioto † Romanzo meridionałe: Mozarabico † |
