Łéngoa asturiana
asturianu e Asturianu  | |
|---|---|
| Nome locaƚe | asturianu |
| Tipo | łéngua, łéngua viva e łéngua naturałe |
| Parlà in | Spagna |
| Autòctono de | Asturie, Provincia de León, Cantabria e Provincia de Zamora |
| Parlanti | |
| Totałe | 450 000 (dècada del 2000 ) |
| Caratarìsteghe | |
| Scritura | alfabeto latin |
| Clasifegasion lenguìstega | |
| łéngue indoeoropee łéngue itàłeghe łéngue romanze łéngue ìtało-osidentałi łéngue romanze osidentałi łéngue gało-ibèreghe łéngue iberoromanze łéngue ìbero-osidentałe asturian-leonezi | |
| Statuto ofisałe | |
| Lengua ofisałe in | Asturie |
| Regoƚà da | Academia de la Llingua Asturiana |
| Vulnerabiłità | 3 in pericuło |
| Còdazi | |
| ISO 639-1 | nisun vałore |
| ISO 639-2 | ast |
| ISO 639-3 | ast |
| SIL | AUB |
| Glottolog | astu1246 |
| Ethnologue | ast |
| UNESCO | 332 |
| IETF | ast |
| Endangered languages | 966 |
| Toco in lengua | |
Declarasion Universaƚe dei Deriti de l'Omo, art. 1 Tolos seres humanos nacen llibres y iguales in dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros. | |
L'Asturian (asturianu) el xe ła łéngua romanxa del grupo ìbero-romanxo, sotogrupo Asturian-łeonéxe, parlada inte ła Asturie, Spagna EL nùmaro de łocudóri el xe stimà in sérca 450 000 persóne (1994). De ste qua, parò, sól 90 000 łe parla asturin cofà prima łéngua.
Evołusion e espansion[canbia | canbia el còdaxe]
ła orixen de ła łéngua asturiana-łeonéxe e de łe só variante ła risal ai primi del sècol X, co łe Asturie łe faxea part del regno cristian de Łèon. L'asturian-łeonéxe no'l se ga evolvést dal castełian, ma parałełaménte a sto qua, da łe parlae tardo-łatine de ła Spagna setentional, ùnega part de ła penìxoła ibèrege a no èsar stada conquistada dai àrabi.
Tutavìa el ga subìo łe influénse, col ténp, de łe łéngo visine: gałaigo-portoghéxe a òvest e catełian a est.
L'anesion del regno de León da parte del regno de Castija inte el 1230 la ga ridoto de un bel po' le posibiità de espansion lengoistega de l'asturian-leonese ne l'ànbito de la Reconquista, e isteso l'inportanza stessa de la łéngua la xe diminuia. Sotoposto a la forte presion del castejan, devegnesto łéngua ufizial in sèvito a l'union de le corone de Castija e de Aragona, l'asturian-leonese el ga finio par esar sopiantà da questo, sora-de-tuto inte i teritori de recente espansion.
- L'asturian, dito anca bable, el xe la variante parlà e stàndar de l'asturian-leonese ne le Asturie e in Cantabria ozidental. El se divide in asturian ozidental, zentral e oriental.
- Ne le Asturie ozidentai, de preciso tra i fiumi Eo e 'Navia, asturian e galego i se fonda insieme in na parlada che tol el nome de eonaviego.
| Latin † · Latin volgare † Romanzo insulare: Sardo (Sardo campidanexe · Sardo logudorexe) Romanzo ocidentałe Grupo iberico: Aragonexe · Asturian · Gałisian · Leonexe (Mirandexe) · Portoghexe · Spagnoło/Castiglian Gruppo galo-romanzo: Catałan · Francexe · Furlan · Francoprovensal · Ladin · Ocitan · Romancio · Vałon · Vèneto Romanzo orientałe Grupo italian: Corso · Gałurexe · Sasarexe · Itałian (Diałeti itałiani) · Napołetan Grupo siciłian: Siciłian Grupo balcanico: Rumeno · Dalmatico † · Istrioto Romanzo meridionałe: Mozarabico † |
| Controło de autorità | GND (DE) 4212009-3 |
|---|