Catarina Corner

Catarina Corner
	; Retrato de Catarina Corner de Gentile Bellini (1500)
Biografia
Nasimènto	25 de novenbre del 1454 ; Venèsia (Repùblega de Venèsia)
Mòrte	10 de lujo del 1510 (55 ani); Venèsia (Repùblega de Venèsia)
Liogo de sepełimento	Céxa de San Salvador
Regina di Cipro (it)
	26 de agosto del 1474 – 26 de febraro del 1489 ; ← Giacomo III di Cipro (it) – Monarchie abolite (it) →
Atività
Ocupasion	rezina regnante
Altri
Tìtoło	Regina di Cipro (it) (1474–1489); Queen consort of Cyprus (en) (1468–1473)
Fameja	Corner (it)
Cògnuze	Giacomo II di Cipro (it)
Fiołi	Giacomo III di Cipro (it)
Zenitori	Marco Corner (it) e Fiorenza Crispo (it)
Fradełi	Giorgio Cornaro (it)
Zenitori	Marco Corner (trisnonno (it) ); Francesco Corner (it) (nipote (it) ); Marco Corner (it) (nipote (it) ); Andrea Cornaro (it) (nipote (it) ); Giacomo Corner (it) (nipote (it) )

Catarina Corner (Venesia, 25 de novenbre 1454 – Àxoło, 10 de lugio 1510), ła xe stada na patrisia venesiana, regina de Sipro e Armenia dal 1474 al 1489.

Fia del venesian Marco Corner e de Fiorenza Crispo, ła partegniva a na de łe famége pì riche e influénti de ła Serenìsima, i Corner.

Catarina reina de Sipro

Ła xe stada educada in un monastièr a Pàdova fin al'età de quatòrdexe ani. Ła xe stada sièlta, infrà łe fémene più in vista de ła Serenìsima come spoxa del re de Sipro e de Armenia Giacomo II de Lusignan, che el ga spoxà par procura el 30 de lugio 1468. Ghe xe stà tribuìo dal Consegio dei Pregadi el soranome de "Fia adotiva de ła Repùblica" onor mai dà a nisuna donna prima de eła.

Soło inte el 1472 Catarina ła xe stada portada a Famagosta, sul'ìxoła de Sipro, indove łe xe stae sełebrae nose ełegantìsime. N'ano daspò el re el xe morto łasando ła védoa gravia.

Na revolta, sbociada propio a Famagosta, ła ga prova a canbiar ła Regina col'erede natural Carlota, fia de Zuane II de Lusignan. Venesia la xe intervegnuda indresando Catarina a un consegio de regénsa formà da sói parénti venesiani. Sipro ła xe dónca finia soto l'influénsa de ła Serenìsima.

Vołéndo liberarse dal dominio venesian, inte ła note del 13 de novenbre 1473, guidai dal véscovo de Nicosia, un grupo de nòbiłi catełani el xe intrà inte el pałaso Real faxendo un masacro infrà i parénti de ła dona e portàndose via el puteło vanti ai sói oci. Venesia ła ga resposto inviando diéxi gałie ai órdeni del Proveditor Vetor Soranzo. Łe trupe da sbarco łe ga tolto su i nòbiłi revoltoxi dependénti al re de Nàpołi e del Duca de Savogia. Catarina ła xe 'ndada vanti a governar soto ła costante protesion de ła Repùblica de Venesia anca daspò ła morte del só fio Giàcomo III, capitada par małaria inte el 1474.

L'adicasion e'l retorno a Venesia

'Ntel'otobre del 1488 ła xe stada descoverta n'altra conzura, tramada oncora dai nòbiłi catełani. Venesia ła ga fracà de nóvo ła revolta e ła ga sièlto de ciamar indrio Catarina costrenxendoła a adicar a favor de ła Repùblica. Daspò el só refudo, ła xe stada manasada che, inte el caxo de n'altro refudo ła saria stada spogiada de tuti i privilegi e ła saria stada tratada come revoltoxa. El 26 de fevrèr 1489 el xe rivà l'ato ufisial del'adicasion de Catarina in favor de ła Repùblica Vèneta. El 18 de marso, vestìa de negro, ła regina ła ga lassà par sénpre l'isola.

Venesia ła ga risevuo ła só fia in manièra trionfal. Rivada da Sipro a San Nicołò al Lio, ła xe intrada el dì daspò, el 6 de zugno 1489, sentada sul Bucintoro tacada al Doxe Agostin Barbarigo^[1], daspò ła conségna formal de ła corona a ła Serenìsima inte ła baxełega de San Marco, ła xe stada nominada domina Aceli (siora de Àxoło), conservando in ogni caxo anca inte i ati ufisiałi el tìtoło e'l rango de regina. Sul teritorio de Àxoło, Catarina ła gaveva i stési poderi del doxe. Ùgnołi lìmiti: no ła podeva miga far subir ai sùditi nisun dover o cativeria e no ła podeva ospitar chi che el no fuse gradìo al doxe.

Siora de Àxoło

Catarina ła ga ciamà indrio a ła só corte artisti e leterai, infrà i cuałi el Zorzon, Lorenzo Lotto, Pietro Bembo, che qua el ga anbientà Gli Asolani. Inte el 1509, co łe trupe imperiałi de Masimilian I d'Asburgo le vegniva vanti, ła se ga refuxada a Venesia. Tornada indrio inte el só casteło e infrà i axołani che i ła amava cusì tanto, ła ga decixo de fùxer de nóvo co łe trupe todesche łe se ga fasade a łe porte de Altivole.

Catarina Corner ła xe morta a Venexia el 10 de lugio 1510 e ła xe stada sepełìa inte ła Céxa dei Santi Apòstołi. Łe persone che łe ga vosuo véder ła cerimonia łe gera cusì tante che i Proveditori i ga fato tirar su un ponte de barche da Rialto a Santa Sofia par perméter un megio defluso.

El corpo el xe restà pochi ani inte ła Ceza dei Santi Apòstołi perché, a cauxa del'edifegasion de ła nova céxa, inte el 1575 ła xe stada spostada inte ła Céxa de San Salvador, indove oncora ła reposa ancuo.

Influénsa cultural

Inte el teatro d'òpera

A ła figura de Catarina Corner el xe dedicà el grand-opéra La Reine de Chypre de Fromental Halévy, su libreto de Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges, 'ndà in sena a Parixe el 22 de disenbre 1841.

Sul libreto de Saint-Georges se baxa queło de Giacomo Sacchero par Catarina Cornaro de Gaetano Donizetti, 'ndada in sena al Teatro San Carlo de Nàpołi el 18 de genaro 1844.

'Ntel'òpera se conta l'intravegnimento istòrego che el detèrmena ła morte del Lusignan, meso insieme a n'istoria de amor infrà Caterina e Zirardo, un zoven cavalièr francese.

Notasion

↑ L'intravegniménto, seguìo da tre giórni de fastoxìsimi festixamenti, el vien recordà ogni anno da ła Regata Istòrega che ła se tien a Venesia la prima doménega de seténbre.

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Catarina Corner
Scholia el detien schemi gràfeghi so Catarina Corner

Controło de autorità	VIAF (EN) 52489508 · ISNI (EN) 0000 0000 6148 1945 · El vałore VEAV521916 de SBN no el xe mija bon. · LCCN (EN) n81104120 · GND (DE) 118990233 · BNF (FR) cb120758171 (data) · CERL cnp01323908 · WorldCat Identities (EN) n81-104120

[1] L'intravegniménto, seguìo da tre giórni de fastoxìsimi festixamenti, el vien recordà ogni anno da ła Regata Istòrega che ła se tien a Venesia la prima doménega de seténbre.

[1]