Tunizìa

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Tunizia
Tunizìa
تونس (ar) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoHumat Al Hima (12 de novenbre del 1987) Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«حرية، كرامة، عدالة، نظام» Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoTúnixi Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

34°N 10°E / 34°N 10°E34; 10Coordinae: 34°N 10°E / 34°N 10°E34; 10

ContinenteAfrica

CapitałeTúnixi Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe11 565 204 (2018) Cànbia el vałor in Wikidata
33 077 (2017)
Densità70,69 hab./km²
Demònemotunizina, tunizine, tunizini, tunizin   Edit this at Wikidata
Idiomaàrabo Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita75,731 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
0,20599999999999 (2015)
Taso de suicìdio3,2 (2019) Cànbia el vałor in Wikidata
−2,16 (2017)
Putełi no scołarizai100 000 (2017) Cànbia el vałor in Wikidata
Zeografia
Parte deNordàfrica e Lista nera dei paradizi fiscałi de ła Union Eoropea Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea163 610 km²[3] Cànbia el vałor in Wikidata
Bagnà damar Mediteràneo Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoDjebel Chambi (1 544 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoShatt al Gharsah (en) Traduzi (−17 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Dati istòreghi
Prima mesion documentadaProtetorà fransezo in Tunizia Cànbia el vałor in Wikidata
Dì festivo
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega parlamentària e semipresidensiałiismo Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoGoerno de ła Tunisia (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoAsenblea dei Raprezentanti del Pòpoło Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente de ła Tunizia Cànbia el vałor in WikidataKaïs Saïed (it) Traduzi (23 de otobre del 2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Primi ministri de ła Tunizia Cànbia el vałor in WikidataAhmed Hachani (it) Traduzi (1° de agosto del 2023) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

6.59/10

   

Menbro de
Organizasion de łe Nasion Unìe, Union Africana, Liga Àraba, Organizasion mondiałe del comerso, Organizasion de ła Confarensa Islàmega[4], Organizasion Internasionałe de ła Francofonia, Unione del Maghreb Arabo (it) Traduzi, Organizaison Internaionałe de Aviasion Siviłe, Organizasion Marìtema Internasionałe[5], Fondo Monetàrio Internasionałe[6], Organizasion Mondiałe del Turismo[7], Ajensia internasionałe par l'enerzia atòmega[8], Organizasion Mondiałe de ła Propietà Intełetuałe[9], Comunità degli Stati del Sahel e del Sahara (it) Traduzi, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Sentro Internasionałe de Regołamento de Difarense Rełasionae ai Investimenti, Banca Africana del Desviłupo, Union Africana - Oparasion Ibrida de łe Nasion Unie a Darfur, Banca Araba par el Desviłupamento Econòmego de l'Africa, Fondo Arabo par el Desviłupamento Econòmego e Sociałe, Fondo Monetàrio Àrabo, Union par el Mediteràneo, Interpol[10], Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe[11], Organizasion Idrogràfega Internasionałe[12], UNESCO[13], Grupo de Oservasion de ła Tera, Union Postałe Universałe[14], Union Internasionałe de Tełecomunicasion[15], Organizasion Internasionałe de Protesion Siviłe[16], Organizasion Meteorołòzega Mondiałe[17], Organizasion mondiałe de ła sanità[18] e Organizasion Mondiałe de łe Dogane[19] Cànbia el vałor in Wikidata
Economia
PIL nomenałe46 687 298 709 $ (2021) Cànbia el vałor in Wikidata
Persentuałe IVA18 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,731[21] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[21] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedadinaro tunizin Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca Sentrałe de Tunizia Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion13 %[22] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

36.1/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1TN[26] Cànbia el vałor in Wikidata TUN[26] Cànbia el vałor in Wikidata 788[26] Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionTN Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.tn
Prefiso tełefònego+216[23] Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Preza ełètrega
Premi
Istòrego

















































MusicBrainz: 58955071-67c1-3491-8dec-48d28f824bda


La Tunizìa oTunixìa, ufisialmente la Repùprika de Tunixìa (in àrabo الجمهورية التونسية, al-Jumhūriyya al-Tūnusiyya), xe on Stato de l’África del nord, parte del Magreb.
El konfina co ł’Aljeria a ovest e co ła Łìbia a sudest; la xe bagnada dal Mar Mediteraneo a nordest.

Zeografia[canbia | canbia el còdaxe]

La kosta la xe rika de akua.

El 40% del teritorio xe inte el dexerto del Sahara. La kosta la xe fèrtile.

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Storia de la Tunixia.

Antigità e età de mexo[canbia | canbia el còdaxe]

Kartàxene

In Tunixìa gera òmeni preistorici fin dal pałeołìtico.

El primo pòpoło ka se konose xe i berberi.

I fenici xe rivá su inte łe koste de ła Tunixìa e i ga fondá Kartàxene inte el 814 a.K.. Kartàxene l’è deventá na potensa komerçiàł e militàr in poki ani e sa mexo a konkoistàr i paexi del Mediteraneo.
La łota ko Roma xe 'ndá vanti dal 264 al 146 a.K. e xe fenìa ko la distrusion de Kartàxene. I romani ga ricostruìo la çitá e i ła ga fata deventàr ła prima provinçia africana.

A ła fin del periodo romàn, i vandałi ga invadesto Kartàxene e i xe restài fin al 533.
Nte el 533, el xeneràl bizantìn Bełixario ga koncoistá tuto el nord Africa.
Doxento ani dopo, i Árabi.

I Árabi xe restài fin ke i xe rivài i Turki de l’impero otoman in tel 1574.

Modernità[canbia | canbia el còdaxe]

En tel 1705 ge stá ła fondasion de ła dinastìa Husaynide.

Da el 1881 i francexi ga stabilì on protetorato.

Indipendensa[canbia | canbia el còdaxe]

La Tunixìa xe deventá indipendente el 20 de marso 1956 e ła Repùbrika l’è stá proklamá el 25 de lujo del 1957[28].
El primo prexidente xe stá Habib Bourguiba, deposto kon on kolpo de Stato inte el 1987 dal xeneràl Zine El-Abidine Ben Ali.

Ekonomia[canbia | canbia el còdaxe]

L’agrikoltura xe pratiká su la kosta (gran, formenton, biada).
La Tunixìa xe el sesto produtór mondiàl de fosfati.

Ła industria (tèsile, prodoti petrołìferi) xe in krézita.

Demografia[canbia | canbia el còdaxe]

La majorìa de la popołasion xe muxułmana.

I tunixini parla àrabo e francexe.

Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]

  1. URL de refarensa: https://www.britannica.com/place/Tunisia.
  2. Declarà da: Constitution of Tunisia. Sesion del documento: 1.
  3. URL de refarensa: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ts.html.
  4. URL de refarensa: https://www.oic-oci.org/states/?lan=en. Data de consultasion: 29 de otobre del 2022.
  5. URL de refarensa: http://www.imo.org/en/About/Membership/Pages/MemberStates.aspx.
  6. URL de refarensa: http://www.imf.org/external/country/index.htm.
  7. URL de refarensa: http://www2.unwto.org/members/states.
  8. URL de refarensa: https://www.iaea.org/about/memberstates.
  9. URL de refarensa: http://www.wipo.int/treaties/en/remarks.jsp?cnty_id=163C.
  10. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  11. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  12. URL de refarensa: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editor: Organizasion Idrogràfega Internasionałe. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
  13. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  14. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  15. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  16. URL de refarensa: http://icdo.org/who-we-are/members/member-states.html. Data de consultasion: 11 de majo del 2020.
  17. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/tunisia. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  18. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  19. URL de refarensa: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consultasion: 16 de marso del 2024. Pajina: 7. Sostiene il qualificatore: data del scumìsio.
  20. URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
  21. 21,0 21,1 voze de refarensahdr.undp.org.
  22. URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
  23. URL de refarensa: http://www.lincmad.com/world.html.
  24. 24,0 24,1 voze de refarensaitu.int.
  25. 25,0 25,1 voze de refarensaitu.int.
  26. 26,0 26,1 26,2 URL de refarensa: https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:TN.
  27. 27,0 27,1 voze de refarensaiec.ch.
  28. fin a sto momento ł’á reñá ła dinastìa Husaynide.


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Łinganbi forèsti[canbia | canbia el còdaxe]



Controło de autoritàVIAF (EN134854386 · ISNI (EN0000 0001 2110 2127 · LCCN (ENn79065220 · GND (DE4061206-5 · BNF (FRcb11865659f (data) · NLA (EN35557955 · NDL (ENJA00573914 · WorldCat Identities (ENn79-065220
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Tunizìa&oldid=1108777"