Scòsia

Scòsia nasion costitutiva
(SCO) (EN)Scotland (GD) Alba
Imaxene dal satełite
Locałixasion
Stato	Regno Unito
Aministrasion
Aministrador locałe	Nicola Sturgeon
Lengue ufisiałi	inglexe, gaełego scosexe, scots
Data de istitusion	843 1707 1999
Teritorio
Coordinae	56°49′N 4°11′W
Superficie	78 387km²
Abitanti	5313600
Densità	67,79 ab./km²
Rejon/aree/distreti confinanti	Inghiltera
Altre informasion
Prefiso	+44
ISO 3166-2	GB-SCT
Nome abitanti	scòsexi
Patrono	San Andrea Apostoło, San Colonba da Iona
Ino	'The Flower of Scotland, (El fior de ła Scòsia)
Bomò	(LA) Nemo me impune lacessit, (Nesun me provocarà sensa rimaner inpunìo)
Carte interative
Sito istitusionałe

Ła Scòsia (par scots e inglese Scotland [ˈskɒt.lənd;], par gaełego scosexe Alba [ ˈal̪ˠapə]), 'nte 'l antighita ciamà Całedonia, ła xe na nasion de l'Eoropa nord-osidentał e ła ciapa rento ła parte setentrionał de ła Gran Bretagna. Ła xe na nasion costitutiva (Constituent country) de 'l Renio Unìo e ła so cavedał ła xe Ebora.

Ła Scòsia ła xe stà on stado independente da 'l 843 a 'l 1801, cuando xe stà concuistà da l'Inghiltera. In Scòsia se parla tre łengoe: el gaełego scosexe, el scots e 'l inglese.

Storia

Un tempo Regno independente, dal 1707, co l'Ato de Union la xe ndada a far parte del Regno de Gran Bretagna, insieme a l'Inghiltera. I regni de Scozia e Inghiltera i jera par altro zà unii dinasticamente dal 1603.

Sistema zuridego

Nonostante la partegnenza al Regno Unio, la Scozia la vanta un sistema zuridego autonomo, un sistema de educazion destacà e na propia Chiesa nazional.

Parlamento

Dopo del referendum del 1997 sulla c.d. devolusion, el xe stà anca recostituio el Parlamento Scozese (el jera stà fuso co quel inglese inte'l 1707), co difarenti competenze lesislative inte le materie de intaresse nazional scozese.

Aministrazione łocale

Ła Scozia ła vanta 32 aree aministrative. Łe vècie contee mantengnono un ròƚo sołamente a fini catastałi.

Inverclyde Renfrewshire Dunbartonshire Osidentałe Dunbartonshire Orientałe Glasgow Renfrewshire Orientałe Lanarkshire Setentrionałe Falkirk West Lothian Ebora Midlothian East Lothian Clackmannanshire Fife Dundee Angus Aberdeenshire Aberdeen Moray Highland Ebridi Esterne Argyll e Bute Perth and Kinross Stirling Ayrshire Setentrionałe Ayrshire Orientałe Ayrshire Meridionałe Dumfries e Galloway Lanarkshire Meridionaŀe Scottish Borders Ixołe Orcadi Ixołe Shetland

Łéngoe

Łe lengue parlae in Scòsia łe xe l'inglexe, chiamà SSE (Scottish Standard English), Scots, na łéngoa zermanega che ła se ga desviłupà in maniera difarente respeto a l'inglese de l'Inghiltera e chiamà anca Scots o Lallans e el gaelego scosese.

'L inglexe de Scòsia el xe sta uficialmente riconosuo come "lenguajo rejonal o de minoranse" da el European Charter for Regional or Minority Languages, ratificà dal Regno Unìo inte'l 2001, e el ga otegnuo el suporto nasionałe dato al inglexe e al gaelico scosexe.

Celti

Su le Isole Shetland se parlava anca el norn, na lengua de orizene celteghe ma oramai da tempo estinta. Benché el gaelego el sie ormai praticamente relegà a le Highlands, tanti elementi i xe presenti, in forma tante volte anglicisada, in tanti toponemi, p.es. aber (fose), baile, bal (cità), beinn, benn (monte, let. testa), innis (isola), loch (lago). Tuta via na parcentual picenina de scozesi, poco pì de l'1%, el gh'ha uncora el gaelico cofà so prima lengoa.

L'area ministrativa del Na h-Eileanan Siar (Ebridi esterne) el xe l'ugnol onde che el gaelego el rapresente uncora uncuò la lengua pì chiacolada da la povolazion. Squasi tuti i gaeleghi i parla comunque la lengua inglese.

Economia

Ebora ła xe uno dei prinsipałi sentri finansiari europei. I fondałi del Mar del Nord e de l'Atlàntico setentrionałe de pertinensa scosexe i contien łe pi grande riserve de petrołio de l'Union Europea.

Ła so' vałuta ła xe ła sterlina scosese (£) (GBP).

Altre robe

El so' fiore nasionałe el xe el Thistle.

El so TLD el xe .uk.

Voxi corełà

• Referendum par l'independensa de ła Scòsia del 2014