Ceza de ła Madona de l'Orto

	Ceza de ła Madona de l'Orto
Epònemo	Maria Vèrzane
Dati
Sorte	Ceza
Costrusion	sèculo XIV
Dedicà a	Maria Vèrzane
Caraterìsteghe
Stiłe architetònego	architetura gòtega
Materiałe	cuareło
Canpaniłe
Pozision
	Venesia
Pozision	Canarejo
	45°26′46.81″N 12°19′56.9″E
Atività
Diòseze	Patriarcàdo de Venesia
Rełijon	Catołega
Ligo web	madonnadellorto.org

Ceza de ła Madona de l'Orto
	;
Biografia
Dati personałi
Rełijon	Catołicismo
Sito web	madonnadellorto.org

La Céxa de ła Madona de l'Orto xe na Ceza de Venesia.

Storia de ła Cieza e orìzene de'l nome

La Cieza ła Madona de l'Orto, dita anca de San Crestofoło Martire ła ze stàda costruìa inte ła metà de'l XIV sècoło (dopo el 1355) da Tiberio da Parma Zeneral de ł'Ordene dei Umiłiài, che'l ze stà sepołìo in sta Cieza in sèito a ła so morte capitàda el 21 zenaro 1377, e dedicàda a San Crestofoło Martire.

A ze stà inte'l 1377 che ła Cieza ła ze stàda ciamàda Madona de l'Orto da tuta ła popołasion de Venesia dopo l'instałasion de un simułacro de ła Vèrzene che'l gerà stà identifegà come parigołozo. 'Sto fato el ze capità el 18 de Zunjo. 'Sta òpara ła gera stàda reałizàda da'l scultor Giovanni De Santi.

I umiłiài i ze stài sopresi el 17 disenbre 1461, cussì che in sto modo xe subintrài i Całòneghi Regołari de San Zorzi in Alga, che gera na Congregasion de lerigioxi nata da poco, a ła cuała ghe apartegniva anca San Lorenso Giustiniani, primo patriarca de Venesia dal 1451.

Inte'l 1483 A ze stà fenìo e cołogà el portàl renasimentàl reałizà da Bartolomeo Bon e inte'l 1503 xe stà terminà anca el Canpanìl, ła cui costrusion gera unica del so zenare, sormontàda da łe statue del Redentor e dai Quatro Evangełisti de ła scòła de Pietro Lonbardo. Gera stà anca el logo, la céxa, indove, el Tintoreto, dal 1552 al 1569, ga depento diexe òpare, abitando anca visin in Fondamenta dei Mori che xe a pochi pasi da ła céxa. Co ła morte, inte el 1594, se ga portà via Tintoreto, el xe stà sepełìo a ł'interno de sta céxa.

Inte el 1622 el Patriarca Tiepolo el gaveva ordenà de reałizàr el ciclo de dipinti che raprexentava i Santi e Beati venesiani. Inte el 1668 i Całòneghi xe stài sostituìi dai Cistercensi da Torseło ma anca staltri xe finìi sopresi inte el 1787 co ła Ceza gera stàda fidàda al clero secołàr. In seguito, ła Ceza gà subìo diversi restauri, restando anca seràda, e inte el 1868 ła vien 'verta da nòvo deventando po' sede parochiałe dal 1876, mantegnìndo cussì el titoło de orìxene de ła dedicasion, overosìpia, Ceza de San Crestofoło Martire vulgo Madona de l'Orto.

Al so interno ła Ceza gaveva diverse scòłe che desvolzeva łe so funsion :

Inte el 1931 ła Ceza ła vien fidàda a ła Congregasion de San Giuseppe e anca atualmente ła continua ad eserlo.

El diłuvion che el gà colpìo ła sità inte el 4 novenbre 1966 xe stà anca una de łe cauxe parchè ła costrusion xe stàda restoràda da l'Italian Art ad Archives Rescue Fund grasie anca a ł'interesaménto de l'Inbasaor Inglexe Sir Ashley Clarke de S.E.Dal 1987 al 1993 xe stài reałixài dei laóri de manutensión e restauro fato par la Ceza e l'organo.L'aniversario de ła Dedicasión se festixava el 5 de setenbre.El canpo xe uno dei pochi ad aver oncora el siòło antigo tìpego venesian. El xe composto da 66 canpadure retangołari in matoni che se cata a spina de pese, spartìe da na granda fàsa centrałe che xonta ła porta de ła Ceza a ła riva sul rio de ła Madona de l'Orto. Un siòło squaxi conpagno se cata a l'interno del giòstro e inte el visin Canpo de Santa Maria in Val Verde (Abasia).Darente a ła Ceza vien costruìo el monastièr che xe stà reałixà dai całòneghi sol finir del XV secoło che gera subintrài ai Umiliài.

I edifici che gera conventi se catava sol fianco drèto del tenpio sviłupandose verso ła parte drìo dei absidi e danànsi ła łaguna.

Co ła Republica ła gà mołà de esistèr, el monastièr el xe stà vendùo cofà depoxito.

Ai nostri dì el giòstro xe tuto queło che resta del grando monastièr e soło tre bande gera intersàe da 26 cołonine in pièra de Istria e in pièra de Verona; ła so baxe ła prexenta na simiłe łavorasion a queła reałixàda par le dièxe cołone che forma łe navàe che łe se trova ne ła céxa.

Cieza de Santa Madałena (Orto)

El nome el riva da na imàzene miracołoza de ła Madona che un scultor gaveva deposto inte el so orto (o bròło). Presto sta imaxene la gà tacà a eser veneràda dai abitanti che popołàva el sestièr. La Ceza la xe na tapa obligatoria par chichesìpia vogia far conosensa de ła pitùra de Jacopo Robusti dito el Tintoreto. De derivasion romanica xe łe nicie che ospita łe statue dei Dodexe Apostołi òpara reałixàda dai Delle Masegne. Montando sol ponte che se cata danànsi a ła Ceza se pol amiràr el canpanìl indove se pol capìr l'influensa de ła cultura araba so ł'architetura venesiana. Gera stàda raprexentàda ła devosion a ła verxene co l'òpara La presentazione al Tempio del 1552 che Jacopo Robusti (el Tintoreto) el ga depento so' łe ante de ł'organo. Anca ła decorasion del presbiterio ła se deve al Tintoreto. Il popolo ebraico che adora il vitello d'oro e Il Giudizio Universale. Invese so'l'altàr maxor L'Annunciazione e il Padre Eterno in gloria de Jacopo Palma el Giovane. El 1° de Marso del 1993 ła Ceza xe stàda vitima de na rapina e cussì xe stàda robàda l'òpara Madonna col bambino del Bełini.

Note stòreghe so' ła parochia

Inte el corso dei secołi XI e XIV ła sità ła se zlargava estendendose dal nucleo primitivo de ìzołe intaresando senpre pì zne, zontandose ad altre ìzołe che za ezisteva e ndando a ritràr terèni fin ad arivar inte ła parte nord de ła sità. Inte'l teritorio de ancùo indove A se cata ła Parochia de ła Madona de l'Orto, situà a nord de Venesia, no se pol infati rentrasàr edifisi costruìi prima de'l XIV° sècoło, cofà łe carbone "fontego" de'l XIII° sècoło, invese A ze un mucio prezenti łe architeture gotiche, renasimentałi e dei parìodi drìo^[1].