Gramàtica primieròta

La gramàtica primieròta la parla dele regole e dele iregolarità che ghe n'é tel diałeto primieròt. El diałeto primieròt l'é na lengua flesiva. Ghe n'é do generi (maschil e femminil) e due numeri (singolare, plurale). No la ga i casi.

I verbi i é declinađi par temp, mođo e persona (co relativo numero).

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

• La pronunẑia de /θ/ (de paròle che te'n altre varianse se dis co /s/) co la létera ẑ (ingles: Think), compagn al belumat e al feltrin;
• La pronunẑia de /ð/ co la létera đ (de paròle onde che ghen sarìe /d/ intervocàlica).

Te'l primieròt se pòl notar caraterìstiche tìpiche del vèneto setentrional, tipo che no ghe n'é la létera ł (ł) de le altre varianse. Te le paròle onde che ndarìe la ł va sèmpro la l.

Fonologìa

Consonanti

	Bilabiali	Labiođentali	Đentali	Alveolari	Postalveolari	Palatali	Velari	Labiovelari
Naxali	m			n		ɲ	ŋ
Ocluxive	p b			t d			k ɡ
Africađe					ʧ ʤ
Fricative		f v	θ ð	s z
Aprosimanti						j		w
Vibranti				r
Laterali				l

Vocali

	Anterior	Ẑentral	Posterior
Alte	i		u
Mèdio-alte	e	æ	o
Mèdio-base	ɛ		ɔ
Base		a

I vèrbi

Presènte

Verbo èser	Verbo aér	Verbo portàr	Verbo créđer	Verbo dromìr
Mi son	Mi è/ò	Mi porte	Mi créđe	Mi dròme
Ti ti se	Ti ti ga	Ti ti porti	Ti ti cređi	Ti ti dròmi
El/ela el/la é	El el ga	El el porta	El el crét	El el dròm
Noi son	Noi ón	Noi portón	Noi cređón	Noi dromión
Voi sé	Voi é	Voi porté	Voi cređé	Voi dromì
Lori i é	Lori i ga	Lori i porta	Lori i cret	Lori i dròm

Pasà

Verbo èser	Verbo aér	Verbo portàr	Verbo créđer	Verbo dromìr
Mi ère	Mi aé	Mi portée	Mi cređée	Mi dromìe
Ti ti èri	Ti ti aéi	Ti ti portéi	Ti ti créđi	Ti ti dromìi
El/ela el/la èra	El el aéa	El el portéa	El el cređéa	El el dromìa
Noi arène	Noi aène	Noi portène	Noi cređène	Noi dromiène
Voi arèđe	Voi aèđe	Voi portèđe	Voi cređèđe	Voi dromièđe
Lori i èra	Lori i aéa	Lori i portéa	Lori i creðéa	Lori i dromìa

Forma interogatìva

Par le frasi interogatìve va dontađa dopo el verbo na partiẑèla che la canbia a seconda dela persona, ma che la é uguale par tute le forme verbali. Ten sta tabela i esempi dei verbi èser e aér:

Verbo èser	Verbo aér
Son-e ... ?	Ò-(p)e ... ?
Se-tu ... ?	a-tu ... ?
E-lo ... ?	a-lo ... ?
Son-e ... ?	On-e ... ?
Se-u ... ?	E-u ... ?
E-li ... ?	A-li ... ?

Partiẑipio pasà

El partiẑipio pasà de solito el se fà đontàndoghe ala radìs del verbo -ést, ntela seconda cogniugasion e -ìst,ntela terẑa. Ntel parlà, a òlte, i partiẑipi i vèn scurtađi: tipo verdést vènt vèrt e rompìst vèn rot.

Diversamente del taglian inveẑe, el partiẑìpio dei verbi ausiliari el é diverso.

Verbo èser	Verbo aér
Stàt	Bu

Nòte

• el detien schemi gràfeghi so