Elena Corner
  | |
| Nome orizenałe | (it) Elena Lucrezia Corner |
|---|---|
| Biografia | |
| Nasimènto | 5 de zugno del 1646 Venèsia (Itàlia) |
| Mòrte | 26 de lujo del 1684 (38 ani) Pàdoa (Itàlia) |
| Càuza de morte | Càuze nadurałi (Càncaro ) |
| Dati personałi | |
| Formasion | Università de Pàdova |
| Atività | |
| Canpo de laoro | |
| Ocupasion | |
| Órdene rełijozo | Ordine de San Benedeto |
| Fameja | |
| Fameja | Corner (it)  |
| Pare | Giovan Battista Corner (it) |
 | |
|
| |
Elena Lucrezia Corner Piscopia, cusì in venesian, Cornaro Piscopia in padovan e itałian (Venesia, 5 de zugno 1646 - Pàdova, 26 de lujo 1684) ła xe stà na fiłòxofa vèneta prima fémena laureada al móndo.
Biografia
[canbia | canbia el còdaxe]Elena ła gera ła quinta dei sette fiółi de Giovan Battista Corner e de Zanetta Boni. El pare, chel partegnéva a na de łe più importante famégie venesiane, ła ga vuo co Zanetta, fémena de povarìseme orìxene, na lónga rełasion durante ła qual i xe nasui tuti i łóri fiółi: łóri i xe stà sénpre lexitimai a ła nàsida, ma ła copia ła se ga sposada soło inte el 1654. Par via de łe orìxene de ła mare, i dó xóveni maschi Francesco e Girolamo i no xe stà miga boni a eser scriti inte el Libro d'oro de ła nobiltà fin al 1664, co che el pare el ga otegnuo el sospirà riconoscimento drio sborsar bén 105 000 ducai.
L'antiga famégia ła gera da sècołi cavada fóra da łe magióri magistrature de ła Repùblica, ma ghe restava el prestixo del nome, dei schei e de ła cultura: el nono materno de Giovan Battista, Giacomo Alvise Corner, el gera sta un siensiato amigo de Galilei, só pare Girolamo, studióxo de fìxega, el gaveva creà na famóxa biblioteca e na cołesion de quari e de struménti sientìfeghi.
Fórse Giovan Battista, co che el se ga réxo cónto de łe quałità de ła fióła, ghe ga favoria in tute łe manière ła crésita cultural e el suceso pùblico: el gera infati conpretamente maravegióxo che na fémena ła saltase fóra inte el canpo dei studi e un tal exenpio de ecesion ła gaveria ancor più contribuìo a dar splendor al nome de ła famégia. Ła stésa Elena ła senbrava saver del pur «van compiaxeménto» mostrà dal pare,[1] ma no ła ga vosùo darge dełuxion, anca se eła non ła gavéva vogia de vadagnae un'erudision da mostrar in sałoti e academie.
De fato, a próva de ła sóa inclinasion a un'esisténsa partada, inte el 1665 Elena ła se ga fata mónega benedetina, na sièlta che ła sénbra un comproméso co ła sóa vocasion rełigióxa: par sta manièra qua, anca se ła osservava ła règoła del'Órdene, ła podéva evitar ła recluxion monàstega e frequentar quel móndo secołar inte el qual ła podéva catar la libartà e i mexi de 'ndar vanti coi propi studi.
Xe sta cusì che a Elena el pare el ga vosuo sigurar ła megior istrusion: sói insegnanti de greco i xe stao, fin al 1668, Giovan Battista Fabris, pàroco de ła Ceza de San Luca, e daspò Alvise Gradenigo, bibliotechèr de ła Marciana, chel gavéva visuo par lóngo a Candia, méntre el canònico de San Marco Giovanni Valier el ghe ga impartìo lesion de łatin. Elena ła ga inparà anca l'ebraico e el spagnoło dal rabin Shemel Aboaf e ła teołogia da Felice Rotondi, che daspò el xe deventà insegnante inte el Studio de Pàdova.[2]
Dopo verghe invan domandà de łaurearse in teołogia al'Università de Pàdova (par l'opoxision de qualche prełato) ła ga posuo łaurearse in fiłoxofia, dotorà che ghe xe stà dato el 25 de zugno 1678. Łe sóe òpare łe xe vegnue fóra daspò inte el 1688 a Parma.
Premi
[canbia | canbia el còdaxe]- Ghe xe stà dedicà un cratèr de 26 km di diàmetro sul pianeta Vènere[3].
- Inte el Bo, sède del'Università de Pàdova, ła xe stà ricordà da na stàtua e inte ła baxełega de Sant'Antonio da un busto.
- Inte ła libraria del College di Vassar a Poughkeepsie inte el Stato de New York ła xe ricordaà in na verada a cołóri.
- Inte el 2008 ghe xe stà intitołada na via inte el comun de Barzanò, in provincia de Łeco.
Note
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ M. Dezza, Vita di Helena Lucretia Cornara Piscopia, 1686, p. 105
- ↑ C. Pighetti, Il vuoto e la quiete. Scienza e mistica inte el '600. Elena Cornaro e Carlo Rinaldini, 2004, pp. 28-29.
- ↑ (EN)Venus: Piscopia
Bibliografia
[canbia | canbia el còdaxe]- Massimiliano Deza, Vita di Helena Lucretia Cornara Piscopia, Venezia, Antonio Bosio, 1686.
- Francesco Ludovico Maschietto, Elena Lucrezia Cornaro Piscopia (1646-1684), prima donna laureata inte el mondo, Pàdova, Antenore, 1978. ISBN 88-8455-340-7
- Renzo Derosas, Corner, Elena Lucrezia, in «Dizionario biografico degli Italiani», XXIX, Róma, Istituto dell’Enciclopedia italiana, 1983.
- Patrizia Carrano, Illuminata. La storia di Elena Lucrezia Cornaro, prima donna laureata inte el mondo, Miłan, Mondadori, 2001. ISBN 88-04-49090-X
- Clelia Pighetti, Il vuoto e la quiete. Scienza e mistica inte el '600. Elena Cornaro e Carlo Rinaldini, Miłan, Franco Angeli, 2004. ISBN 88-464-6333-1 [1]
- Barbara e Gian Paolo Borsetto, Elena Cornaro Piscopia. La Venexiana prima laureanda al mondo, Venesia, 2010.
Varda anca
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Elena Corner
el detien schemi gràfeghi so
| Controło de autorità | VIAF (EN) 50133485 · ISNI (EN) 0000 0000 6124 7091 · El vałore SBLV167575 de SBN no el xe mija bon. · Europeana agent/base/146035 · LCCN (EN) nr95046943 · GND (DE) 123372178 · BNF (FR) cb16591183r (data) · BNE (ES) XX863107 (data) · CERL cnp00467311 · WorldCat Identities (EN) nr95-046943 |
|---|