Netun (astronomia)

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Infobox de Ojeto astronòmego

Netun

 
Tipogigante ghiacciato (it) Traduzi, pianeta esterior e pianeta esterior Cànbia el vałor in Wikidata
DescuerzidoreUrbain Le Verrier[1]
John Couch Adams (it) Traduzi[1]
Johann Gottfried Galle (it) Traduzi[1]
Heinrich Louis d'Arrest (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Data descuerzimento23 de setenbre del 1846[2] Cànbia el vałor in Wikidata, osservatorio di Berlino (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoNettuno (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Ojeto pareSołe Cànbia el vałor in Wikidata
Ojeti fiołi
ÈpocaJ2000.0 (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Dati orbitałi
Apoàpside4 537 039 826 km Cànbia el vałor in Wikidata
Periàpside4 459 753 056 km
(arg (ω): 44,96476227) Cànbia el vałor in Wikidata
semiase major a4 503 443 661 km e 30,06992276 AU Cànbia el vałor in Wikidata
Esentrisità E0,009456[3] Cànbia el vałor in Wikidata
Perìodo orbitałe P164,8 a e 60 193,2 d Cànbia el vałor in Wikidata
Perìodo sinòdego367,49 d Cànbia el vałor in Wikidata
Anomalia mezana M256,228 °[4] Cànbia el vałor in Wikidata
Inclinasion i1,77004347 ° ↔ eclìtega
6,43 ° ↔ ecuator del Sołe
0,72 ° ↔ pian invariàbiłe[3] Cànbia el vałor in Wikidata
Lonzitùdene nodo asendente Ω131,78422574 ° Cànbia el vałor in Wikidata
Caratarìsteghe fízeghe e astronòmeghe
Distansa da la Tera4 300 000 000 km (perizeo)
4 600 000 000 km (apozeo) Cànbia el vałor in Wikidata
rajomèdia: 24 622 km[5]
Equatore: 24 764 km[5]
połare: 24 341 km[5] Cànbia el vałor in Wikidata
Diàmetro49 528 km[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Piatamento0,0171 Cànbia el vałor in Wikidata
Magnitùdene aparente (V)7,67–8[4] Cànbia el vałor in Wikidata
Diàmetro angołare2,4 "[7] Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea de superfise7 618 300 000 km²[4] Cànbia el vałor in Wikidata
Masa102 430 Yg Cànbia el vałor in Wikidata
Vołume62 540 000 000 000 km³[4] Cànbia el vałor in Wikidata
Densità mezana1 638 g/cm³[4] Cànbia el vałor in Wikidata
Gravità superfisałe ecuatoriałe11 m/s²[4] Cànbia el vałor in Wikidata
tenperatura de superfise
mèdia
72 K Cànbia el vałor in Wikidata
Parte desistema sołare esterior Cànbia el vałor in Wikidata
Formà da


Netun o anca Netuno el ze l'otavo e pì destante pianeta del Sistema sołare partindo dal Sołe. Se ze drio parlar del cuarto pianeta pì grando, considerando el so diàmetro, e el terso se tegnemo in conto ła so masa. Netun el ga 17 volte ła masa de ła Tera e el ze lejeramente pì masìcio del so cuazi-zemeło Uran, ła cuała masa ła ze conpagna a 15 mase terestri, ma el ze manco denso in confronto de Netun[8]. El nome del pianeta ła ze dedegà al dio roman del mare (Netun); el so sinboło el ze ♆ (Sìnboło astronòmego de Netun), na version stiłizada del tridente de Netun.

Descuerto inte ła sera del 23 de setenbre del 1846 da Johann Gottfried Galle col tełescòpio de l'Oservatòrio astronòmego de Berlin, e Heinrich Louis d'Arrest, un scołaro de astronomia che el asistiva, Netun el ze sta el primo pianeta a devegner catà co ła dòpara de càlcołi matemàteghi pì che traerso regołari oservasion: canbiamenti insòłiti inte l'òrbita de Uran i ghea induzesto i astronomi a crédare che ghe fuse, a l'esterno, un pianeta sconosesto che el ghene turbava l'òrbita. El pianeta el ze sta descuerto entro pena un grado dal ponto prevedesto. La luna Triton ła ze sta individuada poco dopo, ma nisun de chełi altri trèdaze satèłiti naturałi de Netun el ze sta descuerto prima del XX secoło. El pianeta el ze sta vizità da solché na sonda spasiałe, ła Voyager 2 che ła ghea tranzità arente de sto cuà inte el 25 de agosto del 1989.

Netun el ga na conpozision simiłare a cueła de Uran e anbedó i ga conpozision defarenti da cuełe dei pì grandi pianeti gasozi Zove e Saturno. Par sta motivasion i vien talvolta clasifegai inte na categoria separada, i denomenai "ziganti jasai". L'atmosfera de Netun, siben simiłare a cuełe sia de Zove che de Saturno esindo formada prinsipalmente da idròzeno e èlio, el detien anca majori proporsion de "jasi", cofà àcua, amonìaca e metan, co trace de idrocarburi e forse azoto[9]. In contrasto, l'interno del pianeta el ze conponesto esensialmente da jasi e roce cofà el so mezo-zemeło Uran[10]. Le trace de metan che łe ghe ze inte i strati pì esterni de l'atmosfera i contribuise a conferirghe al pianeta Netun el so caraterìstego cołore cełesto forte[11].

Netun el detien i venti pì forti de ogni altro pianeta inte el Sistema Sołare. Łe ze stae mezurae refołade de vento de vełozità par sora dei 2100 km/h

[12]. A l'època del sorvoło da parte de ła Voyager 2, inte el 1989, l'emisfero sud del pianeta el detegneva na Granda Màcia Scura conparàbiłe co ła Granda Màcia Rosa de Zove; ła tenperatura de łe nubi pì alte de Netun ła zera de sirca −218 °C

, una de łe pì frede del Sistema sołare, par colpa de ła granda distansa dal Sołe. La tenperatura inte el sentro del pianeta ła ze de sirca 7000 °C, conparàbiłe co ła tenperatura superfisałe del Sołe e simiłare a cueła del nùcleo de tanti altri pianeti conosesti. El pianeta el detien in pì un déboło sistema de anełi, descuerto inte i ani sesanta ma confermà solché da ła Voyager 2[13].

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]

  1. 1,0 1,1 1,2 Declarà da: A Short History of Astronomy. Autor: Arthur Berry. Editor: John Murray. Łéngua de l'òpara o del nòme: ingleze britànego. Data de publicasion: 1898.
  2. URL de refarensa: http://solarviews.com/eng/neptune.htm.
  3. 3,0 3,1 Declarà da: Keplerian elements for approximate positions of the major planets. Łéngua de l'òpara o del nòme: inglezo. Data de publicasion: 15 de febraro del 2015.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 URL de refarensa: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html.
  5. 5,0 5,1 5,2 (inglezo) 4 de disenbre del 2010, DOI:10.1007/S10569-010-9320-4. Sconosesta: inglezo (juto);
  6. URL de refarensa: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html. Referio cofà: Equatorial radius (1 bar level) (km): 24,764.
  7. voze de refarensanssdc.gsfc.nasa.gov.
  8. La masa de ła Tera ła ze 5,9736×1024 kg , rezultante un taso de masa de:
    La masa de Uran ła ze
    8,6810×1025 kg , co un taso de masa de:
    La masa de ła Zove ła ze
    1,8986×1027 kg , co un taso de masa de:
    Vedi: David R. Williams, Planetary Fact Sheet - Metric, NASA, 29 novembre 2007. entrada il 13 marzo 2008.
  9. Jonathan I. Lunine, The Atmospheres of Uranus and Neptune (PDF), Lunar and Planetary Observatory, University of Arizona, 1993. entrada il 19 marzo 2008.
  10. M. Podolak, Weizman, A.; Marley, M., Comparative models of Uranus and Neptune, in Planetary and Space Science, vol. 43, nº 12, 1995, pp. 1517–1522, DOI:10.1016/0032-0633(95)00061-5.
  11. Kirk Munsell, Smith, Harman; Harvey, Samantha, Neptune overviewSolar System Exploration, NASA, 13 novembre 2007. entrada il 20 febbraio 2008.
  12. V. E. Suomi, Limaye, S. S.; Johnson, D. R., High Winds of Neptune: A possible mechanism, in Science, vol. 251, nº 4996, AAAS (USA), 1991, pp. 929–932, DOI:10.1126/science.251.4996.929, PMID 17847386.
  13. John N. Wilford, Data Shows 2 Rings Circling Neptune, The New York Times, 10 giugno 1982. entrada il 29 febbraio 2008.


Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]



El Sistema Sołare
SołeMercurioVenereŁunaTeraPhobos e DeimosMarteCerereFasa prinsipałe dei asteroidiZoveSatełiti naturałi de ZoveSaturnoSatełiti naturałi de SaturnoUranSatełiti naturałi de UranSatełiti naturałi de NetunNetunCaronte, Nyx ed HydraPlutoneSintura de KuiperDisnomiaErisDisco difuzoNube di Oort
Sołe | Pianeti: Mercurio · Venere · Tera · Marte · Zove · Saturno · Uran · Netun | Pianeti nani: Cerere · Plutone · Eris
Satelliti naturali: Terestri · Marsiani · Xoviani · Saturniani · Uraniani · Netuniani · Plutoniani · Eridiani

Anełi: Zoviani · Saturniani · Uraniani · Netuniani

Corpi minori del Sistema Solare: Meteoroidi · Asteroidi/Satełiti asteroidali · Fascia principale degli asteroidi · Asteroidi NEAR
Oggetti trans-nettuniani · Fasa de Kuiper · Disco difuso · Comete · Nube de Oort
Astronomia


Controło de autoritàVIAF (EN315126296 · LCCN (ENsh85090874 · GND (DE4041620-3 · BNF (FRcb12115383c (data) · BNE (ESXX453014 (data) · NDL (ENJA00564610 · WorldCat Identities (EN315126296
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Netun_(astronomia)&oldid=1105871"