Ixoła de ła Mona

Ixoła de ła Mona

Sorte	Ìzoła
Rejon zeogràfega	Grandi Antille (it)
Liogo
Rejon aministrativa	Mayagüez (Porto Rico) (it)
<mapframe>: Il contenuto JSON non è un valido GeoJSON+simplestyle. Il primo errore di validazione è sull'elemento "/1/query": "The property query is required".
Bagnà da	Mar de i Caràibi e Canale della Mona (it)
Dati e sifre
Altitùdene	95 m
Dimension	7 () × 11 () km
Àrea	56,783 km²

Mona (in spagnoło Isla de Mona) ła xe na ìzoła de el arsipełago de Porto Rico. Ła se trova inte el mexo de el Canal de ła Mona, a 61 km a est de Hispaniola e 65 km a ovest de Porto rico
Ła someja par topografia, ecołoxia e istoria a ła ìzoła de 'Navassa.

Zeografia fixega

De forma scuaxi sircołar, łonga 10,7 km e łarga 7,37 km, Mona ła se distira so un altopian alto fin 95 m so el łivel de el mar, composto da roce dołomitege e calcaree, caraterixà da ła presensa de tante grote, ce el digrada verso el mar par mexo de fałexie, ce łe se cata inte tute łe coste; in serte baie łe se ga formà de łe spiaje sabioxe. No ge xe sorxenti de acua dolse.

Ła ga un clima particołarmente arido, co na tenperadura mèdia de 27 °C e na piovoxità mèdia de 1423 mm.

Ła xe coverta par 40,28 km2 da foreste montane, par 11,27 km2 da cactus, par 3,77 km2 da foreste costiere e par 1,47 km2 da foreste umede. In sta ìzoła ła natura ła xe scuaxi incontaminada, e ła xe abitada da tante speċe endemege de piante, anfibi, retiłi e oxei, intra łe cuałi se ricorda ła iguana terestre de Mona e el figo chumbo.

Zeografia antropega

Insieme a el ìxołoto de Monito, 5 km a nordovest, e a ła ìzoła Desecheo, 40 km a nordest, ła raprexenta una de łe sircoscrision de el comun portorican de Mayagüez. La superfisie total de łe tre ìzołe ła xe de sirca 57 km² pari a el 28,3% de tuta ła area comunałe.

Da el 1986 tuto el teritorio de ła ìzoła, el xe na riserva natural. Ancuo ła xe dixabitada e ła xe diventada na meta de ecoturixmo: ła se pol vixitar durante el dì in 70 par volta, rivando in aereo sol so aeroporto piċenin, o pì comunemente, via mar.

Ìstoria

Probabilmente i primi omeni insediai a Mona i xe stai i Arawak provenienti da Hispaniola, de i cuałi se gà catà instrumenti de sirca 5000 ani fa. Soło tanto tenpo daspò i xe rivai i Taino.

Ła xe stada descoverta inte el 1494 da Cristoforo Colombo ce el ga ċapà el nome taino de ła ìzoła: Amona e el ga rivendicà el teritorio par ła corona spañoła. I spañołi da ła fin de el XV secoło i ga provà a inpiantar na cołonia, par desfrutar ła estrasion de guano, ma vista ła poxision inadata, ła xe stada abandonada progresivamente durante i secołi da el XVI a el XIX sia da i cołoni ce da i indixeni, diventando un covo de pirati.

Da ła metà de el XIX secoło a el 1927 ła ga de novo ospità na miniera par estrar el guano de barbastrijo. Ła xe pasada a ła aministrasion mèricana inte el 1898. Inte el 1900 el xe sta costruio el faro, so proxeto de Gustave Eifel, ce dèso el xe iscrito a el Rexistro Nasional de i posti istorgi de el governo mèrican.

Gałeria de someje

• 

  Grota Diamante

• 

  Spiaja Mujeres a sudovest

• 

  Cyclura cornuta stejnegeri, iguana terestre de Mona

• 

  Harrisia portoricensis, figo chumbo.

• 

  Veċo faro

Note

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ixoła de ła Mona
• el detien schemi gràfeghi so