Costitusion dei Stati Unii de l'Amèrica
La Costitusion dei Stati Unii de l'Amèrica ła ze ła leje fondamentałe dei Stati Unii de l'Amèrica. El testo, che orìzenariamente el zera formà da solché sete Artìcułi, el dełinea ła strutura de goerno nasionałe.
I so primi tre Artìcułi i incarna el conceto democràtego baziłare de ła separasion dei poderi, par cual el goerno federałe el ze dividesto in tre rame: el podere lejislativo, formà dal Congreso dei Stati Unii (Artìcuło I); el podere ezecutivo, formà dal Presidente dei Stati Unii de l'Amèrica e dal so gabineto de goerno (Artìcuło II); e el podere zudisiàrio, formà da ła Corte Suprema dei Stati Unii de l'Amèrica e da chełi altri tribunałi federałi (Artìcuło III).
L'Artìcuło IV, l'Artìcuło V e l'Artìcuło VI i incarna i conceti del federałismo, descrivindo i deriti e łe responsabiłità de łe lezijlature dei sìngułi Stati federai dei Stati Unii de l'Amèrica, e de ła so rełasion col goerno federałe e el procedimento condividesto de emendamento costitusionałe.
L'Artìcuło VII el stabiłise ła procedura de sevente doparada da łe orìzenałi Trèdaze cołònie par ła ratìfega. Drento de ła Costitusion ła ze conservada ła clàuzuła de supremasia, che ła atribuise a ła leje federałe ła priorità in confronto a łe leji dei Stati federai.
La Costitusion ła zera stada finia inte el setenbre del 1787 da ła convension de Fiładelfia e ratifegada inte el zugno del 1788. Ła zera entrada in vigore inte el marso del 1789 e da chel momento ła ze sta modificada 27 volte, par satisfazer łe ezijense de na nasion che ła ze fondamente canbiada inte el corso dei sècołi. In zenerałe, i primi dieze emendamenti, conosesti cołetivamente cofà Bill of Rights (ła "Carta dei Deriti"), i dà protesion spesìfiche par łe libartà e ła zustìsia rełative ai indivìdui e i mete restrision ai poderi del goerno. La pì granda parte dei Disete emendamenti seventi i sgrandise oncor-pì łe protesion dei deriti siviłi individuałi. Altri i fa fronte a cuestion rełasionae co l'autorità federałe o i modifega i prosedimenti del goerno. Tute e cuatro łe pàzene de ła Costitusion orizenałe łe ze scriveste su pergamena.
Secondo el Senato dei Stati Unii: "Le prime trè parołe de ła Costitusion — «We the People» ("Nualtri, el Pòpoło") — łe aferma che el goerno dei Stati Unii el susiste par servire i so sitadini. Par pì de du secołi ła granda Costitusion ła ze restada in vigoria parché i so autori i ga co sapiensa separà e ecuiłibrà i poderi del Stato cusita da protèzar i intaresi de ła majoransa, i deriti de łe menoranse, de łe libertà e de l'uguajansa, del goerno federałe e cuełi là dei sìngułi Stati". Ła ze ła prima, e pì antiga, costitusion scrivesta e codifegada in vigore oncora oncó e ła so stendidura e entrada in vigore łe ga segnà un momento de granda inportansa inte ła istòria de ła democrasia che ła ga influensà łe costitusion de tante altre nasion vegneste drioman.
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Costitusion dei Stati Unii de l'Amèrica
el detien schemi gràfeghi so
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- (EN) Constitution of the United States of AmericaEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
| Controło de autorità | VIAF (EN) 179020116 · LCCN (EN) n79065871 · GND (DE) 4133001-8 · BNF (FR) cb166939979 (data) · WorldCat Identities (EN) n79-065871 |
|---|