Łéngua groenłandeza
Kalaallisut e kalaallisut  | |
|---|---|
 | |
| Nome locaƚe | Kalaallisut |
| Tipo | łéngua naturałe e łéngua viva |
| Parlà in |  Groenłandia, ( Danimarca ) |
| Autòctono de | Greenlandic Inuit people (en)  e Groenlàndia |
| Parlanti | |
| Totałe | 50 000 (2007 ) |
| Caratarìsteghe | |
| Scritura | alfabeto groenlandese, Kleinschmidt orthography e Scandinavian Braille |
| Clasifegasion lenguìstega | |
| łéngua umana łéngue èschimo-ałeutiane eschimezo Inuit | |
| Statuto ofisałe | |
| Lengua ofisałe in | Groenłandia, (Danimarca) |
| Regoƚà da | Oqaasileriffik [1] |
| Vulnerabiłità | 2 vulneràbiłe |
| Còdazi | |
| ISO 639-1 | kl |
| ISO 639-2 | kal |
| ISO 639-3 | kal |
| SIL | KAL |
| Glottolog | gree1280 |
| Linguasphere | 60-ABB-g |
| Ethnologue | kal |
| UNESCO | 687 |
| IETF | kl |
| Endangered languages | 8689 |
El kalaallisut o groenłandexe (anca ciamà groenłandexe oçidentałe, eschimo-groenłandexe o groenłandexe-inuktitut) l'è na łéngua eschimo-ałeutina parlà in Groenłandia e stretamente rełasionà con çerte łéngue canadexi come l'inuktitut. I so parlanti i'è çirca 54 000, piasè de quei de łe altre łéngue eschimo-ałeutine mese insieme. El kalaallisut l'è riconosuo come łéngua ofiçiale in Groenłandia.
Diałeti
[canbia | canbia el còdaxe]In Groenłandia ghè tri diałeti prinçipałi:
- Groenłandexe setentrional (Inuktun o Avanersuarmiutut) - El se parla visin a ła sità de Qaanaaq (Thule) e l'è più visin a l'inuktitut canadexe;
- Groenłandexe oçidental (Kalaallisut in senso propio) - L'è el più inportante dei diałeti;
- Groenłandexe oriental (Tunumiit oraasiat).
Fonołogia
[canbia | canbia el còdaxe]Ła fonołogia kalaallisut ła se distingue da queła de łe altre łéngue Inuit par via de na serie de asimiłasioni. Par exenpio, una de łe più famoxe parołe inuktitut, iglu (caxa), l'è illu in kalaallisut. A ła stesa maniera, el nome inkutitut, quando tradoto in kalaallisut, l'è inuttut.
Gramàtega
[canbia | canbia el còdaxe]Ła łéngua, come quełe a cui l'è inparentà, l'è fortemente połisintetica e ergativa. Manca quaxi del tuto łe parołe conposte.
El kalaallisut el distingue do clasi de parołe verte: sostantivi e verbi. Ogni categoria l'è sudivixa en parołe tranxitive e intranxitive. Se distingue cuatro persone (1ª, 2ª, 3ª, 3ª riflesiva), do numari (singołare, plurałe; no dual come in inuktitut), oto tenpi (indicativo, partiçipio, inperativo, optativo, condisional pasà, futuro condisional, condisional abituałe), diexe caxi (asołutivo, ergativo, equativo, strumentałe, łocativo, ałativo, ablativo, prołativo; par çerti nomi: nominativo, acuxativo). I verbi i ga n'inflesion bipersonałe par el sojeto e l'ojeto (distinti par persona e numaro). I sostantivi tranxitivi i ga n'inflesion posesiva.
Ortografia
[canbia | canbia el còdaxe]A difarensa de łe łéngue eschimo-ałeutine del Canada, el kalaallisut l'è scrito co l'alfabeto łatino e no col siłabario inuktitut. Fin a ła riforma del 1973 in kalaallisut vegnea uxà un caratere speçiałe, kra (ĸ), pò rinpiasà da ła łetara q.
Ligamenti de fora
[canbia | canbia el còdaxe]- Academia de ła łéngua groenłandexa
- Ła Bibia in Kalaallisut Archivià il 16 de marso 2008 in Internet Archive.
tradusion online de ła Cexa de Danimarca
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so groenlandezo
el detien schemi gràfeghi so
| Controło de autorità | GND (DE) 4158219-6 |
|---|