Salta al contegnùo

K2

Pending
Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.


Infobox de Zeografia fìzegaK2

Cànbia el vałor in Wikidata
SorteMontagna Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoKarakorum, 2 e Henry Haversham Godwin-Austen (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Parte deSeven Second Summits (en) Traduzi e sima ultrapromenente Cànbia el vałor in Wikidata
Liogo
ContinenteÀzia Cànbia el vałor in Wikidata
Rejon aministrativaContea Autonoma Tagica di Tashkurgan (RP Cina) (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata

Map

 
Caena montagnozaBaltoro Muztagh Cànbia el vałor in Wikidata
Dati e sifre
Altitùdene8 611 m Cànbia el vałor in Wikidata
Prominensa4 020 m Cànbia el vałor in Wikidata
Izołamento1 316 km Cànbia el vałor in Wikidata
Istoria
Istòrego
31 de lujo del 1954 prima scałada, per Lino Lacedelli (it) Traduzi, Achille Compagnoni (it) Traduzi
1902 1902 Karakoram expedition (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata



El K2 /kapaˈdo/ , conosesto anca cofà Monte Godwin-Austen, ChogoRi (in łéngua Baltì) o Dapsang, el ze pozisionà inte el grupo del Karakorum che el partégne de so volta a ła cadena de l'Himalaya e el ze, co i so 8611 metri, ła seconda montagna pì alta de ła Tera dopo de l'Everest.

El ze pozisionà inte el confin intrà ła parte del Kashmir controłada dal Pakistan e ła Contea Autònoma de Taxkorgan de Xinjiang in Cina.

Chogori signìfega Grandae montagna, ma par ła so dificultà alpinìstega e par el fato che de mèdia par ogni 4 alpinisti che i tenta ła scałada, uno el more. El K2 el ze conosesto anca cofà ła Montagna Selvàdega. Intrà i Otomiłe, el K2 el ga el secondo pì alto taso de mortałità de scałada dopo l'Annapurna[1]. L'alpinista Reinhold Messner el ghea indegà che se ze drio parlar de l'Otomiła pì difisiłe da scałare[2]; opinion condividesta anca da altre fonte esperte[3]. La so dificoltà ła ze ła soma de vari fatori: l'estrema ripidesa de tuti i so versanti, ła prezensa de trati de ranpegada inpegnativi arente de ła sima, el no èsarge cuazi totałe de posti boni par canpezar[3]. La sima ła ze stada rivada par ła prima volta da na spedision italiana inte el 31 de lujo del 1954[4][5].

Etimołozia e denomenasion

[canbia | canbia el còdaxe]
Dezegno de Montgomery par el K2.

El nome K2, che el signìfega Karakorum 2, o sia ła seconda sima del Karakorum, el ze sta creà da T.G. Montgomery, un menbro del grupo che, guidà da Henry Godwin-Austen, el ghea fazesto mezurasion inte el 1856.

El "2" el zera nasesto de fato da un erore de mezurasion de l'altesa de ła sima. Cofà K1 el vegnea indegà el Masherbrum in chel tenpo ma che invese el ze pì baso. Par s-ceta coincidensa el nùmaro 2 el corispondeva parò a ła pozision de ła montagna inte ła lista de łe sime pì alte del mondo e sta motivasion ła ghene ga zustifegà dopo el so mantegnimento.

Drio cheło che ghea afermà H. Adams Carter, el nome ChogoRi el saria na denomenasion osidentałe, nasesta da l'union de łe parołe Baltì chhogo (= granda) e re (= montagna), e che dizendo el vero no el vegnaria gnanca doparà da ła popołasion locałe, che ła dòpara "K2", pronuncià Ke-tu[6][7]. El tèrmano Ketu el ze par fin drio ciapar par i Balti el signìfegà de sima erlevada, granda montagna[7].

La dificoltà de l'escałasion del K2 ła ze de fato pì alta de cueła de l'Everest.

Oltre che a na forte pendensa, el K2 el prezenta numarévułi pasaji alpinìsteghi difisiłi, rìpidi e de stra-alta cuota, andove ła via normałe par l'Everest ła prezenta cofà dificoltà alpinìstega solché el Hillary step.

El K2 el ze par de pì situà in posti distanti da tuta l'ocorensa: el canpo baze el ze a 80 km de destansa a pie da ła pì arente locałità rivàbiłe da veìcułi, Askole, de sti 80 km, 60 i ze da percórar inte el jasaro Baltoro.

La latitùdene del K2 ła ze par de pì de 8 gradi pì verso nord in confronto a l'Everest, el che, se da na parte ła indebołise el ìnpito del monson, da l'altro ła rende el clima pì fredo e che pì difisilmente el połe vegner prevedesto: ła montagna ła ze de fato de frecuente sotoponesta al descaenarse de stra-pericułoze tenpeste che łe dura anca vari dì e che in serti ani ła ga inpedio de rivar a ła sima par l'intiera stajon.

La dificultà del K2 el ze testimoniada da l'ełevada persentuałe de mal-èziti sul nùmaro totałe de tentativi, conprendeste anca numarévułe vere e pròpie trazèdie. La seconda escałasion el ze avegnesta belché 23 ani dopo de ła prima, o sia inte el 1977. Ła prima scałada invernałe del K2, dopo numarévułi tentativi da parte de vari alpinisti, ła ze avegnesta inte el 16 de zenaro del 2021, fazesta da 10 alpinisti nepałezi.

Percorsi e scałae

[canbia | canbia el còdaxe]
Le prinsipałi vie de escałasion verzeste sul versante pakistan de ła montagna. A: Cresta Òvest; B: Parete Òvest; C: Cormeło Sudòvest; D: Parete Sud; E: Speron Sud-Sudest; F: Speron Abruzzi

Łe ghe ze vàrie vie de escałasion inte el K2, ma tute łe prezenta dificultà comuni, intrà łe cuałi łe pì inpegnative łe ze ła rìpida pendensa, ła forte espozision e numarévułi difisiłi pasaji alpinìsteghi.

Inte versante pakistan, ła parte pì conosesta de ła montagna, łe ghe ze łe seventi vie:

  1. El speron dei Abruzzi (o cresta Sudest) - ła ze ła via doparada par ła prima scałada e, se bè che ła sìpia considerada intrà łe vie pì "normałi", ła ze bastansa difisiłe e pericułoza.
  2. Cresta Nordest - via longa e co còrneghi, inaugurada da Rick Ridgeway, John Roskelly, Lou Reichardt e Jim Wickwirre inte el 1978.
  3. Speron Sud-Sudest - variasion del Speron dei Abruzzi, al cuało el se unise. Ła ze forse ła via pì segura parché ła èvita el primo grando ostacoło del Speron Abruzzi, ła Piramide Nera.
  4. Parete Sud o "Via Połaca" - estremamente esponesta a łe slavine e tanto pericułada. Reinhold Messner butàndoghe el òcio el ła ghea zudegà cofà na via suicida. Scałada inte el 1986 dai połachi Jerzy Kukuczka e Tadeusz Piotrowski, i cuałi i mantien oncora oncó ła so notoriesa, nisuni altri el ze sta bon de repeter l'inpreza.
  5. El cormeło Sudòvest dizesto anca Magic Line (Via Màzega) - tanto tècnega e ła seconda pì difisiłe. El zera sta scałà inte el 1986 dal trio połaco slovaco Piasecki-Wroz-Bozik
  6. Parete Ovest - tecnegamente difisiłe e de erlevada altitùdene, scałada da na cordada rusa inte el 2001.
  7. Cresta Ovest - scałada inte el 1981.

Inte el versante cineze, tanto manco esplorà e frecuentà, anca parché łe autorità cinezi łe inpedise ła dòpara de portatori locałi cofà i sherpa nepałezi, ghe ze solché 2 percorsi esplorai:

  1. Cresta Nord - inaugurada da na granda spedision japoneze inte el 1982, el ze forse uno dei percorse himalayani pì intaresanti; da farghe fronte in grupi numarévułi, anca se ła ga problemi de spàsio al canpo 1 e al canpo 4.
  2. Parete Noròovest - inaugurada inte el 1992, ła prevede el pasajo par ła cresta Nordòvest par dopo ligarse de novo al percorso presedente.
  1. 8000ers.com - statistiche di mortalità dei 14 ottomila
  2. Reinhold Messner, K2 Chogori, Corbaccio, 2004, ISBN 9788879726658
  3. 3,0 3,1 (EN) David Roberts, K2: The bitter legacy, in National Geographic Adventure, settembre 2004 (consultàbiłe online)
  4. Walter Bonatti, Montagne di una vita, Baldini Castoldi Dalai, 2006, ISBN 9788860730633
  5. Lino Lacedelli - Giovanni Cenacchi, K2 - il prezzo della conquista, Mondadori, 2006, ISBN 9788804558477
  6. (EN) H. Adams Carter, "A Note on the Chinese Name for K2, Qogir", American Alpine Journal, 1983, p. 296, consultàbiłe on line (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).
  7. 7,0 7,1 (EN) H. Adams Carter, Balti place names in the Karakoram, American alpine Journal, 1974, pagg. 52-segg., consultàbiłe on line (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema). (PDF)


Altri projeti

[canbia | canbia el còdaxe]

Linganbi foresti

[canbia | canbia el còdaxe]


Controło de autoritàVIAF (EN237689875 · ISNI (EN0000 0004 6027 8100 · LCCN (ENsh85071201 · GND (DE4029096-7 · BNF (FRcb11953166t (data) · BNE (ESXX453315 (data) · NDL (ENJA00627932 · WorldCat Identities (EN237689875
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=K2&oldid=1157833"