Conzura de Bedmar

Con l'espresion de ”Conzura de Bedmar” A se ìndega ła conzura che se ga zviłupà a Venesia inte'l parìodo 1617 -1618 so inpluso de l'inbasador spanjoło, el marcheze de Bedmar, che el gaveva el scopo de desfar el governo łocałe e inponer el dominio ibèrego so tute łe tere venesiane. Scoverzesto el tuto, A ghe ze ndàe drìo numaroze ezecusion e el Bedmar l'è stà rinpatrià.

Situasion połìtega

Ai inisi del XVII sècoło A ghe zera un forte ràdego intrà el renjo de Spanja e ła Repùblega venesiana. In partegołar, i ibèreghi i deziderava inponer el só controło so l'Adriàtego e so łe ancora riche rote comersałe verso l'Oriente. Suparzó al 1616/1617, el viceré spanjoło, Pedro Téllez Girón, duca de Osuna (1579–1624), omo noto par i só intrighi e desiderozo de vitorie sensasionałe par oviar a ła só scarsa asion de governo inte łe provinse de l'Italia meridionałe, ga scominsià a ordir un conploto par butar zo ła Repùblega e tornar inte i favori del re Filippo III de Spanja.

Conzura

Mentre a Venesia el marcheze de Bedmar, anbasador sin dal 1607, gaveva creà na vasta rede de spionazo che podeva venjir a conosensa de scuazi tuto, el viseré, fursi de só inisiativa, el ga invià un franseze, Nicolò Renault, insenbre a dei conplisi, ad inrołarse inte ła flota venesiana. El franseze ga inisià a coronper altri só conasionałi che i conbatea soto łe insenje de ła Repùblega, mentre el marcheze de Bedmar otenjeva ła neutrałità, se non el puzo, dei anbasadori de Inghiltera e Fransa.

El pian, ben architetà, prevedeva un ataco dal mar da parte de ła flota spanjoła, mentre i revoltozi, invese che jutar inte ła defeza, i gavarìa creà panico e confuzion drento a ła sità. Segondo el stòrego Giuseppe Tassini, za inte'l novenbre 1617 e inte'l marso 1618 A se ga proà par do volte de métar in ato el tuto, ma ghe zera stà inconvenjenti tałi par cui se ga dovesto rinviar.

El pezante retardo ga influìo negativamente so ła conzura, e el 9 de apriłe 1618 na łétara anònema ga avertìo el governo venesian, za insospetà da serte voze. A sto ponto Renault, costrinzesto dai sospeti ad azir, ga provà a convinser un nòbiłe franseze, Baldassarre Juven, a unirse a èło, ma sto ùltemo el ga coresto a denonsiarlo al governo.

El 12 de majo 1618 Renault ze stà arestà e, reo confeso, łui e altri conplisi i zera stai copai inte i zorni e inte i mezi sucesivi.

Conseguense

El fałimento de ła conzura ga portà a na ondada de aresti che ga scoà via ła rede tanto łaboriozamente creada dal Bedmar che, vero cao de ła conzura o pì probabilmente capro espiatorio, el zera stà reciamà in patria. Inte'l parìodo 1618–1622, na mota de parsone łe ga venjesto arestàe e meteste a morte, e soło el cazo de Antonio Foscarini, nòbiłe zustisià inzustamente el 21 de apriłe 1622, gaveva convinsesto łe autorità venesiana a fenir ła represion che, in onji cazo, ła gaveva otenjesto el só efeto.

El viseré Ossuna, drìoman al fałimento de ła conzura, el ze stà obligà a tornar in Spanja andove, arestà, el ga morìsto inte'l 1624 in dezgrasia.

Ipòtezi alternative

L'ipòtezi che ła Conzura de Bedmar ła fuse stà simułà dai Venesiani par só fini diplomàteghi ła ze stà formałizà inte ła Histoire de la Republique de Venise publegada inte'l 1819 da Pierre Antoine Noël Bruno (noto anca cofà conte Daru), el comandante napołiònego che gaveva direto l'armada franseze inte'l sachezo de Venesia.

El clima ideołòzego del Congreso de Viena e de ła Restaurasion inte'l cuało venjiva spartìo intrà łe Monarchie europee, come botin napołiònego, el patrimonio teritoriałe e culturałe de ła Repùblega de Venesia, ga dazesto resalto a ła "Histoire de la Republique de Venise". Ciò ga parmetesto che łe só falsefagasion stòreghe łe influesase łibretisti e romanzieri (Manzoni, Hugo, Boito, Dall'Ongaro par mensonar intrà i pì famozi) e che, traverso łe só oparete teatrałe, se difondese inte l'imazenario popołar.

Łe ipòtezi ideołòzeghe del Daru, sia cueła zenarałe a ła cuała A se ispira ła só Histoire, sia cueła spesìfegaa rełativa a ła Conzura de Bedmar, łe venjiva tutavia destituìe de onji credibiłità stòrega dal conte Domenico Tiepolo inte ła só òpara "Discorsi sulla Storia Veneta", za inte'l 1828.

Bibliografia

• Giuseppe Tassini, ”Condanne capitali”, ed. Filippi, Venezia 1966, pagg. 184 ss.
• Claudio Rendina, ”La vita dei dogi”,ed. Newton Compton editori, Roma 1984 e Andrea Da Mosto “I dogi di Venezia”,ed. Giunti Martello, Torino 1983; per quanto concerne i dogi veneziani succedutisi nel periodo 1618–1623.
• Domenico Tiepolo, ”Discorsi sulla Storia Veneta”, ed. Matiuzzi, Udine 1828. Disponibile in GoogleBooksbooks.google.com.