Salta al contegnùo

Citrus

Pending
Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
TassoboxCitrus Cànbia el vałor in Wikidata

Cànbia el vałor in Wikidata
Dati
Fonte deAgrume e succo di agrumi (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Piante
Tipo de frutaesperidio (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Tasonomia
SuperregnoEukaryota
RegnoPlantae
ÓrdeneSapindales
FamejaRutaceae
SotofamejaAurantioideae
ZènareCitrus Cànbia el vałor in Wikidata

L., 1753

Nomenclatura
Sinònemi
Fortunella Cànbia el vałor in Wikidata

Citrus L., 1753 el ze un zènaro de angiosperme de ła fameja Rutaceae[1] (sotofameja Aurantioideae).

I ze tuti grandi arbusti o àlbere senpreverdi che i riva a 5–15 m de altura. I fruti i ze fragranti e ła majorparte i ze pieni de sugo. I contien na larga persentuałe de àsido sìtrego che ła ghe da ai fruti el caratarìstego odor e saor a-strenzente. I ze anca òtime fonti de vitamina C.

Se pensa che i gàpia avesto orìzane in Azia tropegałe e subtropegałe.

Orìzane e distribusion

[canbia | canbia el còdaxe]

Cofà tuti i agrumi, i Citrus i ga orìzane da l'Azia sudorientałe, a sud de l'Himalaya (India, Pakistan, Birmania) fin a ła Cina Meridionałe, Thailandia, Malaysia, Fiłipine e Indonèzia. De ste zone, ła ze l'Ìndia cheła co pì forme selvàdeghe.

La so cultivasion ła ze scumisiada sirca 3000 ani fa, inisialmente par ricavar profumi e par fini ornamentałi, e de sevente par prodùzare fruti comestìbiłi. Atualmente el ze cultivà soratuto inte l'àrea mediterànea, in Mèdio Oriente, in Braziłe, in Flòrida, Całifornia, Caràibi, ma anca in Sudafrica, Mozanbigo, Austràlia, oltre che par òvio anca inte łe zone aziàteghe de orìzane.

El zènaro Citrus el ga drento łe seventi spece:[1]

Citrus paradisi
Cedrara (sedrara) (Citrus medica)
Mandarinaria (Citrus reticulata)
Limonara (Citrus limon)
Ponpelmara (Citrus paradisi)
Naransaro dolse (Citrus sinensis)
ibridasion de no serta cołocasion

[Fonte nesesària]


Cultivasion

[canbia | canbia el còdaxe]

Dal momento che łe àlbare del zènaro łe se ibridiza racuanto fàsiłe, tute łe àlbare cultivae łe ze produzeste incalmando łe vołeste cultivar in piante prozenidore sełesionae par ła rezistenza a łe małatie e par ła rusteghità.

Łe àlbare del zènaro Citrus no łe riese sofrire zeneralmente łe zełae invernałi, solché poche ibridasion łe ze bone de sofrir tenperadure soto el ponto de zeło (0 °C) ma no łe produze fruti de cuałità. Łe àlbare in cuestion łe crese ben inte on clima sołivo e ùmido costante, co na bona irigasion. Siben łe sìpia latifoje, łe ze senpreverdi e no łe perde mai łe foje.

Łe àlbare łe fiorise in primavera e i fruti i vien fora poco dopo. I fruti i taca madurar in autuno o inte el scumìsio de l'inverno, dipendendo da la spece, e el so sugo el tende indolsirse co ła madurasion.

Racuanti amadori i cultiva spece nane in pitaro o sere ("orànzerie" o "limonare") inte łe àree andove ze masa fredo par cultivarle a sieło seren. Un clima justo, un justo inrajamento sołivo e na fonte de àcua coriva i ze nesesari par produre e far madurar i fruti.

Na spece doparada in profumaria par łe so note fresche de testa el ze el bergamoto (Citrus × bergamia Risso et Poiteau).

Sta spece se ła vegnese cultivada inte ła provincia de Rejo Całàbria (Itàlia), sevendo łe regołaminti de on disiplinar de produsion, ła godaria del màrchio DOP ((IT) Denominazione di Origine Protetta) istituio da ła Comunità eoropea par łe so partegołari caratarìsteghe.

I fiuri de łe piante de ciuciae da łe ave e de consevensa ghe se połe ricavar bon miełe profumà, parché el zènaro Citrus el ze fato da bone piante mełìfare e de intarese aviculturałe.

Voze corełae

[canbia | canbia el còdaxe]

Bibliografia

[canbia | canbia el còdaxe]
  • (EN) Swingle W.T., Reece P.C., The botany of Citrus and its wild relatives, in W. Reuther, H. J. Webber, and L. D. Batchelor [eds.], The citrus industry, vol. 1, History, world distribution, botany, and varieties, Berkeley, California, USA, University of California, 1967, pp. 190–430 (archivià dal URL orizenałe il 1º settembre 2013).


  1. 1,0 1,1 (EN) CitrusThe Plant List. entrada il 28 maggio 2016.

Altri projeti

[canbia | canbia el còdaxe]

Linganbi foresti

[canbia | canbia el còdaxe]


- a comprehensively illustrated website with descriptions and uses of over 400 varieties of Citrus.
Controło de autoritàLCCN (ENsh85026225 · GND (DE4139287-5 · NDL (ENJA00564896
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Citrus&oldid=1171684"