Betula
| Betula | |
 | |
| Clasefegasion sientìfega | |
|---|---|
| regno | Plantae |
| division | Magnoliophyta |
| clase | Magnoliopsida |
| ordene | Fagales |
| fameja | Betulaceae |
| genare | Betula |
Ła brèdoła (o bredol, albareła o bioła, beđòl o pirca (nome sientifego Betula) ła xe na pianta deła fameja dełe Betulaceae. in inglexe se dixe birch, in todesco Birke, in sloveno bréza, in taljan betulla.
Ła pol rivare a 15-30 metri de altesa e vivare fin a 160 ani. Sta pianta la buta el połine fra febraro e apriłe.
Ałergia ała bredoła[canbia | canbia el còdaxe]
Fra febraro e aprile el połine fa danare kuei ke xe ałergici al połine de bredoła, con starnui, bruxor de oci e asma (ałergia ała bredoła). In Scandinavia ła bredoła, o mejo el so połine, xe ł'ałergene ke fa vegnere pi ałergie de tuti.
.svg)
Ła bredoła come albaro sinboło[canbia | canbia el còdaxe]
Ła bredoła xe ł'albaro nasional deła Finlandia
El legno[canbia | canbia el còdaxe]
El legno de bredoła el rexiste al seco e ał'umido e el vien doparà dal marangon par fare careghe, tołe, scałe, ma anca socołi e dóe dełe boti. Senpre el legno de bredoła xe un otimo legno da bruxare.
El suco de bredoła[canbia | canbia el còdaxe]
Faxendo dei taj suła scorsa, se pol tirar fora un suco, un fià dolse, verde ciaro, bevù in specie in Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Rusia, Bielorusia e Ucraina: el suco de bredoła. Secando i buti e łe foje, se pol avere un te diuretico, xontandoghe aqua de bojo.
El ksiłitoło, sucaro del legno[canbia | canbia el còdaxe]
Dała bredoła se tira fora el ksiłitoło o sucaro del legno (formuła chimica C5H12O5),
un alcol ke el ga manco całorie del sucaro normałe (sacarosio) e el pol esare doparà dai diabetici sensa ke el ghe tira su el liveło de sucaro 'ntel sangue (glicemia). Doparà drento ła ciunga (ciunghe al ksiłitoło), el defende i denti dała placa baterica e dała carie.
Çerti studi i ga anca fato vedare ke 'l ksiłitoło (łe ciunghe al ksiłitoło) el pol prevenire łe otiti. Ocio coi can perché el ksiłitoło el xe vełenoso par lori e se i ghin magna tanto, i pol morir.
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85014281 · GND (DE) 4136469-7 · BNF (FR) cb12288358h (data) |
|---|
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Bredoła
Wikispecies el detien informasion so Bredoła
