Łetònia
rimandamento da Łetonia
Ła Łetònia, ufisialmente Repùblega de Łetònia (en łèton Latvijas Republika) ła xe un paéxe situà inte l'Eoropa setentrional.
Ła confina a nord co l'Estonia [22], a òvest co ła Rusia [23], a sud-ost co ła Biełorusia [24], a sud co ła Łituania [25] e a òvest ła xe bagnà dal Mar Bàltico.
Zeografia fìxica[canbia | canbia el còdaxe]
Ła ga na superfisie de 64 589 km².
Ła xe conpresdésta intra i 55°40' e i 58°05' de łatitùdene nord e i 20°58' e 28°14' de łonxitùdene est, rivolxesta su ła banda oriental del Mar Bàltico.
Morfołogìa[canbia | canbia el còdaxe]
El teritorio el xe formà da pian trocà da cołine che no łe pasa i 300 m de altessa.
El punto pi ełevà del paéxe el xe el Gaizina kalns, che eò riva ai 311 m de levatésa.
Idrografìa[canbia | canbia el còdaxe]
El paéxe el xe bagnà dal Mar Bàltico, ła łónga costa (531 km) ła xe prevałenteménte sabióxa e no ła ga ìxołe.
L'ełeménto caraterixante del łitorał łèton el xe el Gólfo de Riga o Baia de Riga, (in łèton Rīgas Jūras līcis[26]. L'àrea intrigada dal gólfo ła xe de 18 000 km² e ła fondésa màsima ła xe de 54 m.
El fiume prinsipal el xe ła Daugava[27].
Altri fiumi che i córe su teritorio łèton i xe: Gauja, Venta, Lielupe, Abava, Quellinor.
Ghe xe pi de 3000 łaghi, de orìxen jasal.
Anbienti naturałi[canbia | canbia el còdaxe]
El 40% de ła superfise de ła Łetònia ła xe boscóxa. Se cata anca xone de tórbiera e de pałude.
Istòria[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Łetònia ła xe costituìa da quatro rejon tradisionałi: Curlandia (Kurzeme), Łivonia (Vidzeme), Semigałia (Zemgale) e Łatgałia (Latgale).
Zeografia połitega[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Łetònia ła xe na repùblega parlamentare.
L'atuałe primo ministro l'é Laimdota Straujuma mentre ł'atuałe prexidénte de ła repùblega el xe Raimonds Vējonis[28].
Ła cavedal ła xe Riga.
Demografia[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Łetònia ła ga 2 254 653 de abitanti (2010).
Etnìe[canbia | canbia el còdaxe]
Ła Łetònia ła ga ła sévente conpoxision etnega[29], in parsentuałi:
- 59,4% łètoni,
- 27,6% rusi,
- 3,6% biełorusi,
- 2,5% ucràini,
- 2,3% połachi,
- 1,3% łituani,
- 3,3% altri (ebrei, todéschi, èstoni, tàtari, e rom)
Rełijon[canbia | canbia el còdaxe]
Ła popołasion ła xe prinsipalménte de rełijon cristiana. El pi grando grupo el xe qûeło-łà łuterano (556 000[30]), co pi cee parsentuałi de catòłisi (430 405) e de ortodosi orientałi (350 000).
N'altra rełijon ła xe el dievturi [31], che el ga raixe stòreghe baxae su ła mitołogìa del perìodo pre-Cristian.
Inoltra in Łetònia ghe xe na comunità ebrea (9 883[32]) che ł xe prinsipalménte qûeło-ła che resta del perìodo soviètego. Ła comunità ebrea łètona ła xe stà anientada durante ła secónda guera mondiałe: secondo l'ùltimo censiménto ofisial inte el 1935 ła jera formada da 93 479 ebrei, sérca el 6,4% de ła popołasion total.
Łéngua[canbia | canbia el còdaxe]
Ła łéngua ofisial de ła Repùblega de Łetonia ła xe el łèton[33].
El ruso el xe in asołuto ła łéngua de minoransa pi prexente, parlada o capìa almanco da na bóna part de popołasion no rusa.
Ła łéngua łatgałiana ła xe difondésta inte ła Łatgałia[34].
Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]
-
panorama da ła cołina de Gaiziņš
-
fiume Daugava a Daugavpils
-
panorama de Jelgava
-
Culdiga, sito candidà a partrimonio mondial ONUESC
Note[canbia | canbia el còdaxe]
- ↑ Declarà da: Costituzione della Lettonia. Sesion del documento: 4, . Łéngua de l'òpara o del nòme: lètono.
- ↑ voze de refarensadata.stat.gov.lv.
- ↑ URL de refarensa: http://www.lsm.lv/lv/raksts/latvija/zinas/saeima-ratifice-latvijas-pievienosanos-oecd.a188113/.
- ↑ URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1. Editor: Grupo de Fornidori Nucleari. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: http://mcce-mil.com/wp-content/uploads/glance/MCCE-AT-A-Glance-September-2017.pdf. Editor: Sentro de Coordenamento de Movimenti Eoropei. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editor: Organizasion Idrogràfega Internasionałe. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
- ↑ URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
- ↑ URL de refarensa: https://www.touteleurope.eu/les-pays-membres-de-l-espace-schengen.html.
- ↑ URL de refarensa: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consultasion: 7 de marso del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/latvia. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
- ↑ URL de refarensa: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Editor: Banca Mondiałe. Data de consultasion: 26 de agosto del 2023.
- ↑ 17,0 17,1 voze de refarensahdr.undp.org.
- ↑ URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS. Data de consultasion: 2 de apriłe del 2018.
- ↑ voze de refarensaitu.int.
- ↑ 20,0 20,1 voze de refarensaitu.int.
- ↑ 21,0 21,1 voze de refarensaiec.ch.
- ↑ par 267 km
- ↑ par 217 km
- ↑ par 141 km
- ↑ par 453 km
- ↑ in èston Liivi Laht
- ↑ noto anca cofà Dvina Osidental
- ↑ che el ga sostituio Andris Bērziņš el 2015
- ↑ Cia Factbook, 2010
- ↑ par i dati del 2003
- ↑ in inglexe godkeepers
- ↑ dati del 2005
- ↑ Ła łéngua łèton, cofà el łituan e l'estinguést antigo prusian, l'apartien al grupo bàltico de ła faméja de łe łéngue indoeoropee
- ↑ ła major part dei łinguisti i consìdera el latgałian un diałeto de ła łéngua łètona
Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Letònia
Łinganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]
- Sito ufisałelatvia.eu.
- LettoniaTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
- Lettonia, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
- (IT, DE, FR) Łetòniahls-dhs-dss.ch, Disionàrio stòrego de ła Svìsara.
- (EN) Peteris V. Gulyans, Arnold Spekke, James H. Bater, Aivars Stranga, Kazimierz Maciej Smogorzewski e Romuald J. Misiunas, LatviaEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
- (EN) Opere riguardanti ŁetòniaOpen Library, Internet Archive.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
| Controło de autorità | VIAF (EN) 125422131 · ISNI (EN) 0000 0001 2151 8114 · LCCN (EN) n80150219 · GND (DE) 4074187-4 · BNF (FR) cb119455515 (data) · NDL (EN, JA) 00569322 · WorldCat Identities (EN) n80-150219 |
|---|
