Łetònia

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Łetonia
Globe icon.svgŁetònia
Latvija (lv) Cànbia el vałor in Wikidata
Bandiera Stema
Bandiera Stema
Someja


InoDievs, svētī Latviju! Cànbia el vałor in Wikidata


Bomò«Tēvzemei un Brīvībai»
«Per la Pàtria i la llibertat»
«Best enjoyed slowly» Cànbia el vałor in Wikidata
Pozision

Map

57°N 25°E / 57°N 25°E57; 25Coordinae: 57°N 25°E / 57°N 25°E57; 25

ContinenteEuropa

CapitałeGreater Coat of Arms of Riga - for display.svg  Riga Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe1 875 757 (1° de zenaro del 2022) Cànbia el vałor in Wikidata
Red Arrow Down.svg−33 243 (2019)
Densità29,04 hab./km²
Demònemolètone, lètoni, lètona, lètono  Edit this at Wikidata
Idiomalètono Cànbia el vałor in Wikidata
Speransa de vita74,52927 (2016) Cànbia el vałor in Wikidata
Green Arrow Up.svg0,048779999999994 (2015)
Taso de suicìdio16,1 (2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Putełi no scołarizai6 581 (2015) Cànbia el vałor in Wikidata
Red Arrow Down.svg−3 393 (2014)
Zeografia
Parte destati bàlteghi, Union Eoropèa, Spàsio Econòmego Eoropeo e Eoropa setentrionałe Cànbia el vałor in Wikidata
Àrea64 593,79 km²[2] Cànbia el vałor in Wikidata
Àcua1,5 % Cànbia el vałor in Wikidata
Bagnà daMar Bàltego Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì altoGaiziņkalns (it) Traduzi (311,94 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Ponto pì basoMar Bàltego (0 m) Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Flag of Sweden.svg  Svèsia
Flag of Estonia.svg  Estònia
Flag of Lithuania.svg  Lituània
Flag of Russia.svg  Rùsia (1991–)
Flag of Belarus.svg  Biełorùsia (1991–) Cànbia el vałor in Wikidata
Dati istòreghi
Creasion18 de novenbre del 1918
Prima mesion documentadaRSS Letònia, Governatorato della Livonia (it) Traduzi, Governatorato di Pskov (it) Traduzi e Repùblega Sociałista Soviètega Lètone Cànbia el vałor in Wikidata
Organizasion pułìtega
Forma de goernorepùblega parlamentària e repùblega Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano ezecutivoGoerno de Łetònia (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Òrgano lejislativoSaeima Cànbia el vałor in Wikidata
Presidente de ła Letònia Cànbia el vałor in WikidataEgils Levits (8 de lujo del 2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Primi ministri de ła Letònia Cànbia el vałor in WikidataArturs Krišjānis Kariņš (it) Traduzi (23 de zenaro del 2019) Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de Democrasia

7.24/10

   

Menbro de
Economia
Persentuałe IVA21 % Cànbia el vałor in Wikidata
Ìndaze de desviłupamento oman0,863[16] Cànbia el vałor in Wikidata (2021[16] Cànbia el vałor in Wikidata)
Monedaeuro Cànbia el vałor in Wikidata
Banca sentrałeBanca de Letònia Cànbia el vałor in Wikidata
Taso de dezocupasion9,4 %[17] Cànbia el vałor in Wikidata
Coefisente de Gini

34.5/100

   

Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1LV Cànbia el vałor in Wikidata LVA Cànbia el vałor in Wikidata 428 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze postałeLV-1919 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionLV Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Domìnio de primo liveło.lv
Prefiso tełefònego+371 Cànbia el vałor in Wikidata
Tełèfono d'emerzensa
Còdaze NUTSLV Cànbia el vałor in Wikidata
Preza ełètrega
Istòrego

Sito weblatvia.eu Cànbia el vałor in Wikidata

MusicBrainz: 66eb3e73-d69e-3581-9a23-a73b4c64c8dd

Ła Łetònia, ufisialmente Repùblega de Łetònia (en łèton Latvijas Republika) ła xe un paéxe situà inte l'Eoropa setentrional.
Ła confina a nord co l'Estonia [21], a òvest co ła Rusia [22], a sud-ost co ła Biełorusia [23], a sud co ła Łituania [24] e a òvest ła xe bagnà dal Mar Bàltico.

Zeografia fìxica[canbia | canbia el còdaxe]

Łetonia dal satèłite

Ła ga na superfisie de 64 589 km².

Ła xe conpresdésta intra i 55°40' e i 58°05' de łatitùdene nord e i 20°58' e 28°14' de łonxitùdene est, rivolxesta su ła banda oriental del Mar Bàltico.

Morfołogìa[canbia | canbia el còdaxe]

El teritorio el xe formà da pian trocà da cołine che no łe pasa i 300 m de altessa.
El punto pi ełevà del paéxe el xe el Gaizina kalns, che eò riva ai 311 m de levatésa.

Idrografìa[canbia | canbia el còdaxe]

El paéxe el xe bagnà dal Mar Bàltico, ła łónga costa (531 km) ła xe prevałenteménte sabióxa e no ła ga ìxołe.
L'ełeménto caraterixante del łitorał łèton el xe el Gólfo de Riga o Baia de Riga, (in łèton Rīgas Jūras līcis[25]. L'àrea intrigada dal gólfo ła xe de 18 000 km² e ła fondésa màsima ła xe de 54 m.

El fiume prinsipal el xe ła Daugava[26].
Altri fiumi che i córe su teritorio łèton i xe: Gauja, Venta, Lielupe, Abava, Quellinor.

Ghe xe pi de 3000 łaghi, de orìxen jasal.

Anbienti naturałi[canbia | canbia el còdaxe]

El 40% de ła superfise de ła Łetònia ła xe boscóxa. Se cata anca xone de tórbiera e de pałude.

Istòria[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Łetònia ła xe costituìa da quatro rejon tradisionałi: Curlandia (Kurzeme), Łivonia (Vidzeme), Semigałia (Zemgale) e Łatgałia (Latgale).

Zeografia połitega[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Łetònia ła xe na repùblega parlamentare.

L'atuałe primo ministro l'é Laimdota Straujuma mentre ł'atuałe prexidénte de ła repùblega el xe Raimonds Vējonis[27].

Ła cavedal ła xe Riga.

Demografia[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Łetònia ła ga 2 254 653 de abitanti (2010).

Etnìe[canbia | canbia el còdaxe]

Ła Łetònia ła ga ła sévente conpoxision etnega[28], in parsentuałi:

  • 59,4% łètoni,
  • 27,6% rusi,
  • 3,6% biełorusi,
  • 2,5% ucràini,
  • 2,3% połachi,
  • 1,3% łituani,
  • 3,3% altri (ebrei, todéschi, èstoni, tàtari, e rom)
Fasada de la Ceza dei Veci Credenti, Rēzekne, Łetonia

Rełijon[canbia | canbia el còdaxe]

Ła popołasion ła xe prinsipalménte de rełijon cristiana. El pi grando grupo el xe qûeło-łà łuterano (556 000[29]), co pi cee parsentuałi de catòłisi (430 405) e de ortodosi orientałi (350 000).

N'altra rełijon ła xe el dievturi [30], che el ga raixe stòreghe baxae su ła mitołogìa del perìodo pre-Cristian.

Inoltra in Łetònia ghe xe na comunità ebrea (9 883[31]) che ł xe prinsipalménte qûeło-ła che resta del perìodo soviètego. Ła comunità ebrea łètona ła xe stà anientada durante ła secónda guera mondiałe: secondo l'ùltimo censiménto ofisial inte el 1935 ła jera formada da 93 479 ebrei, sérca el 6,4% de ła popołasion total.

Łéngua[canbia | canbia el còdaxe]

Ła łéngua ofisial de ła Repùblega de Łetonia ła xe el łèton[32].

El ruso el xe in asołuto ła łéngua de minoransa pi prexente, parlada o capìa almanco da na bóna part de popołasion no rusa.
Ła łéngua łatgałiana ła xe difondésta inte ła Łatgałia[33].

Gałeria de someje[canbia | canbia el còdaxe]

Note[canbia | canbia el còdaxe]

  1. Declarà da: Costituzione della Lettonia. Sesion del documento: 4, . Łéngua de l'òpara o del nòme: lètono.
  2. Tìtuło: Reģionu, novadu, pilsētu un pagastu kopējā un sauszemes platība gada sākumā. Editor: Central Statistical Bureau of Latvia. URL de refarensa: https://data.stat.gov.lv/pxweb/lv/OSP_PUB/START__ENV__DR__DRT/DRT011/. Data de consultasion: 6 de febraro del 2023.
  3. URL de refarensa: http://www.lsm.lv/lv/raksts/latvija/zinas/saeima-ratifice-latvijas-pievienosanos-oecd.a188113/.
  4. URL de refarensa: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editor: Interpol. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  5. URL de refarensa: http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1. Editor: Grupo de Fornidori Nucleari. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  6. URL de refarensa: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editor: Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe. Data de consultasion: 7 de disenbre del 2017.
  7. URL de refarensa: http://mcce-mil.com/wp-content/uploads/glance/MCCE-AT-A-Glance-September-2017.pdf. Editor: Sentro de Coordenamento de Movimenti Eoropei. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
  8. URL de refarensa: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editor: Organizasion Idrogràfega Internasionałe. Data de consultasion: 8 de disenbre del 2017.
  9. URL de refarensa: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
  10. URL de refarensa: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  11. URL de refarensa: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consultasion: 4 de majo del 2019.
  12. URL de refarensa: https://www.touteleurope.eu/les-pays-membres-de-l-espace-schengen.html.
  13. URL de refarensa: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consultasion: 7 de marso del 2020.
  14. URL de refarensa: https://public.wmo.int/en/members/latvia. Data de consultasion: 26 de majo del 2020.
  15. URL de refarensa: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consultasion: 21 de lujo del 2020.
  16. 16,0 16,1 URL de refarensa: https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI. Declarà da: Rapporto sullo sviluppo umano. Data de publicasion: 2022. Editor: Programa de l'ONU par el Desviłupo.
  17. URL de refarensa: http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS. Data de consultasion: 2 de apriłe del 2018.
  18. URL de refarensa: http://www.itu.int/net/itu-t/inrdb/e129_important_numbers.aspx. Data de consultasion: 3 de lujo del 2016. Sototìtuło: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value. Curatore editoriale: Union Internasionałe de Tełecomunicasion. Tìtuło: International Numbering Resources Database.
  19. 19,0 19,1 URL de refarensa: http://www.itu.int/net/itu-t/inrdb/e129_important_numbers.aspx. Data de consultasion: 10 de lujo del 2016. Sototìtuło: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value. Curatore editoriale: Union Internasionałe de Tełecomunicasion. Tìtuło: International Numbering Resources Database.
  20. 20,0 20,1 URL de refarensa: http://www.iec.ch/worldplugs/list_bylocation.htm. Data de consultasion: 10 de zugno del 2016. Curatore editoriale: Commissione Elettrotecnica Internazionale. Tìtuło: World Plugs.
  21. par 267 km
  22. par 217 km
  23. par 141 km
  24. par 453 km
  25. in èston Liivi Laht
  26. noto anca cofà Dvina Osidental
  27. che el ga sostituio Andris Bērziņš el 2015
  28. Cia Factbook, 2010
  29. par i dati del 2003
  30. in inglexe godkeepers
  31. dati del 2005
  32. Ła łéngua łèton, cofà el łituan e l'estinguést antigo prusian, l'apartien al grupo bàltico de ła faméja de łe łéngue indoeoropee
  33. ła major part dei łinguisti i consìdera el latgałian un diałeto de ła łéngua łètona

Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]

Łinganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]








Controło de autoritàVIAF (EN125422131 · ISNI (EN0000 0001 2151 8114 · LCCN (ENn80150219 · GND (DE4074187-4 · NDL (ENJA00569322 · WorldCat Identities (ENn80-150219


Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Łetònia&oldid=1108714"