Arbatax

El porto de Arbatax (in sardo arbatàssa, donca l'acento el va in fóndo: arbatàx) el xe na frasion del comun de Tortolì inte ła Provincia de Noro, in Sardegna. El se cata a 5 km dal séntro de Tortolì.

L'è nato come paexoto de pescadori e po in gran parte l'è (stà) un porto comerciałe łigà a l'industria de ła carta: deso el vien doparà anca come porto par grose nave turìstiche che riva da Roma, Genova, Òlbia e ła Còrsica. Da Arbatàx parte anca i barcuni par i paixi visini e łe cale de l'Ojastra, Santa Maria Navarrese e Tancau, Cala Sisine, Cala Luna, Is puligi de nie, Cala Goloritzè.

El ga anca n'aeroporto internasionałe picenin cołegà soratuto co Austria, Germania e Itałia che el smista i turisti a Tortolì e łe altre locałità turìstiche de l'Ojastra.

Arbatax el xe famóxo par łe Roce Róse, dei scoji rusi tanto sugestivi che łe vien sù diretamente dal mar.

El nome e ła storia

Drio na etimołogìa no confermà, el nome arbatàx el vien da l'àrabo arba‘at ‘ash(ar) (quatòrdexe) riferio al fato che inte el porto gh'era ła tóre nùmaro quatòrdexe del sistema de avistaménto saracen: intel porto gh'era dalbon na tóre saracéna (come che ghen'è in tuta ła costa sarda) deso canbià co un faro, ma el dubio el vien dal fato che i àrabi no i ze mìa restai Arbatax tanto da łasar trace lenguìstiche inte i nomi. L' Amìride Mujahid al-Amiri di Denya (ciamà na volta Mugetto o Musetto) l'avéa ocupà el posto par un toco de ténpo masq curto, soło inte el 1015-16 (el 406 de l'Egira).

Ła popołasion orixinaria ła vien dai pescaduri de imigrai da Ponza e anca deso bona parte de l'economia l'è łigà a ła pésca.

Economìa e demografìa

Ła pésca ła cónta oncora par l'economia de Arbatax e el porto el ga anca zugà na parte inportante par l'industria łigà a ła cartiera de Tortolì: deso parò el turismo l'è drio deventar na risorsa senpre piasè inportante soratuto d'istà.

Col sviłupo gh'è vegnù sù diverse zone industriałi e turìstiche che łe ga unio ła frasion Arbatax al séntro de Tortolí. Deso come deso Arbatax l'è praticamente el terso paéxe de l'Ojastra, insieme co Tortolì e Lanusei.

Geografia e trasporti

Arbatax el xe su ła pónta de Cao Bellavista, in mezo ła costa orientałe sarda, tacà al Stagno de Tortolì. I paixi piasè rente i ze Tortolì a 5 km, Girasole a 9 km e Lotzorai a 11 km.

Via de mar

Da póco el porto l'è stà ingrandio par i grandi-traghiti che riva da Genova e Civitavecchia e par łe nave vełoci veloci che vien da Fiumicin.

Via aerea

A Arbatax ghe xe anca l'aeroportin internasionałe de "Tortolì-Arbatax" par aerei da turismo turistici e jet cei che va e vien co vołi charter da alcune sità europee.

Via feroviaria

Ła stasion de treni de łe FdS (Ferrovie della Sardegna), l'è particołar sia par łe locomotive d'epoca, sia parché ła xe na ferovia a scartaménto ridóto che ła se slónga su e zo par tuti i paixi e paexoti del Noréxe che i sta sóto el mónte Gennargentu.

• el detien schemi gràfeghi so