Łéngua cinbra
| Cinbro (Zimbar) † | |
|---|---|
| Parlà in: | Veneto, Trentin |
| Persone: | ~1000 |
| Clasifica: | |
| Scritura: | Latina (in prexedensa Fraktur e Sütterlin) |
| Fiłogenexi: |
Indoeuropee |
| Statuto ofiçiałe | |
| Stato: | tutelà in Trentin |
| Regolà da: | nisuni |
| Codexe de clasificassion | |
| Łengoa - Elenco de łe łengoe - Łenguìstega | |
El Cinbro o łéngua cinbra el xe na łéngoa zermànega łigà co na vecia rama del bavaréxe che ła ga forti influense lesicałi e sintàtiche del vèneto e ła vien parlà o ła xe stà parlà in diverse varianti 'nte łe zone dei Sete Comuni de l'Altipian de Axiago, dei Trédexe Comuni de ła Lesinia e 'ntel paexoto de Luxerna.
Orìxene germànica[canbia | canbia el còdexe]
Come exenpio de ła só orìxene germànica ghe xe ła declinasion dei nomi che ła distingue tri caxi nominativo, acuxativo e dativo (el tedésco l'à mantegnù anca el genitivo perso in cinbro) e anca tri xènari maschil, feminil e nèutro.
Sete Comuni[canbia | canbia el còdexe]
Ła variante dei Sete Comuni ła xe stà descrita ben da Umberto Martello Martalar insieme co un vocabołario 'ndo che xe stà tirà fora 'sti exenpi qua sóto:
Gramatica[canbia | canbia el còdexe]
Maschil[canbia | canbia el còdexe]
El maschil de artìcołi, nomi e agetivi (var. dei Sete Comuni):
- Nominativo: Dar guute Mann (sojeto: el bon omo el varda)
- Acuxativo: In guuten Mann (ojeto: varda el bon omo!)
- Dativo: Me guuten Manne (conpl. digo al bon omo)
Neutro[canbia | canbia el còdexe]
El nèutro de artìcołi, nomi e agetivi (var. dei Sete Comuni):
- Nominativo: 'S guute Khint (sojeto: el bon fiol)
- Acuxativo: 'S guute Khint (ojeto: el bon fiol)
- Dativo: Me guuten Khinne (conpl. digo al bon fiol)
Influensa vèneta[canbia | canbia el còdexe]
Come exenpio de influensa vèneta gh'è ła costrusion progresiva del verbo zeinan darnaach +infinìo osìa leteralmente èser drio +infinìo (ital. stare facendo).
- 1°sing. Ich pin darnaach essan (so' drio magnar)
- 2°sing. Du pist darnaach gean (te si drio ndar)
Influensa del itałian[canbia | canbia el còdexe]
Come influensa de l'itałian gh'è l'artìcoło col posesivo che no se pol mìa far in tedésco: de maain faméeja (it. la mia famiglia) in tedésco el xe soło meine Familie e anca de maain Khindar (it. i miei figli) in tedésco el xe soło meine Kinder e anca in vèneto l'è soło mé fiułi sensa artìcołi. Nomi come "faméeja" i tradise l'orìxene vèneta (faméja).
