Festa de łe Marie
La Festa delle Marie xera na çełebrasion tìpega de ła sità de Venesia, che se desvolzeva co cadensa anual a partìr presumibilmente dal IX secołlo. Sopressa inte el 1379, in ani recenti la Festa xe tornà in auge come rievocasion storica.
Orìxeni[canbia | canbia el còdaxe]
Insìn dal IX secoło xe intestàda a Venesia l'uxansa de benedìr inte el segondo dì de febraro, festa de ła Purificasion de Maria, tute łe cubie che se gavarìa spoxà intra l'ano. Infra łe done che ciapava parte a ła benedision (che avegnìva ne ła cexa de San Piero de Castèło, vegniva sernìe łe dodexe più povare: gera vestìe co abiti squarsóxi e inxogełàe co monìłi un mucio presióxi, tuti ogeti inprestà da łe prinçipałi géxe de ła çità.
Inte l'ano 973, durante una de ste çełebrasion, Venesia gaveva subìo un asalto piratesco, e łe spoxe xe stàe rapìe coi so xogéłi. La popołasion gà insorxesto riussìndo a salvar le putèłe. Par ringrasiàr la Madona de ła sua intercesion, xe stàda istituìa ła Festa de łe Marie.
Ełementi ed evołusion[canbia | canbia el còdaxe]
La Festa de łe Marie prevedeva, oltra a ła benedisión de łe cùbie, el sortegio de łe dodexe tose più bełe tra łe famegie povare de ła sità; ognuna de łore vegniva asegnà a na famegia rica, che gaveva el conpito de donarghe vestìi, xogéłi e na dote parchè se podesse maridàr. Nei dì drìo se desvolxeva può na serie de cerimonie siviłi e lerigióxe culminanti co na prusisión de barche par tuto el Canal Grando, inte el corso de ła cuała łe "Marie" (cussì gera ciamàe łe fie sortegiàe) fava squarso de ła so bełésa e dei so xogéłi. Le cerimonie gera conpagnàe da feste dansanti, bancheti e altri goxoviłi; inaxonta veder le Marie gera considerà de bon auspicio, oltra che a na festa par i oci del publico mascìłe: pertanto, ła Festa si protraeva par tanti dì (anca do setimane) e atirava tante persone che rivava da altri paesi.
Le "Marione" e 'l declino[canbia | canbia el còdaxe]
Tutociò ła Festa de łe Marie creava anca non poco sconbùgio : nasseva de frecuente che łe toxe in prosinto de maridàrse vegnisse cortixàe, e inte el pexór dei caxi viołentàe, dai omeni rivài a vederle. Inaxonta el sortegio de łe Marie simentava agri atriti tra łe famegie, tanto tra quełe povare (che, in caxo de perdita, protestava par la mancàda vitoria) quanto tra quełe riche (che no vołeva sobarcarse i oneri econòmeghi prevedùdi). Cussì łe tose in carne e osa vegniva gradualmente sostituìe da statue de łegno, ciamàe Marione o Marie de tòła (Marie de łegno). Lore vegniva vestìe e inxogełàe, ma a difarensa de łe so corispetive "umane" no vegniva guarnìe de portàr , e sol fenìr de ła el parécio tornava a ła famegia che ne deteneva el legitimo posèso. Co sta nova inpostasion ła festa parò gà perdesto el so senso orixinàl e insieme co staltro el piasér dei venesiani, che gaveva reagìo in manièra sdegnà e rabióxa sercando adiritura de sabotàr la festa. Inte el 1349 ła Republica de Venesia gà dovesto emanàr na łexe par la cuała chisesìa slansasse erbàgi contra ła prusisión de łe Marione sarìa stà punìo co ła galìa; ciò tutavia no ga fato altro che far pèrder ulteriormente prestigio a ła Festa de łe Marie, che sol che trent'ani drìo xe stàda definitivamente soprèsa.
Rievocasion storica[canbia | canbia el còdaxe]
In ani recenti Bruno Tosi gà restituìo ła Festa de łe Marie a l'interno del Carneval de Venesia; se trata de na rievocasion de ła Festa orixinàl, durante ła cuała dodexe fie venesiane desfìła in abiti medievałi e rinasimentałi in Piasa San Marco. Finìa ła sfiłata, ła pi beła intrà łòre riseve el titòło de Maria dell'anno.
Curioxità[canbia | canbia el còdaxe]
Par ch'el termine atual marionéta riva pròpio da łe Marione; a Venesia xe inaxonta oncora ancùo uxuàl ciamàr "Maria de tòła" na dona slavàda e sensa espresión.