Diałeto primierot

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.


Infobox de Łéngua Diałeto primierot
Tipodialèto Cànbia el vałor in Wikidata
Diałeto devèneto Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inbandiera Itàłia
Parlanti
Totałe10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
vèneto
vèneto nordegno Cànbia el vałor in Wikidata


El Primieròt el é in dialeto parlà te la Val de Primiér, tel Trentin.

Carateristeghe[canbia | canbia el còdaxe]

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta.

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che el Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da cuel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

Esenpi de la lengua[canbia | canbia el còdaxe]

I zì de la stemàna[canbia | canbia el còdaxe]

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Doménega.

Le stajon[canbia | canbia el còdaxe]

Insuza, Istà, Ferzina, Invèrn.

I mesi del àn[canbia | canbia el còdaxe]

Ðegnèr, Feorèr, Mèrẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agost, Setember, Otober, November, Deẑember.

I nùmari[canbia | canbia el còdaxe]

  • Un, Doi, Trei, Cuatro, Ẑinque, Sìe, Sèt, Òt, Nòve, Dies.
  • Úndese, Dòdese, Trèdese, Cuatòrdese, Cuìndese, Sédese, Dissèt, Disdòt, Disnove, Vinti.
  • Trènta
  • Cuaranta
  • Ẑinquanta
  • Sesanta
  • Setanta
  • Otanta
  • Novanta
  • Ẑènto
  • Dosènto
  • Mili
  • Domili
  • Diesemili
  • Ẑèntomili
  • N milion
  • N miliardo

Provèrbi[canbia | canbia el còdaxe]

  • Mèjo brusar in paes che perder le tradiẑion

Provèrbi contazini[canbia | canbia el còdaxe]

  • Se el Sass Maor el ga l capel, mòla la falẑ e ciapa el restèl.
  • Se el Sass Maor el ga la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
  • De San Valantin se guèrna sènẑa lumin.

Proverbi meteorològici[canbia | canbia el còdaxe]

  • Se (la piova) la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
  • Se (la piova) la vien da la Ẑareda, la vien co la ghèda.
  • Se (la piova) la vien dal Pavion, piova a balon.
  • Se (la piova) la vien del Schener, la vien col ster.
  • Se (la piova) la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche[canbia | canbia el còdaxe]

  • Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
  • Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia[canbia | canbia el còdaxe]

  • (IT) Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
  • (IT) Primiero ieri e oggi.
  • (IT) Primiero - Storia e attualità, autori vari, 1956.

Voxi corełade[canbia | canbia el còdaxe]

Colegamenti esterni[canbia | canbia el còdaxe]

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Diałeto_primierot&oldid=1082661"