Pi greco

Sinboło de'l Pi greco

Ła costante matemàtega π (ła se scrive pi 'ndove łe letere greche nò son disponibiłi) ła xè dopàra multisimo in matemàtega e fìxica. 'Nte ła giometria piana, el π vien definio cofà el raporto tra ła çirconferènsa e 'l diamètro de un sercio, o anca cofà l'area de 'n sercio de ragio 1. Un grando numaro de libri de uncò de anałixi matemàtega i definise 'l π dopàrando łe funsion de trigonometria, par exenpio cofà el pì picenin numaro stretamènte puxitivo par cui sen(x)=0 opùr el pì picenin numaro che divìxo par 2 anuła cos(x). Tute łe definision son uguałi.

π 'l xè conosuo anca cofà ła costante de Archimede (da nò confondar cò i numari de Archimede), ła costante de Ludolph van Ceulen o numaro de Ludolph. Invese, a un'idea comun, π nò 'l xè na costante fìxica o naturałe, cuànto pìtosto na costante matemàtega definia in modo astrato, indipendènte da łe mixure de caratere fìxico.

Ŀe prime 64 çifre deçimałi de π son:

3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 58209 74944 592

Formułe che uxae cò 'l π

Giometria

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe giometria.

• Ła çirconferènsa de un sercio o de na sfera de ragio r:

$C=2{\pi }r$

• L'area de un sercio de ragio r:

$A={\pi }{r^{2}}$

• L'area de un'ełise de semiasi a e b:

$A={\pi }ab$

• El vołume de na sfera de ragio r:

$V={\frac {4}{3}}{\pi }{r^{3}}$

• Ła superficie de na sfera de ragio r:

$S=4{\pi }{r^{2}}$

• El vołume de un siłindro de altesa h e ragio r:

$V={\pi }{r^{2}}h$

• L'area de ła superficie de un siłindro de altesa h e ragio r:

$S=2{\pi }r\cdot (r+h)$

• Angołi: 180 gradi son uguałi a π radiànti.

Fìxica

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe fìxica.

• Periodo de osiłasion de'l pendoło]]

$T=2\pi {\sqrt {\frac {l}{g}}}$

• Trasformàda de Fourier

${\mathcal {F}}f(\omega )={\frac {1}{\sqrt {2\pi }}}\int _{-\infty }^{\infty }f(t)e^{-i\omega t}\,\mathrm {d} t$

• Princìpio de indeterminasion de Heisenberg

$\Delta x\Delta p\geq {\frac {h}{4\pi }}$

• Ecuàsion de canpo de Einstein de ła rełatividà xenèrałe

$R_{ik}-{g_{ik}R \over 2}+\Lambda g_{ik}={8\pi G \over c^{4}}T_{ik}$

• Forsa de Coulomb

$F={\frac {\left|q_{1}q_{2}\right|}{4\pi \epsilon _{0}r^{2}}}$

Varda anca

• Sercio
• Matemàtega
• Fìxica
• Superficie