Major Consejo

Vedùa de ła sała del Mazor Consegio come che ła se vede ancuo

El Mazor Consegio (in latin Consilium Sapientis, Consegio dei Sagi) el gera el màsimo òrgano połìtego de ła Repùblica de Venesia e'l se conglomerava 'nte na càmara fata postatamente 'ntel Pałaso Dogal.

A sto qua ghe pervegniva ła nòmina del doxe (el proséder de ełesion el gera dabon conplicada e'l prevedéva sirca diéxe pasagi de ełesion e sortegi) e de tuti i altri consegi e numeroxe magistraùre, co poderi iłimitai e sovrani su qualsevogia custion. Ła partecipasion al Mazor Consegio ła gera un derito ereditàrio e privativa de łe famege patrisie iscrite 'ntel Libro d'Oro de ła nobiltà venesiana.

Istoria

Orìxene

Un primo Consilium Sapientis forse ghe gera xà da ténpo come consegio personal del Doxe. Anpò, a partir dal 1143 un nóvo Consilium el xé stà creà come raprexentansa duraùra de el rengo popołar, fiancando el doxe 'ntel governo. L'ato el dava el via al'aseto in forma comunal del Stato, con ła nasùa del Commune Veneciarum ("Comun de Venesia").

Gnanca na trenténa de ani daspò, 'ntel 1172, el Consilium el vegniva trasformà in asenblea sovrana col nome de Mazor Consegio, ai inisi conposto de trentasinque e in sèguito da 100 consegièri, ai quai ghe xé xontai de raxon, a partir dal 1178, quełi che i partegniva al nóvo organismo de ła Quarantia. Dal 1207 i consegièri, daspò, i no xé stai più nominai dretamente dal'asenblea popołar, ma da tre ełetóri sièlti da sta qua, daspò xónti a sete 'ntel 1230.

Ła Serada del Mazor Consegio

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Serada del Mazor Consegio.

Proposte de trasformasion de ła partecipasion al consegio in derito ereditario o par siàlta sóa del consegio stéso xà łe gera stae più volte prexentae e respénte soto i dogadi de Zuane Dandolo, 'ntel 1286, e Piero Gradenigo, 'ntel 1296.

Ma oramai ła vogia de łe famége aristocràteghe e del stéso doxe Gradenigo de segurarse con maxor stabiłità e continuità ła partecipasion al governo de ła Repùblica, oramai masa forte, ła ga portà el 28 de fevrèr 1297 a ła Serada del Mazor Consegio: sto provedimento el verxéva de derito el Mazor Consegio a tuti quei che i ghe gavése xà fato parte 'ntei quatro ani prima e, ogni ano, a quaranta sortexai intrà i sói desendénti. Ła reforma ła levava ogni lìmite a quełi che i partesipava al Consegio.

L'intrada de nóvi partesipanti el xé stà limitada co lexe del 1307 e del 1316; el 19 de lugio 1315 ła xé stada ordenada ła creasion del Libro d'Oro 'ntel qual iscrìver, có se faxéva disdoto ani, i nomi de quanti che i gavarìa avùo el derito de intrar al Mazor Consegio.

'Ntel 1319 i ga fato ła stréta final. I xé 'ndai vanti a dar n'ociada ténta a ła vałidità dei tìtołi dei iscriti 'ntel Libro d'Oro, daspò i ga levà ła posibiłità de sèłier nóvi partesipanti del Consegio, stabiłéndo che l'automàtega intrada al Mazor Consegio par tuti i patrisi mas-ci có i faxéva vintisinque ani, col'ecesion par trénta de łóri, sortexai ogni ano 'ntel xórno de Santa Bàrbara, de intrarghe già có i faxéva péna vinti ani: el Mazor Consegio el deventava a ła fin n'asenblea serada e ereditaria.

'Ntel 1423 el Mazor Consegio el ełiminava anca el rengo popołar, che no'l serviva più a gnénte.

Dal Sinquexénto a ła caxùa de ła Repùblica

'Ntel 1498 i xé stai tegnudi fora dal Mazor Consegio i cèreghi e infrà el 1506 e'l 1526 i xé stai istituidi i registri di nasùe e nose par fasiłitar l'asertar del derito de intrada al corpo de ła nobiltà.

L'efeto de łe dispoxision de ła Serada el gaveva fato créser tanto el nùmero dei partesipanti, cusì da rivar a contare 'ntel Cinquexénto fin a 2095 patrisi co derito a sentar 'ntel Pałaso Dogal: łe segure dificoltà de gestion de un sìmiłe òrgano e ła mancansa de sełesion su łe vere capasità de quanti che i ghe intrava par derito, i ga portà a demandar łe più midiate funsion de governo a òrgani menóri, più snełi e sełesionai, in particołar al Consegio dei Pregadi, anca se ła sovranità del Mazor Consegio e'l só derito de ùltima paroła su qualsevogia materia i restava quełi.

In alguni rari caxi, vanti a gravi ris-ci o dificoltà econòmeghe, l'intrada 'ntel Mazor Consegio ła gera permésa a nóve famége, a che łe gaveva però da far grande donasion al Stato: el xé stà el caxo de ła guera de Cióxa e de ła guera de Candia, có, par sostegnir łe grande spexe de guera, łe xé stae amése łe famége che più łe gaveva sostegnuo economegamente el sforso de łe batage.

Sentada del Mazor Consegio, incixion de Andrea Brustolon

Altra particołarità el xé el crearse, 'ntel ténpo, de na divixion drénto a ła nobiltà infrà queła rica, overosia łe famége che łe gera stae bone 'ntel ténpo a mantegnir guałivo o a far créser łe só capasità econòmeghe, e que ła pòvara (quełi che i vegniva ciamai Barnaboti), de quanti che i gaveva, 'nte un ténpo łóngo o curto, exaurìo łe só richese, ma i 'ndava vanti a mantegnir el derito ereditario a sentar 'ntel Mazor Consegio. Sta roba ła portava spéso łe dó parte de ła nobiltà a scontrarse in consegio e ła verxeva ła posibiłità a fenòmeni de tràfego dei voti.

El xé stà el Mazor Consegio, el 12 de magio 1797, a decretar ła fin de ła Repùblica de Venesia, sełiéndo - vanti al'invaxion de Napoleon - di asetar l'adicasion del'ùltimo doxe Lodovico Manin e de desfar l'asenblea aristocràtega: seben ghe fuse ła mancansa del domandà nùmero legal de 600 partesipanti, el consegio el ga votà a grandìsima maxoransa (512 voti a favor, 30 contrari, 5 astegnui) ła fin de ła Serenìsima e'l trasferimento dei poderi a un indefinìo governo provixorio.