Verdura

Vari tipi de verdura

Verdura xè un termine de tipo gastronomico-nutrisionałe che se riferise a diverse parti de na pianta che łe vien dopàrae inte'l alimentasion umana.

Ła verdura in cuxina

Nonostante nò ła xè un termine sientifego-botanego, ła so acesion xè varià inte'l corso dei secołi al variare de łe mode cułinarie. Inte ła tradision culinaria eoropea ła verdura indica sołitamente quełe parti de ortaxi che łe vien cuxinae in sibi saładi. In tal senso ła verdura ła xè łe foje de spinacio, come i fruti del pomodoro o del peperòn, o łe radisi de caroda, i germoji del capero o, ancora, i xovani fusti de ła pianta dell'asparago

.

I xè uxualmente escluxi dal termine i sereałi, molti fruti e molte spesie.

Ła verdura ła cata particołare aplicasion inte na enorme quantità de varianti, sia come piato a sé stante, sia come contorno de carni, pesi e formaji, sia come ingrediente de piati ripieni e infine, anca se pì raramente, come ingrediente dolse. Exenpi in tal senso i xè ła marmełada de pomodori e de rabarbaro.

Propietà nutrisionałi

A seconda de ła tipołoxia, el 90-95% del so pexo xè costituìo da aqua e contien elevae quantità de fibre, che łe da sasietà, rałentano ło svodamento gastrico e łe mijiora ła funsionałidà intestinałe. Xè trascurabiłe ła prexensa de lipidi e, trane alcune ecesion come łe patate, carboidrati.

Ła verdura xè rica de vitamine e sałi minerałi. Questo ła rende indispensabiłe ała nutrision umana. Łe vitamine infati łe xè nesesarie par mantegnér ła strutura dei tesudi e de i organi, pà ła sintexi de enximi e ormoni, par produre enerxia dai sibi inxerìi. Sensa de łoro el nostro corpo nò'l xè in grado de produre nove sełułe e de rigenerarse. Ła łoro mancansa cronica pol conportar gravi disfunsioni a carico de ła pełe, del sistema endocrino, del sistema digestivo. Poiché el corpo nò łe produse xè nesesario introdurle dall’esterno mediante l'alimentasion.

Par cui ła verdura xè ritegnùa un buon antiosidante, a difexa dai radicałi libari; łe sostanse antiosidanti łe neutrałixa queste molecołe salvaguardandone dall’inveciamento precose e dall’insorgensa de svariae patołoxie. Tra esse ło scorbuto, ła gota e ła pellagra, par sitare łe pì antiche. Studi resenti i evidensia come alcuni tipi de verdura łe gabia na funsion preventiva contro l'insorgensa de alcuni tipi de tumore.

L’inpiego de ła verdura inte'l alimentasion quotidiana xè indicà soratuto inte łe diete ipocałoriche parché riese a asicurar na precose sazietà có un introito całorico estremamente modesto.

Aprosimativamente podemo dire che łe verdure verde scuro łe xè particolarmente riche de fibre, vitamina A (beta-carotene), vitamina C, vitamina E e vitamina K, asido folico, riboflavina, calcio, fero, magnexio e potasio. Łe verdure xàło-aranso łe xè inoltre fonti priviłegiae de beta-carotene, na vitamina a potente asion antiosidante.

Ła produsion

Ła produsion comersałe de verdure avien tramide coltivasion sia in sera che in verta canpagna, sia có metodi tradisionałi che da coltivasion integrae o biołoxiche. Resenti studi i suggerise l'oportunità de optar par queste ultime ogni qualvolta sia posibiłe. Nò i xè infati stai exeguìi screening sufisenti a ciarir quałi e quanti rischi se cora có l'ingestion prolungada de doxi, anca minime e de par sé mìa tosiche, de pestisidi e fertiłixanti chìmisi.

Ła conservasion

Ła verdura, cussì come ła fruta, disperde el so contenudo de vitamine có'l trascorere de łe ore pasae da ła racolta, có ecesivi e ingiustificai lavaxi e par asion del całor. Inoltre ła maxor parte de łe vitamine de na pianta łe gà logo inte ła busa.

Ciò inplica che, quando xè posibiłe farlo in sicuresa, sarìa oportun consumar łe verdure 'pena conprae, lavandołe el nesesario prima de tajarle, crude e có ła busa.

Łe done in gravidansa che łe xè risultae negative al Toxo test łe gavarà viceversa curare de escludare ogni posibiłe rischio de contrare ła malatia, coxendo có cura tuti i sibi e pełando có cura fruta e verdura.

Altri progetti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so verdura