Fraxinus excelsior

*Fraxinus excelsior*
	;
Dati
Fonte de	legno di frassino (it) , European ash (en) , Fraxinus excelsior seed oil (en) e Fraxinus excelsior seed (en)
Piante
Tipo de fruta	samara (it)
Stato de conservasion
	Arente de ła menasa
UICN	203367
Tasonomia
Superregno	Eukaryota
Regno	Plantae
Órdene	Lamiales
Fameja	Oleaceae
Zènare	Fraxinus
Spece	Fraxinus excelsior; L., 1753
Distribusion
	;

El fràsene (o farsigołaro) el xe n'àlbaro de ła fameja de łe Oleaceae, col nome sientifico de Fraxinus excelsior. Sta pianta ła pol rivar a esare alta anca 40 metri, ła pol vivere fin a 300 ani e ła crese fin a 1700 metri de altesa.

Scorsa

Ła scorsa ła xe grisa-verde e ła se crepa col pasar dei ani. Le foje łe xe conposte, longhe 20-30 çentimetri, formà da 9-15 fojete pi picołe, ovałi coła punta come na łancia, coi bordi seghetà e ła facia soto ke xe pełosa.

Fruti

I fruti i xe dei grosi "bigołi", verdi in primavera e xałi-maron in utuno, longhi 2-5 çentimetri, mesi insieme a graspi, ke i sta tacà via tuto l'inverno.

Fiori

I fiori, ermafroditi, ma anca maschiłi e feminiłi, i se vede poco e xe picołi, cołor vioła-roxo scuro, e i vien fora intrà marso e apriłe, prima de łe foje.

Queło del fràsene el xe un legno presioso ke'l vien doparà dai marangoni par fare mobiłi, atresi da cuxina e sportivi, infisi, strumenti musicałi.

Foje

Łe foje na volta łe vegnea da da magnare a łe bestie, ma łe se dopara par far anca decoti e infusi, cusì come i fruti e ła mana ke vien fora da ła scorsa. Sti prodoti i ga proprietà lasative, emołienti e anti-gotose.

El fràsene inte ła mitołogia çeltica e nordica

Inte ła mitołogia nordica el fràsene el xera un albaro sacro e el naseva da tre raixe ke łe rivava da tre mondi diversi: queło de ła casa de soto dei Dei, queło dei giganti de jaso e queło dei morti. El tronco ke vegneva fora da łe tre raixe traversava par drito el piano tra ła tera, 'dove ke vive i omeni, e el cieło.

Rami

I rami pi alti del fràsene pi alto, ciamà Yggdrasil, i rivava in cieło, a ła casa de sora dei Dei, andove ke stava el Dio pi inportante, Odino. Ste legende łe dixeva anca ke Odino gaveva creà un omo partendo da un toko de legno de fràsene e i popołi de ła Scandinavia, finkè no xe rivà el Cristianesimo, i pensava al fràsene come a un sinboło de ła forsa del'omo.

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Fràsene
Wikispecies el detien informasion so Fràsene
Scholia el detien schemi gràfeghi so Fraxinus excelsior

Controło de autorità	LCCN (EN) sh96011317 · GND (DE) 4153022-6 · BNF (FR) cb145266154 (data)