Canpo (urbanistega)

El canpo inte el urbanistega venesiana el xe un spasio 'verto sircondà da edifisi. Inte ła tradision medievałe, el termine canpo el gera difondesto in tuta Itàlia, ma ghè ne xe oncò soło che pochi exenpi (Canpo de' Fiori a Roma, Piasa del Canpo a Siena) mentre scuaxi ovunque el xe stà sostitùio da ła paroła piasa.

Signifegà urbanistego del canpo

A Venesia l'ugnoła piasa ła xe Piasa San Marco: tuti i altri spasi 'verti i xe ciamài canpi opùr canpiełi, cò che se riferise a i spiasi pì picenini sircondai da caxe. El nome el vien dal fato che inte i tenpi pì antighi sti spasi i gera dei veri e propi prai par ricavar pàscoło o coltivai a orto opùr, in calche caxo, anca doparài cofà simiteri (come par exenpio l'atuałe Canpo Sant'Anzoło).

Pì vanti i canpi i xe stai pavimentai, prima in coto, cò matoni disposti a spina de pese o a canpiture delimitae da riquadri realixai in piera d'Istria; sucesivamènte łe pavimentasion in coto łe xe stae scuaxi dapartuto sostituie cò i cusiditi maxegni, lastre de trachite de forma retangołare in superfise, ma trapesoidałi al disoto par ancorarse profondamente inte el teren.

Signifegà sociałe del canpo

A Venesia, nada come sità połisentrica da un grupo de ìzołe a sé stanti, ła vita sociałe, comerciałe e rełigioxa ła se svolxeva torno al canpo. So'l canpo gravitava łe numeroxe atività cuòtidiane: el mercà, łe boteghe de artixani, ła cexa cò łe funsion rełigioxe e el so simitero, i zughi dei putełi e el rifornimento d'aqua. I canpi e tanti canpiełi i gà infati, el pì de łe 'olte al sentro, uno o pì posi cò ła carateristega vera, che in pasà e jera łe ugnołe fonti de aprovixonamento idrego de ła sità, traverso el filtragio de l'aqua piovana.

I canpi pì grandi, pà ła łoro estension, i divegneva talvolta logo de manifestasion al aperto, come serimonie rełigioxe, corse de tori, spetacołi circensi, procesion, tornei, discorsi de grandi predicatori. Ła progresiva sentrałixasion dei servisi sitadini ła ga scominsià a indebołir ła funsion del canpo come sentro de agregasion, fin quando che łe cerimonie sacre e i altri avegnimenti spetacołari, che par secołi i se gera tegnùi inte i canpi, nò i xe stai a poco a poco proibìi. A decretar ła fin de ła funsion comunitaria del canpo xe sta forsi l'arivo a Venesia, inte el zugno 1884, del aquedóto e ła conseguente sarada definitiva dei posi.

Orixine dei nomi dei canpi

Na marea de canpi venesiani i gà ciapà el nome da łe cexe o dai pałasi nobiłi che so de esi se afasa, altri invese i ciapa el nome da atività un tenpo praticae (ex. el Canpo de ła Lana a Santa Croxe) o, in tenpi pì resenti, da personaji storisi (ex. el Canpo Manin o el Canpo Bandiera e Moro).

Tra i canpi prinsipałi par dimension o inportansa sociałe o urbanistega ghè xe:

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Canpo (urbanistega)