Àgordo

**Àgordo**
;
Pozision
	46°16′00″N 12°02′00″E
Stato	Itàłia
Rejon	Vèneto
Provinsa	Bełun
Capitałe	Agordo
Popołasion
Totałe	4 059 (2023)
Densità	170,98 hab./km²
Zènaro
Demònemo	agordini ,
Zeografia
Àrea	23,74 km²
Altitùdene	611 m
Rente a	La Vałe ; Vałe de Zoldo ; Voltago Agordin ; Rivamonte Agordin ; Taibon Agordin
Dati istòreghi
Dì festivo	Festa patronałe(12 de lujo); Festa patronałe(29 de giugno)
Patrono	San Poło e San Pièro
Còdazi de identifegasion
Còdaze postałe	32021
Còdaze de matricołasion	BL
Fuzo oràrio	UTC+1 ; UTC+2
Prefiso tełefònego	0437
ID ISTAT	025001
Còdaze catastałe de Itàlia	A083
Sito web	http://www.agordo.com

Àgordo (Àgort in ladin-vèneto agordino, Ègort in ladin^[2]) el zd un comun italian de 4 071 abitanti^[3] de ła provincia de Bełun in Vèneto. El ze el sentro prinsipałe de l'Agordin drento de ła vałada del Cordévołe. El ze sta un grando sentro mineràrio co łe Miniere de Vałe Inperina e co ła scoła minerària, verzesta inte el 1867.

A Àgordo el ze nasesto Tito Livio Burattini, conosesto matemàtego.

La leje 482/1999 el ga reconoseto i comuni de l'Agordin cofà zona de menoransa lenguìstega ladina.

Ziografia fìzega

Orografia

El comun de Àgordo el se slonga inte na conca intrà i monti de ła Caena del San Sebastian, l'Agner, la Mojasa, el monte Ceło, łe Pałe de San Lucan, i Monti del Sołe, inte ła vałe del torrente Cordévołe.

I monti ciapai drento inte el comun i ze solché do: ła Mojasa - e inte el partegołar łe sime Sud ( 2878 m

), Nord ( 2865 m

), Sima dei Nałi ( 2776 m

), ła Catedrałe ( 2558 m

), ła Pała del Belia, Sima de łe Nevere ( 2621 m

), ła rama de łe Tore del Canp - e el Framont - inte el spesìfego la parte sud-est col Mont Alt ( 2181 m

) e el Corno del Framont ( 2186 m

).

Inte el comun ghe ze vari cołi: el Col de Foja ( 752 m

), a sud del comun; el Col de Diegol ( 1200 m

), sora de ła località de Colvignas; el Col Martinel ( 1582 m

) soto el Framont, i cołi de Lantrago, andove inte ła so cresta ghe ze el confin col comun de Ła Vałe Agordina.

Idrografia

I prinsipałi torenti del comun i ze el Cordévołe (che el nase inte el comun de Livinałongo del Col de Lana sol Paso Pordoi), el Ròva e el Misiaga i so afluenti (tuti e do che i nase da ła Caena de San Sebastiano inte el comun de Ła Vałe Agordina); st'ùltemo el ghe fa solché da confin Ła Vałe da ła locałità de Crostołin fin al Cordévole.

El Rova el ga un afluente inte el comun de Agordo, el torente Framont, che va zo da ła Mojasa, a volta soa risevente del torente Binàtega, che el nase arente de ła omónema locałità ( 1464 m

).

Clima

El clima Agordin, drio ła clasifegasion de Koppen, un Cfb-c, un clima tenperà piovozo, sensa stajon seca, co tenperatura mèdia inte łe istà de sirca 22 gradi.

Àgordo el sente de ła so pozision ziogràfega de l'orografia che i ło fa. Esendo eło esponesto fortemente a łe ùmide corenti meridionałi che, provegnenti dal canal del Cordévołe e da ła Vałedel Mis, i subise un efeto sbaramrnto so łe montagne de nord-est e òvest (San Sebastiano ,Framont, Mojasa, Agner, Pałe de San Lucan), la mèdia pluviomètrega de Àgordo ła ze intrà łe pì alte del vèneto, co sirca 1 300 miłìmetri a l'ano. Inte łe istà i tenporałi i ze frecuenti e ła tenperatura màsima ła va regolarmente al de sora dei 25-26 gradi, par via de ła conformasion a conca de ła vałada. Inte l'invernada ghe połe èsarghe nevegade rełevanti, sołitamente da 30– 40 cm

par volta, e la tenperatura mìnema de la stajon freda, inte łe notae serene, ła połe ndar zo anca a -10 (co ponte de -15).

Stema, gonfalon, onorefisense

Stema

L'è on çìel sul sfondo, e doi torri coi merli, una par banda, metude sòra dòi crèp. Intè èl méz pasa in rù de agua. Sòra, al centro l'è na stela dè ardènt a siè pònte.

Onorefizenze date al paès

La città de Agort l'è la XXma tra 27 città decorada cò la medaja de oro come "Benemerite del Risorgimento nazionale" par ésé stata tanto patriottica intè èl periodo del Risorgimento. Periodo, compreso tra i moti insurrezionai del 1848 e la fin dela prima Guera Mondial inte el 1918.

El paès de Agort l'è costruì inte na piana e tut intorn l'è le montagne del Tàmer , Agnèr, Moiazza, Pale de San Lugan, Monti del sol e el Framònt el domina de sora dela cèsa. Poc pì in là pasa el Cordeol.

Curiosità musicali

Al cantante 'talian Claudio Baglioni agl'ha dedicà a Agort na canzon; se pòl catar la inte el disco che se cìama "E tu..." che l'è del 1974. La canzon la ze intitolada "Ad Agordo ze così", e el dis ciaramente che che i fà chi da Agort co i ha in cin de temp:\per esempio el "... salto al Bar Centrale par scambiare due parole co la Gigia...", oppure "...su dal Meto prendersi una pizza...".
Al compositor Lamberto Pietropoli a gli'ha dedicà an bel brano a Agordo e a le so montagne.

Evołusion demografega

Abitanti censii

Monumenti e loghi d'intarese

Architeture rełijoze

Ceza arcidiaconałe abasiałe de Santa Maria Nasente,
Ceza de San Vincenso Fereri a Pronpicai
Ceza de Tocol

Architeture siviłi

Viła Crotta-De Manzoni parte de ła lista de łe Viłe Vènete e atualmente no vizitàbiłe. Drentode łe vece stałe (restaurae dal Cav. Del Vecchio) el ga sede el "Muzeo de l'Òtega" co du-miłe tochi. In rezalto ghe ze el canociałe astronòmego de G. Campani del 1682 longo oto metri e i ociałi de Camillo Benso Conte di Cavour.
Viła Fiore
Pałałuxottica

Cazere / Bàite

Cazera Framont (Malga Framont)

Aministrasion comunałe

Zemełaji

Zulian

Dolomieu

Notasion

↑ voze de refarensaistat.it.
↑ Àgort forma diałetałe doparada inte el comun, ciamàda "ladino-veneto"; Ègort ła ze ła variante ladina del nome ); cfr. Karl Felix Wolff, Dolomiten Sagen. Sagen und Überlieferungen, Märchen und Erzählungen der ladinischen und deutschen Dolomitenbewohner: mit zwei Exkursen Berner Klause und Gardasee, Athesia, 2003, p. 297.
↑ Eror: <ref> nisun testo par el marcador template divisione amministrativa-abitanti

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Agordo
Scholia el detien schemi gràfeghi so Àgordo

Linganbi foresti

Sito ufisałecomune.agordo.bl.it.
Àgordosapere.it, De Agostini.

Controło de autorità	VIAF (EN) 234599114 · WorldCat Identities (EN) 234599114

[16139ca327c50d72c40d8c5fd3abe706b989650e-1] voze de refarensaistat.it.

[2] Àgort forma diałetałe doparada inte el comun, ciamàda "ladino-veneto"; Ègort ła ze ła variante ladina del nome ); cfr. Karl Felix Wolff, Dolomiten Sagen. Sagen und Überlieferungen, Märchen und Erzählungen der ladinischen und deutschen Dolomitenbewohner: mit zwei Exkursen Berner Klause und Gardasee, Athesia, 2003, p. 297.

[template_divisione_amministrativa-abitanti-3] Eror: <ref> nisun testo par el marcador template divisione amministrativa-abitanti

[1]

[2]

[3]