Teatro romano de Verona

Teatro romano de Verona
	(it) Teatro Romano
	;
Sorte	Sito archeołòzego, teatro romano (it) e strutura romana
Posto
Rejon aministrativa	Verona (Itàlia)
Pozision	regaste Redentore, 37129 Verona

El teatro romano de Verona el sorze inte ła parte setentrionałe de ła cità, a i pié de col San Piero.

Istoria

Sto teatro l'è stà costruì su'l finir de'l I sècoło a.C., parìodo che a Verona ga visto ła monumentałizasion de'l Col San Piero. 'Vanti de la so costrusion intrà el Ponte Piera e el Ponte Postumio i è stà costruìdi de i murasi su l'Àdeze, paraleli a'l teatro steso, par defénderlo da eventuałi brentàne de'l fiume.

Anco iè vizìbiłi sol che i resti de l'òpara, perché inte'l corso de'l tenpo el ga subì, óltra ad avenimenti naturali, anca la sepultùra de edifisi fatisenti. El "scovridor in època moderna" de'l Teatro l'è stà Andrea Monga (1794-1861), rico comersiante, che dopo aver cronpà tuta l'area l'a condoto estezi interventi de demołision e de incàvi. Solo inte'l 1904 tuta la zona l'è stà cronpà da'l comun de Verona che el ga continuà i laori. Ancò resta la cavea e la scałinada, tante arcade de łòbie e inportanti resti de la sèna.

Resta altresì muri inportanti de l'edifisio sènego. Su la somità de'l col, inte'l 1851 iè stà catà resti de'l tenpio che coronava la manjifisente strutura orizenaria de'l teatro, el conpleso se łevava da la riva de l'Adeze par esténdarse co vari terasamenti fin a ła sima de'l col co un salto de cuota de sirca 60 metri.

Anco so parte de la cavea sorze la ceza de SS. Siro X sècoło d.C. inte'l corso del XIV sècoło l'è stà costruìda e dedicà anca a Santa Libera. Pì tardi l'è stà zontà la senogràfega scałinada de aceso.

L'è retenjù el pì inportante teatro romano de'l nord Itałia.

Strutura

Interno

El teatro se conponéa de do paraseni laterali, de un muro drìosènego e de un frontesena, che'l se artegolava in tri grandi nice, na prinsipałe volta, e du laterali cuadrizà, indove jera presenti le tre porte che menava a'l palcosènego. El spasio intrà el dietroscena (drìosena) e la sena ed i paraseni laterali el jera utilisà par i servisi e'l depòzito de materiałe vario.

El frontesena l'era decorà da on mucio de statue e architeture su tre piani, e el fazéa da fondałe fiso par i spetàcołi.

Davanti a ła sena gh'è el prosenio, limità da'l pùlpito, drìo de'l cuałe se catéa el sipario. La cavea, che la ga na larghesa màsema de 105 metri, la se puza su'l col de San Piero, e solo lateralmente poza su muri radiali. Par eliminar el parìgoło de infiltrasion de acua piovàna l'è stà scavà na fosa fonda longo el perimetro de la cavea.

Le scalinade le ze divize in du setori, a so volta divizi da le scałinade. Serti vomitorium i parmete l'aceso a łe scalinade diretamente da l'alto.

Esterno

La fasada la gavéa na prospetiva unitaria, scandìda da le semicołone de órdene tuscànego, el segondo pian de órdene ionego e inte el ultimo pian de i semipiłastri. Lateralmente la fasada la se cołega a'l col co de i prospeti monumentałi.

Struture ligade

Sora a'l cavea se zvilupa tre terase, una sora a l'altra, larghe a l'incìrca 120 metri, che l'è finìda in una spianada, indove ancò sorze Castel San Piero, che'l vedéa un tenpio realizà tramide raporti de simetria, che dezvolzéa anca na funsion de senografia.