Asparagus officinalis

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Spàraxo
TassoboxAsparagus officinalis Cànbia el vałor in Wikidata

Cànbia el vałor in Wikidata
Dati
Fonte deasparago (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Piante
Cołore del fiorozało Cànbia el vałor in Wikidata
Tipo de frutabacca (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Stato de conservasion
Eror Lua: callParserFunction: function " [[Categoria" was not found.
Tasonomia
SuperregnoEukaryota
RènjoPlantae
ÓrdeneAsparagales
FamejaAsparagaceae
ZènareAsparagus
SpeceAsparagus officinalis

L., 1753


El tèrmano spàrazo o spàraze (dal grego aspharagos, paroła traesta fora dal persian asparag, o sia buto) el ze doparà par dirghe ai buti de ła spece Asparagus officinalis L., comunemente ciamada in vèneto sparezara.

Ła ze na anzosperma monocotiledone che ła fa parte de ła fameja de łe Asparagaceae,

Conpozision chìmega e propietà ofisinałi[canbia | canbia el còdaxe]

AtensionŁe infomasion riportae no łe xe conseji mèdeghi e i podaria no èsar ben curai. I contegnui i ga soło el fin iłustrativo e no i sostituise el parere mèdego.


Spàrazi bianchi e verdi

De ła istesa fameja de l'ajo e de ła sioła, el spàrazo el spartise co lori anca racuante propietà pozitive (gràsie a l'efeto diurètego el ze on coadiuvante contro gota, calcołozi renałe, reumatismi e edemi). Inte el partegołare, el ga on roło ativo inte el sbasamento dei cazi de eczema. La conpozision chìmega del spàrazo ła ze ła sevente:

Racuanti conponenti del spàrazo i ze metabolizai e espełesti co l'urina, dazéndoghe on tìpego e forte odore da racuanti ritegnesto sgradévoło. Ła produsion de sto odore ła ze cauzada da racuanti prodoti de degradasion che i contien zolfo (in partegołar tioli e tioesteri).

L'anàłeze chìmega profondia ła ga rivełà che ła ze on mis-cioto de derivai metabòłeghi de l'àsido asparagùzego (nome IUPAC: àsido 1,2-ditiolan-4-carbosìłego), o sia na miseła de:

Storia[canbia | canbia el còdaxe]

El spàraxo el xera coltivà domiła ani fa in Egito, in Axia minore e in Spagna. I Greci no i ło magnava, ma i Romani sì. Difati ghin parla Teofrasto, Catone, Plinio e Apicio che i mensiona el modo de coltivarlo e de prepararlo par magnare.

Spàraxi de quałità in Veneto[canbia | canbia el còdaxe]

I spàraxi bianchi de Basan
  • Spàraxo bianco de Basan (VI) D.O.P. (Denominasion de origine proteta). Comuni xona D.O.P.: Basan, Cartijan, Poe del Grapa, Roman d'Esełin, Rosan , Tese sol Brenta, Roxà, Noe, Casoła, Marostega.
  • Spàraxo bianco de Simadolmo (TV) I.G.P. (Indicasion ziogràfega proteta). Xe interesà i comuni de Simadolmo, Ormełe, San Poło de Piave, Ponte de Piave, Oderso, Breda de Piave, Maserada, Vasoła.
  • Spàraxo bianco de Badoere, frasion de Morgan (TV) I.G.P. (Indicasion ziogràfega proteta)
  • Nobiłe spàraxo bianco de Verona
Spàraxi bianchi e verdi

El spàraxo in cuxina[canbia | canbia el còdaxe]

El modo pi clasico de magnar i spàraxi xe, dopo averli coti a vapore, magnarli coi ovi duri. Se pol fare anca rixi e spàraxi, supe, fortaje coi spàraxi o dopararli come verdura cota rente a pese o carne.

Tasonomia[canbia | canbia el còdaxe]

L'Asparagus officinalis el ze el nome che Carl Linnaeus ga dezignà par primo par sta pianta inte el 1753[1]

Sinonimia[canbia | canbia el còdaxe]

  • Asparagus officinalis var. altilis L., Sp. Pl.: 313 (1753)
  • Asparagus sativus Mill., Gard. Dict. ed. 8: add. (1768)
  • Asparagus esculentus Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 252 (1796)
  • Asparagus officinalis var. sativus (Mill.) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 186 (1821 publ. 1822)
  • Asparagus caspius Schult. & Schult.f. in J.J.Roemer & J.A.Schultes, Syst. Veg., ed. 15 bis 7: 322 (1829)
  • Asparagus trichophyllus var. medius Bong. & C.A.Mey., Verz. Saisang-Nor Pfl.: 74 (1841)
  • Asparagus paragus Gueldenst. ex Ledeb., Fl. Ross. 4: 197 (1852)
  • Asparagus polyphyllus Steven ex Ledeb., Fl. Ross. 4: 198 (1852)
  • Asparagus vulgaris Gueldenst. ex Ledeb., Fl. Ross. 4: 197 (1852)
  • Asparagus officinalis var. campestris Gren. & Godr., Fl. France 3: 231 (1855)
  • Asparagus littoralis Steven, Bull. Soc. Imp. Naturalistes Moscou 30(2): 92 (1857)
  • Asparagus oxycarpus Steven, Bull. Soc. Imp. Naturalistes Moscou 30(2): 92 (1857)
  • Asparagus altilis (L.) Asch., Fl. Brandenburg 1: 730 (1864).
  • Asparagus officinalis var. pallidus Alef., Landw. Fl.: 295 (1866)
  • Asparagus officinalis var. ruficeps Alef., Landw. Fl.: 295 (1866)
  • Asparagus officinalis var. silvestris Alef., Landw. Fl.: 295 (1866)
  • Asparagus officinalis var. viridis Alef., Landw. Fl.: 295 (1866)
  • Asparagus hedecarpus Andrews ex Baker, J. Linn. Soc., Bot. 14: 599 (1875)
  • Asparagus hortensis Mill. ex Baker, J. Linn. Soc., Bot. 14: 598 (1875)
  • Asparagus officinalis var. collinus Nyman, Consp. Fl. Eur.: 716 (1882)
  • Asparagus officinalis subsp. polyphyllus (Steven ex Ledeb.) Nyman, Consp. Fl. Eur.: 716 (1882)
  • Asparagus scaber var. littoralis (Steven) Nyman, Consp. Fl. Eur.: 716 (1882)
  • Asparagus officinalis var. strictus Boiss., Fl. Orient. 5: 335 (1884)
  • Asparagus altilis subsp. oxycarpus (Steven) K.Richt., Pl. Eur. 1: 230 (1890)
  • Asparagus altilis subsp. polyphyllus (Steven ex Ledeb.) K.Richt., Pl. Eur. 1: 230 (1890)
  • Asparagus officinalis var. oxycarpus (Steven) Nyman, Consp. Fl. Eur., Suppl. 2: 299 (1890)
  • Asparagus fiori Sennen, Mem. Real Acad. Ci. Barcelona, ser. 3, 20(14): 9 (1928)
  • Asparagus setiformis Krylov, Sist. Zametki Mater. Gerb. Krylova Tomsk. Gosud. Univ. Kuybysheva 9: 2 (1928)
  • Asparagus setiformis var. tenuior Krylov, Sist. Zametki Mater. Gerb. Krylova Tomsk. Gosud. Univ. 9: 2 (1928)
  • Asparagus officinalis var. littoralis Sennen ex O.Bolòs & Vigo, Fl. Països Catalans 4: 132 (2001)

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]

  1. The Plant List, Asparagus officinalis L. Archivià il 7 de majo 2021 in Internet Archive.

Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Asparagus_officinalis&oldid=1110316"