Brigantajo

Par brigantajo e se intende na forma de rebełion połitega e sociałe vegnù fora 'nel Mezodì italian durante el proceso de unificasion de ł'Itàlia e inte i primi dexeni del Regno.

Łe parołe brigante e "brigantajo" łe vien parò anca doparà in altri contesti, in alternativa ai sinonimi bandito e banditismo.

Etimołoxìa e definision

El termine brigante, anca se el vien da ła paroła "brigare", el ga ciapà progresivamente, soratuto in Fransa, ła conotasion de "forałexe", che inquó a prevałe.
Secondo el Devoto, briga ła xe na paroła gałica che ła vol dir "forsa", pasada po' a significar "prepotensa". A xe soło inte el 1410, comunque, ca xe aparso ła paroła fransexe "brigandage", ma a xe sta soło inte el 1829 che el xe sta riscontrà in Itàlia come neołogismo.

Secondo altri, brigantajo el derivarìa da un popoło de ła Britania del I secoło a.C. insedià visin Eboracum (York), famoxo par i romani a cauxa de ła so riotoxità.

Ł'identificasion de on determinato grupo de conbatenti e rivoltoxi co termini cuałi brigante o bandito a dipende in bona parte dal punto de vista de ła potensa che, detegnendo el monopołio de ła forsa e de ła lexe, el se ga inposto sol teritorio intaresà da ła rebełion, co ł'obietivo de screditarla e ixołarla dal so tesuto sociałe.
A xe in tal modo infati, che, traverso el fransexe, ła paroła brigante ła xe 'rivà in Itàlia parché "con tal nome a gera comunemente ciamài inte ł'ano 1809 quei ca inte łe varie nostre province i se ga sołevà" (Giuseppe Boerio, 1829, łengoista).

"Briganti" a xe sta diti dai fransexi anca i soldati de ł'exercito de łe Doe Siciłie (e de ł'armata sanfedista riunìa dal cardinałe łaico Fabrizio Ruffo), che i ga conbatù vitorioxamente contro ł'ocupasion fransexe e contro ła Republica napołetana del 1799 (sostegnùa, ma non riconosesta, da ła stesa Fransa)

Varda anca

• Carmine Crocco
• Fra Diavoło

Note

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so brigantajo