Utensa:Ciaurlec/Sabionara7

No me par che ghe sia criteri par definir un aboso. Penso che se se posa riferir a łe definision catae so łe altre wikipedie, magari adatandołe al fato che ła nostra ła xe na version co poca xente e donca anca łi articołi łi diventa pi' difisiłi da sviłupar par ben. PS: No so se sto tipo de discusion ła indava fata inte ła paxena de discusion de ła rełativa categoria "Abosi - giografia", int'el caxo me scuxo e prego łi aministradori de spostar tuto łà.

Paxene xa prexenti so ła vec.wiki

Ajuto:Aboso Ajuto:Voxe da controłare Ajuto:Voxe da jutare

Paxene che no łe pol eser de łi abosi

Difarensa intra paxena e articoło

Soło che łi articołi łi pol eser de łi abosi. łe paxene che no łe xe articołi cofà categorie, łiste, modèłi, paxene de dixanbiguasion, paxene utente, paxene de discusion, paxene de reindiriso... tute ste cua łe ga łi so propi modełi che łi pol esere uxai se łe fuse mancanti in calcosa. Nisuna de ste paxene ła pol esere un aboso. Varda anca Ajuto:Voxe.

Difarensa intra articołi de disionario e de ensiclopedia

Anca se na "definision" ła podaria eser xa bastansa par cuałifegar un articoło almanco cofà aboso, xe da ricordarse che Wikipedia no ła xe un disionario. ła distinsion intra un disionario e 'na ensiclpedia ła vien ben espresa da ła distinsion intra mension e uxo:

• Un articoło de disionario el xe a proposito de 'na ugnoła paroła o fraxe e el pol vegnir espreso da pi' definision, anca difarenti.
• Un articoło de ensiclopedia el trata el sogeto denotà da el titoło, ma el ga de sołito 'na definision ugnoła (o a volte pi' definision che łe xe groso modo łe istese), el pol exister difarenti parołe o frasi che ło esprime.

In łinia xeneral el aboso el gavaria da eser bastansa articołà da definir in modo conpleto el titoło de ła voxe. Na voxe de ensiclopedia ła ga da descrivere el conceto o i fati riconprexi int'el termine che el fa da lemma, tentando de iłustarghene łe cauxe, łi efeti e el contesto: no ła se łimita a na tełegrafega definision.

Voxi par el wikisionario

Da finir de tradur

Paxene che łe podaria eser de łi abosi

łi articołi utiłi par ła Wikipedia łi pol esere distinti in baxe a ła conpletesa de ła informasion che łi da in:

1. Soto-abosi del xenere voxi da jutar
2. Abosi
3. Articołi normałi
4. Articołi ben fati
   1. Articołi de cuałità
   2. Articołi da vetrina

Anca se ła łonghesa ła xe inportante, el bon senso el xe ła mejo maniera de identifegar un articoło, parché:

• ghe xe articołi curti ma conpleti (p.e. so un spesifego asteroide), ma anca articołi łonghi e gnancora conpleti (p.e. so ła storia de ła arte)
• el péxo in byte el pol inganar sendo contai intra sti cua anca i byte rełativi a imaxeni, tavołe, cołegamenti.

Exenpi

• Soto-abosi

'Na chitara ła xe un strumento a corde

Sta voxe no ła pol eser considerada un aboso visto che ła xe na sentensa ugnoła, pi' adata a un disionario. ła podaria anca eser nominda par eser spostada.

• Abosi

'Na chitara ła xe un strumento a corde. ła se sona co łi déi o co el pletro. ła paroła chitara ła xe de orixene persiana.

Sta voxe ła rientra inte ła definision minima de aboso. Saria utiłe signałarla co el rełativo avixo.

'Na chitara el xe un strumento a corde. ła se sona co łi de i o co el pletro. ła paroła chitara ła xe de orixene persiana; ła paroła persiana ''taar'' ła signifega "corda". łe chitare łe ga xeneralmente sie corde.

Anca se ła ga pi' de tre fraxi sta cua ła xe 'n altra voxe che se ga da considerar cofà un aboso, no rivando a el livel de un articoło.

• Articołi

'Na chitara el xe un strumento a corde. ła se sona co łi de i o co el pletro. ła paroła chitara ła xe de orixene persiana; ła paroła persiana ''taar'' ła signifega "corda". łe chitare łe ga xeneralmente sie corde. ła acordatura pi' comune ła xe (da el pi' alto a el pi' baso) EADGBE. Sta maniera ła xe un bon conpromeso intra ła fasiłità de sonar molti acordi e ła posibiłità de sonar na scała co un xogo minimo de ła man sanca.

Sta voxe invese no ła pol pi' eser considerada un aboso, anca se se podaria racontar molto de pi' sora sto argomento. Cuà no se gavaria da meterghe el rełativo avixo.

Soto-abosi

łi soto abosi łi xe articołi che no łi sodisfa tuti e tre sti recuisiti:

1. El articoło el xe contestuałixà par tema (cosa el xe), łogo (indove se cata) e tenpo( ła xe na definision atual)
2. El articoło el fa veder ła inportansa de el so sojeto; se trata de un sojeto "ensiclopedico"
3. El articoło el da almanco 'na informasion ulterior a chełe de ła contestuałixasion

Articołi cusì łi gavaria da eser signai co el modèl:A, e int'el secondo caxo anca co el modèl:E: El primo modèl categorixerà el articoło soto ła Categoria:Da jutare, che ła conprende tute łe voxi ensiclopedeghe ma indove ghe manca calcosa de inportante.

Voxi da jutar

Wikipedia no ła xe un contegnidor verto a cualsiasi roba: serti contributi no łi xe acetai. Se preferise no gaver 'na voxe, e magari riscriverla int'el futuro, pitosto che gaverghene una de poco conprensibiłe, confuxionaria o estremamente curta. Inte łi caxi pi' estremi, łe voxi no łe se considera gnanca da jutar, ma łe vien scancełae imediatamente.
'Na voxe da jutar, cofà tute łe voxe normałi, ła ga da aver ste carateristeghe:

• ła ga da eser ensiclopedega e sufisentemente ciara ed esplicativa da fornir a tuti cuei che ła łexa informasion corete e ben articołae.
• łe so' informasion łe ga da eser in cuantità superior a 'na tełegrafega definision łenguistega, parchè Wikipedia no ła xe un gałepin. Varda anca Ajuto:Cossa metare so Wikipedia/Difarensa fra on disionario e na ençiclopedia
  

Ste voxi ła trata de un argomento riłevante e łe xe potensialmente anpliabiłi fin a diventar de łi abosi, ma se ła sistemasion no ła vien fata in tempi brevi łe pol vegnir scancełae.
łe voxi da jutar prexenta un łiveło de cuałità atual de ła paxena, donca el contegnuo e ła formatasion de el testo prexente, masa baso rispeto a łe aspetative de Wikipedia; de sołito sta carateristega ła se conpagna a ła estrema curtesa de ła voxe.

Par jutar

łe voxi da jutar che łe xe xa stae signałae łe se cata inte łi vari rami de ła categoria:Da jutare. Se conseja de jutar par prime łe voxi inte łe categorie pi' vecie.

• El xe sufisiente portar ła voxe a el łivel de aboso. Se pol jutar na voxe co un sforso picenin se se conose el sogeto tratà; se invese no el se conose miga, na breve riserca so ła rede ła pol fornir łe fonti necesarie.
  
  • Se ła se trata de na tipega voxe da gałepin, che no ła xe xa presente so el Wikisionario, ła se pol trasferir łà.
  • Discorso conpagno par voxi che se pol trasferir so Wikisource (poexie, canson etc.).
  • Se el problema ła xe ła so curtesa, ła voxe ła podaria eser tratada cofà aspeto secondario de 'na altra voxe, in 'particołar se el anpliamento el risulta difisiłe. In sto caxo, ła sołusion ła xe cheła de unir el testo a ła voxe prinsipal. Par exenpio 'na voxe sora un stabiłimento FIAT ła se pol unir co ła voxe FIAT.
    
• Se no podè comuncue jutar ła voxe, signałeła xontandoghe in sima el modèl:A
• In alternativa se pol domandar ła scancełasion dopo 10 xorni da ła signałasion se se pensa che no sia el caso de jutarle.

Abosi

El aboso el xe un articoło che:

• el trata de un sojeto de rełativa inportansa, dando de łe informasion utiłi
• el xe masa curto par dar na coverdura ensiclopedega de el sogeto
• el podaria eser slongà fasilmente

Voxi che no łe sodisfa sti uno o pi' de sti recuisiti łe pol vegnir scancełae (chełe miga ensiclopedeghe, co poche informasion che se posa verifegar), spostae so un altro projeto (voxi da gałepin, citasion) o unio co un altro articoło pi' riłevante.

El ga da vegnir signałà co un modèl de avixo aposito.

Cuanto

Se łi abosi łi podese eser definii co precixion da ła dimension de el articoło coinvolto (mixurada in byte, carateri tipografeghi, parołe o fraxi), se podaria uxar de łi bot par segnar łi abosi e categorixarli in automatego, sinplifegando el łavoro de łi editori de Wikipedia.
Invese ła łonghesa minima par un aboso sufisiente e cheła masima oltre ła cual ła voxe no ła xe pi' un aboso łe varia a seconda de el argomento tratà:

• 'na voxe che ła descrive un argomento miga conpleso, anca se breve ła podaria xa esere bastansa exauriente da no vegnir considerada un aboso.
  
• al contrario, voxi xa bastansa anpie, ma sensibilmente carenti soto serti aspeti ritegnui fondamentałi par ła tratasion esauriente de el argomento łe pol vegnir segnae cofà abosi, anca se łi xe xa łonghi un par de paragrafi.

Donca anca se un controło cuantitativo el juta inte ła definision, xe inposibiłe decider se un articoło el xe o no el xe un aboso soło che in baxe a ła łonghesa e ocore vałutar anca i contegnui (na verifiga co ła regoła de London-Croughton ła pol eser utiłe). Ogni decixion ła ga da eser prexa da łi editori, łimitando el uxo de łi bot.

Cosa contar

Cuando se vałuta se un articoło el xe o no el xe un aboso, se ga da contar soło che fraxi o informasion scrite, e se esclude imaxeni, modèłi sinotici e de navegasion, łiste de exenpi, cołegamenti esterni e in xeneral tute staltre robe secondarie che łe se pol catar inte un articoło.
'Na ecesion se pol far int'el caxo de informasion mimime, indove par vałutar se ła voxe ła riva a ła condision de aboso, se pol considerar anca łe evetuałi informasion prexenti sora de łi modèłi xontai a ła voxe.

łimite co łi articołi normałi

No ghe xe na dimension definia a ła cual un articoło el finise de eser un aboso e taca a eser considerà un articoło normal, anca se durante łi ani difarenti editori łi ga sercà de definir de łi parametri de riferimento:

• Articołi co pi' de diexe fraxi łi xe masa grandi par eser de łi abosi.
• Articołi co pi' de 250 parołe łi xe masa grandi par eser de łi abosi.
• So articołi co pi' de 500 parołe serti bot cofà AutoWikiBrowser łi scanceła el cartełin de aboso.
• Articołi co pi' de 1500 carateri de articoło prinsipal łi vien segnałar łi articołi uxai par "ło saveito che?", donca no łi pol eser de łi abosi.

Cosa

Se ła voxe contien soło che na łinia o ła ga serti paragrafi vodi ła xe sertamente un aboso.

łimite co łi soto-abosi

Un aboso el ga da contegnir almanco

1. un titoło scrito in graseto
2. 'na definision de el sogeto "el/ła xe"
3. un cołegamento a altre paxene xa existenti
4. informasion rełative a el tipo de paxena "modèl aboso"
5. categoria inte ła cual se incuadra el sogeto
6. "wikidata"

Regoła de Croughton-London

Considera un articoło un poco pi' łongo de el aboso pi' comun (de un soło paragrafo), che el gabia magari tre paragrafi o in ogni caxo łongo manco de 'na schermada int'un computer portatiłe. Se trata o no de un aboso? Speso ła risposta no ła vien tanto da el articoło isteso, cuanto da el so argomento. Un articoło picenin sora de un argomento rełativamente picenin o miga inportante el vien considerà un aboso pi' difisilmente de un articoło de ła istesa łonghesa sora de un argomento molto pi' grando o pi' inportante.
Senplicemente xe fasiłe che in un paexeto ceo ghe sia manco robe degne de nota che inte 'na cavedal de 'na grosa nasion. El articoło sora de Croughton int'el Northamptonshire, che un tenpo el gaveva soło che un par de curti paragrafi no el xe sta mai un aboso par via de ła so conpletesa riguardo a ła materia. Se el articoło sora de łondra el fuse de łe istese dimension che ga deso Croughton, saria n'altro par de maneghe. łondra ła xe na cavedal nasional, de primaria inportansa par i ultimi do miłeni, e in serti periodi ła xe stada ła sità pi' inportante de tuto el pianeta. Un articoło restà de pochi paragrafi co che el jera int'una de łe prime version, saria sta un aboso de dimension inbarasanti.

Exenpi

łe xe voxi che no łe pol andar ben, e a ris-cio de scancełasion, in cuanto no łe incuadra ben el sogeto e/o ła so importansa ensiclopedega:

-Ludwig II el xe sta un re bavarexe, calche d'un ło indega anca cofà Re de łe Fiabe. Vitima de 'na congiura, el xe sta asasinà.

-Joe Frazier (Beaufort, 12 de xenaro 1944) el xe un pugiłe statunitense.

-Pompu el xe uno de i paexi pi' bełi de el Mediteraneo.

-Se mi lasci ti cancello el xe un film comedia de el 2006.

łi xe abosi che łi pol andar ben:

-Ludwig II (25 de agosto 1845 - 13 de xugno 1886) el xe sta re de ła Baviera (10 de marso 1864 – 13 de xugno 1886).

-Joe Frazier (Beaufort, 12 de xenaro 1944) el xe un pugiłe statunitense. Inte ła cariera el ga vinto 'na medaja de oro a łe ołinpiadi e el xe sta detentor de el titoło de campion de el mondo de i pexi masimi.

-Pompu el xe un comune de 303 abitanti de ła [[provinsia de Oristan]].

-Se mi lasci ti cancello el xe un film comedia de el 2006 de el regista Michel Gondry, prodoto e distribuio da ła Eagle Pictures.

Caxi spesifeghi

Par serte categorie de voxi, el xe posibiłe che el projeto tematego corispondente el gabia dà de łe indicasion par jutar a definir łi łimiti masimi e mimimi de un aboso. Par exenpio:

Ani

Se ła voxe de 'na data o de un ano ła xe conpletamente voda, ła xe un aboso.
Ste voxi łe finise de esere de łi abosi co che tuti łi tre paragrafi "avenimenti, nasui, morti" łi ga almanco na łinia.

Biografie

łe voxi bigrafeghe łe ga da conprender - oltre a data e łogo de nasita, e eventualmente de morte, e al canpo de atività int'el cual el sogeto de ła biografia el se ga distinto - almanco 'na fraxe che ła xustifeghe el inserimento inte 'na ensiclopedia, asenando a el motivo par el cual el personajo el ga da eser considerà riłevante (int'el exenpio riferio a el paragrafo presedente el fato che Ludwig II el sia sta un sovran). Int'el caxo de personaji manco noti, de łi cuałi ła riłevansa ensiclopedega no ła sia cusì evidente, łe se demanda invese de łe informasion pi' de detajo.

Par jutar

Se ti vol anpliar un aboso ghe xe na serie de strumenti che te pol jutar:

• Randomarticle
• CatScan

Articołi normałi

Un articoło el pol eser identifegà cofà "normal" (donca desbosà), anca se el contien poche informasion, a ste condision:

1. el da na formułasion coerente (anca se minima) de ła voxe in cuestion, in particołar:
   1. no el ga paragrafi vodi
   2. el ga 'na imaxene (soło se ła se trata de 'na voxe co un cołegamento a calcosa de visibiłe, par esenpio na roba, na sità)
2. el contien almanco un altro cołegamento a un altro articoło. Varda anca Ajuto:Pajina orfana
3. el xe sta categorixà. Varda anca Ajuto:Categorie
4. łi so cołegamenti interwiki łi xe stai ativai. Varda anca Ajuto:Interlink