Tiberio
Disendènte deła gens Claudia, ała nasìta gavevà el nòme de Tiberio Claudio Nerone (Tibèrio Claudìo Neròn). Xè sta adòtà da Augusto in te' 4, e el so nòme mutò en Tiberio Giulio Cesare (Tibèrio Julio Xèsar); ała morte de'l pare adòtivo, el 19 agosto 14, otène el nòme de Tiberio Giulio Cesare Augusto (Tibèrio Julio Xèsar Aùgustò) e podé suçederji ufiçiàlmènte in te' ruoło de princeps, sebène xà dal'ano 12 fùse stà asocià in te' govèrno del'inpèro roman.
En xòvèntù Tiberio se distìnse par el so tałènto miłitar conduçèndo briłàntemènte nomeròse canpàgne longo i confìni setentrìonałi del'Inpèro e in Ilirìco. Dopo on perìodo de vołòntarìo esilio sol'isoła de Rodi, rìentrò a Roma in te' 4 e condùse altre spedixioni en Ilirìco e in Xermania, indòve poxe rimèdio ałe conseguènxe deła batàłia deła forèsta de Teutoburgo. Asèso al tròno, operò alcone inportànti rifòrme en anbìdo ecònomego e połitigo, e poxe fin ała połitega de espansion miłitar, limìtandoxè a mantener sigurì i confìni grasie anca al'opèra de'l nivòde Gaio Julio Xèsar Claudìan Xermànego. Dopo ła mòrte de st'ultemo, Tibèrio favorì sènpre pì l'asesa de'l prefèto del predòrio Lucio Elio Seiano (Luso Elìo Seian), ałontanàndoxè da Roma par ritiràrse in tel'isoła de Capri. Co el prefèto mostrò de vołèrse inpadrònir de'l podère asołuto, Tibèrio ło fexe destituir e uçiderè, ma evitò ugualmènte de rientrar in te capìtałe.
Tibèrio xè sta duramènte criticà dai storiçi antìghi, quałi Publio Cornelio Tacito e Gaio Svetonio Tranquillo, ma ła so figùra xè stà rivałudadà dała storìogràfia modèrna cofà queła de on połitègo abiłe e atènto.
