Adam Mickiewicz

Adam Mickiewicz

Adam Mickiewicz (Zaosie, 24 de diçenbre 1798 - Costantinopołi, 26 de novenbre 1855) el xè considerà el pi iłustre poeta połaco.

Ła vita

El xè nato el 24 de diçenbre 1798 a Zaosie, vizin a Nowogródek, nel vecio Gran Dogado de Lituania da na fameja de antico lignàgio, ma finìa en rovina. Ła so formazión culturałe, imbevùta de clàsici, la se gà andà completando al'Università de Vilnius dal 1815 al 1819. Dal 1819 al 1823 el gà eserzità l'atività de profesor a Kowno.

Dopo èssarse interesà a i filosofi franzesi iłuministi come Voltaire, presto el gà scuminsià ad apasionarse a i capołaori dei grandi scritori romantici Schiller e Byron.

A Vilnius el se gà afilià a na sozietà segreta conosùa co el nome de "Filomati e Filareti". Fortemente critico en raporto a el "paterno strucòn" russo sul regno połaco, n'tel 1823 el xe stà arestà dala połizia russa co altri acòłiti de ła setta. El xe stà imprezonà par alcuni mesi e no el xè tornà mai pi nele so tere. El gà visùo quindi a Odessa, Mosca e San Pietroburgo, strenzendo ligami co numerosi scritori russi, tra cui Alexandr Pushkin.

Le opere

Come poeta el gà scuminsià a incontrar i primi suzèsi co l'opera Ballady i romanse (Balade e Romanze) de el 1822 che la verze l'età romantica ne ła leteradura połaca. Ła prefazión de l'opera la xè na fotografia sula leteradura de l'Europa ozidentałe.

Tra el 1822 ed el 1832 el gà composto l'opera teatrałe Dziady (Gli Avi), nel quałe el gà conferìo a ła Połonia un ruoło de guida par le altre nazion europee. El titoło de l'opera el xè vegnùo da na vecia festa popołare bielorussa, che gà luogo durante ła festa de Ognisanti; celebrazion ale quali Mickiewicz el partezipava durante ła so xòvineza en Lituania. Ła seconda parte la descrive le soferenze terene, presentando fantasmi de xente maltratà, tosatèi che no pode rivar in paradiso parché no i gà soferto sula tera e contadine vèrzini che no le gà mai sperimentà né l'amor, né le so soferenze. Ła terza parte la presenta el martirio de ła Połonia e la mostra na visione de el futuro de ła nazión, ne ła quałe le soferenze le xè paragonà a ła Passion de Cristo. Sta vision la se sara co ła profezia de un misterioso messia dela Połonia de nome "44". Ła quarta parte la xè un monodramma. El protagonista el xè ło spirito de un xòvane suicida, consumà dala passion che ło gà portà a ła follia e po a ła morte.

Durante el so esilio Mickiewicz el gà scrito tra i altri Konrad Wallenrod (1828), un poema filosofico che gà ispirà ła xòventù połaca ne ła łota contro l'opression. Nel'opera un Maestro Lituano de l'Ordine Teutonico el demołìse le so atività.

N'tel 1825 Mickiewicz el se cata en Crimea e el publica el so laoro erotico Sonety krymskie (Soneti de Crimea, 1826). Sibèn ispirà dal panorama de ła steppa, ła so anima e ła so mente le xè sempre pi assorbìe dai so sentimenti nazionalisti. Ma l'opera pi importante par i połachi la xè Pan Tadeusz (Sior Tadèo) - un poema de 12 libri, ciamà "epopèa nazionałe".

Adam Mickiewicz el gà fato anca traduzion en połaco de opere de autori taliani: Francesco Petrarca e Dante Alighieri.