Pensièr

El pensador de Auguste Rodin, catà a Parixe

El pensièr el xé l'atività de ła ménte, un proceso che'l se reveła 'nte ła formasion dei conceti, de ła consiensa, de łe idee, del'imaxenasion, dei desideri, dei recordi, de ogni rafigurasion del mondo; el pol èser vosuo come anca miga ultròneo.

Sta paroła ła vien fora dal łatin pensum (partisipio del verbo pendere: "pexar"), e'l stava a endegar na serta quantità di lana che ła vegniva aponto "pexada" par poder èser a ła fin pasada a łe fiładore łe quałi a sóa volta łe gaveva el cònpito de łavorarla. El "pensum" el gera dónca ła materia prima, più gréxa, che ła desegnava par metàfora n'ełemento o un tema che'l gaveva da èser daspò tratà, łavorà, dàndoghe cusì na nova forma.

Se pol véder in sta roba ła caraterìstega tribuìa al pensièr, come qualcosa de stremaménte sénplexe, che ła rende posìbiłe ogeti conplesi: 'ntel sénso apónto che l'atività del pensièr ła se reałixa 'ntel conpor ogeti, overo pensar el signìfega pensar ogeti conposti. Da sto ponto de vista qua, l'atività del pensièr ła xé ła roba che ła xé a orìxene dei ogeti pensai, anca se ła xé de ła soa stesa sostansa.

Ła fiłoxofia de ła ménte ła xé ła parte de ła fiłoxofia che ła studia ła natura de ła mente, i sói evénti, łe sóe funsion, łe sóe propietà, ła consiénsa e łe sóe rełasion co ła parte fìxica del corpo, particołarmente col serveło. El problema ménte-corpo, adónca ła rełasion infrà sti dó, el xé spéso visto come ła custion sentral de ła fiłoxofia de ła ménte, anca se ghe xé altre robe de łe quałi eła se òcupa. Anca ła sicołogia ła se òcupa de vardar 'ntel pensièr, cusì come l'antropołogia e l'etnołogia, che ła trata łe influénse che l'anbiénte cultural el pol averghe sul pensar de ła persona.

Al xorno de ancuo łe predòmina, da un lai, spiegasion del pensièr de tipo materiałista e mecanicista, in parte derivae da ła concesion del'enpirismo, par el qual el pensièr el saria un prodoto fixiołòxico del serveło otegnuo dal'estrema conplesità de i cołigamenti neurołòxiche (in manièra somegiante a ła bile che ła vien prodota dal figà).

A ste interpretasion qua łe fa fronte alguni studi de anàłixi łenguìstega che i ga meso in evidénsa łe inpropietà concetuałi de sti descorsi e ła tendénsa del nostro łenguagio che'l xónxe speso a imaxenar el pensièr un strumento o anca un prodoto del serveło.